Việc các tỷ phú cao giọng quảng bá những giải pháp tiềm năng để giải quyết những vấn đề về biến đổi khí hậu nhưng lại bay khắp nơi trên thế giới và phát thải một lượng lớn carbon đã không còn xa lạ. Trong tuần đầu tháng 11, điều này đã xảy ra tới 2 lần.
Đầu tiên là Bill Gates - nhà đồng sáng lập Microsoft. Ông là một người ủng hộ chống biến đổi khí hậu vô cùng mạnh mẽ nhưng đã tổ chức sinh nhật lần thứ 66 của trên một du thuyền lớn ở Biển Địa Trung Hải gần bờ biển Thổ Nhĩ Kỳ, với sự tham gia của nhiều vị khách, trong số đó có cả tỷ phú Jeff Bezos.
Theo báo Thổ Nhĩ Kỳ Daily Sabah, một số quan khách của ông đã được đưa lên du thuyền bằng trực thăng. Chỉ vài ngày sau, Bezos gặp phải những phản ứng dữ dội tương tự khi đi máy bay riêng tới Hội nghị thượng đỉnh về biến đổi khí hậu COP26 ở Scotland. Đây là một tình huống khá trớ trêu.
Giới siêu giàu thường viện ra lý lịch tầm cỡ và lịch trình bận rộn buộc họ phải di chuyển bằng các phương tiện tư nhân như máy bay riêng, trực thăng hoặc du thuyền. Trong cuốn sách " Thảm họa khí hậu" phát hành năm nay, Gates viết rằng ông đã bù đắp lượng khí thải của mình (trừ khí thải hàng không) bằng cách "mua bù đắp thông qua một công ty có những trang thiết bị để loại bỏ CO2 ra khỏi không khí".
Một phát ngôn viên của Quỹ Trái đất Bezos (trị giá 10 tỷ USD) cũng nói với tờ The Independent rằng người sáng lập Amazon sẽ "bù đắp tất cả lượng khí thải carbon từ các chuyến bay của mình".
Bù đắp carbon không phải là công cụ dành riêng cho các tỷ phú mà dành cho tất cả mọi người. Hãy cùng tìm hiểu xem bù đắp carbon là gì và liệu nó có thực sự hiệu quả trong việc chống lại biến đổi khí hậu hay không:
Bù đắp Carbon là gì?
Về mặt lý thuyết, bù đắp carbon là việc cân bằng lượng khí thải carbon tạo ra bằng cách tài trợ cho các dự án môi trường làm giảm khí nhà kính trong khí quyển. Một đơn vị tín dụng bù đắp carbon được cho là tương đương với một tấn CO2, hoặc một tấn các khí nhà kính khác sẽ được loại bỏ ra khỏi không khí.
Theo ước tính của Cơ quan Bảo vệ Môi trường (EPA), một chiếc ô tô đi từ San Francisco đến Atlanta với khoảng cách gần 2.500 dặm sẽ tạo ra khoảng một tấn CO2 và trung bình một xe chở khách sẽ tạo ra khoảng 5 tấn CO2 mỗi năm.
Các công ty hoặc chính phủ có thể mua bù đắp carbon để cân bằng lượng khí thải tạo ra từ quá trình sản xuất ở nhà máy. Còn cá nhân thường chi trả để bù đắp lượng carbon được tạo ra từ quá trình lái xe ô tô hoặc đi máy bay. Bạn có thể mua những khoản tín dụng này từ những công ty và các chương trình trồng cây; tài trợ cho các dự án sản xuất năng lượng tái tạo, hoặc thậm chí từ những nông dân đang cố gắng hạn chế hoặc thu lại lượng khí thải mê-tan từ hoạt động chăn nuôi.
Về mặt lý thuyết, một người dùng xe hơi có thể chỉ phải bù đắp cho lượng khí thải carbon của họ dưới 100 USD mỗi năm. Theo một nghiên cứu của Bank of America được công bố vào tháng 9 vừa rồi, mức bù đắp carbon thường có chi phí từ 2 đến 20 USD cho mỗi tấn khí thải được loại bỏ.
