Sau gần 15 tháng giao tranh, cuộc xung đột ở Ukraine đang tiến tới thời điểm quan trọng nhất. Kiev đã tập hợp một lực lượng gồm 12 lữ đoàn - nếu các tài liệu bị rò rỉ của Lầu Năm Góc là đáng tin cậy - được huấn luyện một phần ở các nước phương Tây và được trang bị chủ yếu là xe tăng, thiết giáp, pháo theo tiêu chuẩn của NATO.
Ukraine sẽ phải chứng minh, với vũ khí phương Tây mà họ đã nhận được, họ có con đường đẩy lùi quân Nga. Nhưng câu hỏi là: Kiev có thể tấn công ở những đâu?
Xe tăng Ukraine ở Chasov Yar, tháng 4/2023. Ảnh: Reuters
Cắt đứt cầu nối đất liền, cô lập Crimea
Ông Ed Arnold, một nhà nghiên cứu thuộc tổ chức tư vấn quốc phòng RUSI có trụ sở ở London, cho biết lợi thế của Ukraine là nước này có quyền lựa chọn nơi tiến hành phản công.
“Dấu hiệu của một chiến lược tốt là nó tạo ra các lựa chọn. Có thể Ukraine sẽ gây sức ép – hoặc có vẻ như gây sức ép – ở một số địa điểm nhằm gây thiệt hại nghiêm trọng cho Nga”, ông Arnold nói.
Rõ ràng nhất, Ukraine có thể tấn công từ khu vực Zaporizhzhia theo hướng Nam và Tây Nam về phía Melitopol, hoặc có thể là theo hướng Đông Nam về phía Berdiansk. Mục tiêu cuối cùng là cắt đứt các tuyến tiếp vận đường bộ chạy gần bờ biển.
Tuy nhiên, bản đồ các công sự của Nga, dựa trên hình ảnh vệ tinh, cho thấy tuyến phòng thủ kép và các vị trí bao quanh thành phố trọng điểm Tokmak tương đối dày đặc.
Mục tiêu của Ukraine là cuối cùng khiến Nga không thể tiếp tục chiếm giữ Crimea. Điều này có thể đạt được nếu cầu Kerch, nối Bán đảo Crimea với Nga, bị tấn công thêm một lần nữa, lần này có thể với sự trợ giúp của tên lửa hành trình tầm xa Storm Shadow mà Anh cung cấp cho Kiev. Tên lửa tầm xa cũng có thể giúp Kiev tấn công vào trung tâm hậu cần quan trọng của Nga ở Dzhankoi.
Dù vậy, Ukraine biết rõ Nga sẽ giữ Crimea bằng mọi giá, vì thế Kiev có thể sẽ có lợi thế khi phản công ở những nơi khác.
Đánh vượt sông Dnepr vào khu vực Nga kiểm soát ở Kherson
Một chiến lược mạo hiểm hơn là đổ bộ qua sông Dnepr, nơi vẫn có nhiều công sự nhưng ít hơn so với Crimea.
Anh đã mở rộng chương trình huấn luyện cho binh lính Ukraine vào tháng 2 năm nay, bao gồm cả lực lượng thủy quân lục chiến. Hiện có một số thông tin cho rằng lực lượng thủy quân lục chiến Ukraine đang tìm cách lập đầu cầu ở các đảo thuộc đồng bằng sông Dnepr, phía Tây Oeshky.
Ông Arnold cho rằng, một cuộc tấn công quan trọng luôn mang tính “rủi ro cao, phần thưởng lớn”. Tuy nhiên, hiện không có yếu tố rõ ràng nào cho thấy Ukraine cần phải mạo hiểm như vậy vào thời điểm này.
Cũng chưa rõ liệu Ukraine có dễ dàng đạt được bước tiến trên khắp đồng bằng sông Dnepr hay không. Khu vực này là một trong những nơi ít được đưa tin nhất trong cuộc xung đột, khiến cho việc tìm hiểu những gì đang xảy ra trong khu vực trở nên khó khăn.
Tấn công vào Bắc Lugansk, đe dọa bao vây các lực lượng ở Donbass
Giải pháp thay thế cho cuộc tấn công nhằm cắt đứt cầu nối trên bộ tới Crimea sẽ là tấn công vào phía Bắc Lugansk, nơi có dân cư thưa thớt, nhằm cắt đứt các tuyến tiếp tế của Nga chạy theo hướng Bắc-Nam qua Svatove ở tiền tuyến và Starobilsk xa hơn về phía Đông.
Khu vực này có thể không được phòng thủ chắc chắn như những điểm nóng khác và Ukraine sẽ muốn lặp lại thành công như cuộc phản công ở Kharkiv hồi tháng 9/2022 mà Kiev khai thác được lỗ hổng trên các phòng tuyến của Nga và buộc các lực lượng của Moscow phải rút sang bờ Đông sông Dnepr.
Theo ông Arnold, ở đây, vấn đề quan trọng với Ukraine là đạt được yếu tố bất ngờ và “có thông tin tình báo để xác định điểm yếu của Nga”. Một cuộc tấn công vào khu vực này có thể phát huy tác dụng nếu Nga quá tập trung vào phòng thủ ở phía Nam.
Trong khi đó, tấn công vào đây nó có thể buộc Moscow phải điều chuyển lực lượng cách đó 320km hoặc hơn về phía Đông Bắc.
Phản công ở Bakhmut
Sáu tuần trước, Đại tá Oleksandr Syrskyi, Tư lệnh lục quân Ukraine dường như ám chỉ rằng Kiev có phản công ở Bakhmut, nơi đang diễn ra giao tranh ác liệt nhất trong cuộc xung đột hiện nay.
Vào thời điểm đó, ý tưởng này có vẻ khó xảy ra, nhưng trong những ngày gần đây, Ukraine đã tiến hành một số cuộc phản công hạn chế ở Bắc Bakhmut, và một khu vực cách đó 14 km về phía Tây Nam.
Tình hình thực địa cho thấy Ukraine có thể tìm cách bao vây Bakhmut khi các lực lượng Nga vẫn chưa thể kiểm soát hoàn toàn thành phố.
Điều bất lợi với Ukraine là ngoài giá trị biểu tượng, việc giành lại thành phố đã mất phần lớn và bị tàn phá nặng nề như Bakhmut ở Donbass sẽ không có nhiều ý nghĩa chiến lược.
Việc chọc thủng phòng tuyến của Nga ở phía Đông sẽ không đe dọa Crimea. Bất kỳ nỗ lực nào nhằm chiếm các thành phố ở Donetsk và Lugansk sẽ rất nguy hiểm, đặc biệt là do tính chất khó khăn trong tác chiến đô thị.
Ông Arnold cho rằng một cuộc tấn công ở phía Đông chỉ có thể hữu ích nếu nó khiến quân đội Nga trong khu vực rơi vào tình thế khó khăn, buộc Moscow phải điều động lực lượng từ nơi khác tới mặt trận phía Đông, từ đó tạo cơ hội lớn hơn cho Ukraine ở phía Nam. Các cuộc tấn công thăm dò ở Bakhmut có thể là màn dạo đầu cho một cuộc tấn công ở những nơi khác.