Mối lo ngại của Trung Quốc về khả năng "bị bao vây" trong vấn đề biển Đông đã tăng lên kể từ sau Đối thoại Shangri-La, diễn ra từ 3-5/6 vừa qua tại Singapore.
Thời báo Hoàn Cầu dẫn lời Đô đốc Tôn Kiến Quốc, Phó Tổng tham mưu trưởng Bộ tham mưu liên hợp Quân ủy trung ương Trung Quốc cảnh cáo các quan chức Bộ quốc phòng Nhật Bản hôm 4/6:
"Nếu Nhật Bản và Mỹ triển khai cái gọi là tuần tra chung hoặc những hành động quân sự khác trên biển Đông thì Trung Quốc sẽ không để yên."
Trong khi đó, truyền thông Trung Quốc "sôi sục" hơn bởi lời kêu gọi Liên minh châu Âu (EU) tham gia tuần tra biển Đông từ Bộ trưởng quốc phòng Pháp Jean-Yves Le Drian.
Ông Le Drian nêu rõ lập trường ủng hộ quyền tự do hàng hải trên biển Đông và giải quyết mâu thuẫn giữa các bên thông qua đàm phán.
MC Lý Vĩ của kênh Phượng Hoàng (Trung Quốc) cho biết Bắc Kinh xem lời kêu gọi của ông Le Drian là động thái hô hào thành lập "liên quân 8 nước mới".
Trong những ngày qua, cụm từ "liên quân 8 nước mới" xuất hiện với tần suất khá dày trên các phương tiện thông tin đại chúng của Trung Quốc như một sự mô tả về hình thức đe dọa mới trên biển Đông.
Sau khi Mỹ tuyên bố có khả năng đưa 2 nhóm tàu sân bay tới để "trấn áp" Trung Quốc ở biển Đông, tờ Hoàn Cầu đã chỉ trích liên minh Mỹ-Nhật là "có âm mưu xây dựng 'liên quân 8 nước' phiên bản hiện đại" để gây áp lực lên Bắc Kinh về quân sự, chính trị, ngoại giao.
Nhà nghiên cứu cao cấp Lưu Chí Cần của Đại học nhân dân Trung Quốc bình luận trên tờ Hoàn Cầu ngày 13/6 mập mờ chỉ trích Pháp sau tuyên bố của Bộ trưởng Le Drian.
Ông Lưu viết: "Nghe nói đã có nhiều quốc gia phương Tây bày tỏ quan tâm đến tình hình biển Đông, một số nước ngang ngược tuyên bố điều tàu tới.
Có chuyên gia đã tính toán sơ bộ, rất có thể một 'liên quân 8 nước mới' sẽ xuất hiện để 'chơi đùa' trên biển Đông."
Phản ứng của truyền thông và giới học giả Trung Quốc còn được cho là liên quan đến phát biểu của Đại tướng Petr Pavel, Chủ tịch Ủy ban Quân sự NATO, tại Shangri-La.
Dù ông Pavel nói NATO không can thiệp quân sự ở biển Đông do "không có cơ sở pháp lý", nhưng ông khẳng định liên minh quân sự này sẽ hợp tác với các nước trong khu vực muốn phát triển khả năng quốc phòng, chia sẻ thông tin tình báo và cách thực hành tốt nhất về an ninh hàng hải.
Ông nêu quan ngại của NATO khi Trung Quốc chưa minh bạch trong những yêu sách chủ quyền và ý đồ thực sự của họ ở biển Đông.
Học giả Lưu Chí Cần cũng phản bác lời chỉ trích Trung Quốc " xây Vạn lý Trường thành tự cô lập mình" mà Bộ trưởng quốc phòng Mỹ Ashton Carter đã nêu về vấn đề biển Đông.
Lưu nói rằng Vạn lý Trường thành "không phải dùng để cô lập, mà là để phòng ngự".
Ông này gọi "Trường thành" trên biển Đông là bảo đảm về an ninh cho sự phát triển, mang lại "phẩm giá và tự tin".
"Ông Ashton Carter dùng ví dụ này để nói với thế giới rằng những gì Trung Quốc đang làm ở biển Đông chỉ là xây 'Trường thành', trong khi chức năng duy nhất của nó là phòng thủ.
'Trường thành' không thể tấn công, nó chỉ hoàn thành nhiệm vụ 'phòng địch từ nghìn dặm'," Lưu "bắt bẻ" lời chỉ trích của ông chủ Lầu Năm Góc.
Thời báo Hoàn Cầu thì tuyên bố, Bắc Kinh sẽ nỗ lực xử lý mâu thuẫn với các láng giềng nhằm biến hợp tác kinh tế và cùng phát triển trở lại thành chủ đề chính trong quan hệ khu vực.
Theo Hoàn Cầu, điều đó sẽ khiến Mỹ-Nhật "gặp khó khăn nếu muốn tiếp tục sinh sự" và làm cho chiến lược tái cân bằng châu Á-Thái Bình Dương của Washington gặp nhiều trở ngại hơn.
Tờ này cho rằng mối quan hệ chiến lược giữa Trung Quốc và các nước ASEAN đã trở nên đặc biệt quan trọng sau khi "Mỹ-Nhật can thiệp vào khu vực".