Vào tháng Hai, trên trang blog Gates Notes, Bill Gates cho biết hàng năm ông đã chi khoảng 5 triệu USD để bù đắp lượng khí thải carbon của gia đình mình.
Nhà sáng lập Microsoft không nói rõ số tiền này được chi vào đâu, nhưng ông đã đầu tư vào nhiều công ty cung cấp các khoản bù đắp. Một trong số đó là startup ở Canada tên là Carbon Engineering sử dụng quy trình được gọi là "thu gom trực tiếp từ không khí" để gom CO2 từ không khí và lưu trữ an toàn. Ngoài ra, ông có những khoản đầu tư vào một công ty của Iceland có tên là Carbfix, công ty này hút CO2 từ các nhà máy điện và lưu trữ chúng trong đá núi lửa.
Bù đắp carbon có hiệu quả hay không?
Câu trả lời không đơn giản là "có" hay "không". Một số chuyên gia đã bày tỏ sự hoài nghi sâu sắc về lượng khí thải bù đắp trong những năm gần đây - đặc biệt là về tính hiệu quả và độ tin cậy của các chương trình này.
Vào năm 2019, báo cáo của tổ chức ProPublica đã phát hiện nhiều trường hợp các công ty, tổ chức bán các khoản tín dụng bù đắp carbon nhưng lại không thực hiện thu gom khí thải như cam kết.
Bang California (Mỹ) đang cố gắng bù đắp lượng khí thải carbon bằng cách đầu tư mạnh mẽ vào việc trồng rừng. Đây là một phần trong nỗ lực để đạt được mức độ trung hòa carbon vào năm 2045. Tuy nhiên, một nghiên cứu vào tháng Tư của tổ chức phi lợi nhuận CarbonPlan (trụ sở đặt tại San Francisco) cho thấy bang này đã đánh giá quá cao sự hiệu quả trong những nỗ lực về khí hậu của mình, và phần bù đắp này "không phản ánh được những lợi ích khí hậu thực sự".
Tháng trước, tổ chức môi trường Greenpeace đã kêu gọi chấm dứt việc trả tiền để bù đắp carbon, dẫn lời của các chuyên gia cho rằng việc bù đắp carbon đang lấy đi nguồn tài trợ của những giải pháp khí hậu dài hạn. Những nhà phê bình khác cho rằng bù đắp carbon thực chất là một cách thuận tiện để các tập đoàn và tỷ phú biện minh cho hành động gây ô nhiễm của mình, thay vì thực sự giảm phát thải.
Tuy vậy, việc bù đắp carbon đang ngày càng trở nên phổ biến, đặc biệt là khi các tổ chức và chính phủ đồng loạt cam kết cắt giảm lượng khí thải, tiến tới trung hòa CO2. Theo ước tính của Viện Tài chính Toàn cầu,chi tiêu toàn cầu để bù đắp carbon có thể tăng từ mức khoảng 300 triệu USD vào năm 2018 lên hơn 100 tỷ USD vào năm 2030.
Một lý do phổ biến được đưa ra là: Mua bù đắp carbon vẫn tốt hơn là không làm bất cứ điều gì. Mặc dù nhiều người và các doanh nghiệp chắc chắn có thể và nên thực hiện tiến trình giảm phát thải carbon, nhưng nhiều người cho rằng bạn sẽ không thể nào cắt giảm được toàn bộ lượng phát thải carbon.
Đây có vẻ như là chiến lược của Bill Gates - giảm phát thải khi có khả năng và trả tiền bù đắp lượng carbon để biện minh khi không thể. Như một bài Gates viết trên blog của vào tháng Hai, thậm chí ông có thể trả vượt mức để chắc chắn được là mình đã đền bù carbon đầy đủ. Gates viết: "Vì phương pháp chúng ta tính toán lượng phát thải carbon vẫn còn đơn giản, tôi lấy lượng khí thải carbon của gia đình chúng tôi và nhân đôi lên để đảm bảo rằng chúng tôi đã chi trả đầy đủ lượng phát thải của gia đình mình".
