Bài 1: Đằng sau việc bộ phim "Lợi hại thay, nước ta" bị đột ngột cấm chiếu
Ông Hồ An Cương: “Trung Quốc đã bước vào thời kỳ đuổi kịp và vượt qua toàn diện nước Mỹ; trong đó về thực lực kinh tế đã vượt Mỹ năm 2013, khoa học kỹ thuật đã vượt Mỹ năm 2015, sức mạnh quốc gia tổng hợp đã hoàn thành vượt Mỹ từ năm 2012."
Bức thư viết, họ lấy làm xấu hổ vì trường Đại học Thanh Hoa có một giáo sư như thế và chỉ rõ: "Mấy năm gần đây, Tiên sinh Hồ An Cương, Viện trưởng Viện nghiên cứu tình hình đất nước đã lấy tiền thuế của dân mà nghiên cứu đi ngược những kiến thức thông thường, nặn ra cái gọi là báo cáo học thuật "Sức mạnh quốc gia tổng hợp của Trung Quốc đã vượt nước Mỹ", có thể nói đã "trên khiến quốc gia nhầm lẫn khi ra quyết sách, dưới mê hoặc dân chúng, các nước ở xa cảnh giác, láng giềng gần lo ngại, thật là hại nước hại dân".
Họ cho rằng, Hồ An Cương đã không chỉ làm ô danh nhà trường Đại học Thanh Hoa mà còn làm hại đất nước và nhân dân, độc hại lâu dài.
Được biết, trong bản báo cáo được Hồ An Cương công bố năm 2016, ông cho rằng Trung Quốc đã trở thành nước chế tạo lớn nhất thế giới, nước xuất nhập khẩu nhiều nhất và thực thể kinh tế lớn nhất thế giới.
Tháng 4/2017, tại một lần đăng đàn, ông lại công bố một bản báo cáo với kết luận: "Trung Quốc đã bước vào thời kỳ đuổi kịp và vượt qua toàn diện nước Mỹ; trong đó về thực lực kinh tế đã vượt Mỹ năm 2013, khoa học kỹ thuật đã vượt Mỹ năm 2015, sức mạnh quốc gia tổng hợp đã hoàn thành vượt Mỹ từ năm 2012.
Đến năm 2016, ba thực lực trên so với Mỹ đã gấp 1,15 lần về kinh tế, gấp 1,31 lần về khoa học kỹ thuật và 1,36 lần về sức mạnh quốc gia tổng hợp, đứng thứ nhất thế giới!".
Ngoài hai bản báo cáo chính "đuổi kịp và vượt qua Mỹ " trên, Hồ An Cương còn có các nghiên cứu khác với những số liệu không phù hợp nghiêm trọng với số liệu của chính phủ; ví dụ: Trung Quốc đã lần lượt trở thành quốc gia chế tạo lớn nhất năm 2010, quốc gia xuất nhập khẩu lớn nhất năm 2013 và thực thể kinh tế lớn nhất năm 2014.
Ông cho rằng, trong so sánh sức mạnh quân sự Trung- Mỹ, mô thức so sánh là: "Tài nguyên quân sự = nhân viên quân sự (số quân) + ngân sách quân sự", ám chỉ đã Trung Quốc mạnh hơn Mỹ.
Trong bài báo "Sự hưng suy của các nước lớn và cơ hội cho Trung Quốc – đánh giá về sức mạnh quốc gia tổng hợp" đăng trên "Kinh tế đạo san", Hồ An Cương cho rằng, các quốc gia phát triển đã "vì phát triển mà lão hóa", đang đi tới suy thoái, là cơ hội lịch sử hiếm có về "thiên thời, địa lợi, quốc hòa" đối với Trung Quốc.
Ông Hồ An Cương cho rằng, các quốc gia phát triển đã “vì phát triển mà lão hóa”, đang đi tới suy thoái, là cơ hội lịch sử hiếm có về “thiên thời, địa lợi, quốc hòa” đối với Trung Quốc.
Vậy Hồ An Cương là ai và có vai trò thế nào?
Theo tư liệu chính thức, ông sinh năm 1953, quê Chiết Giang nhưng sinh ở Liêu Ninh. Sau khi lấy bằng Cử nhân tại Học viện Luyện kim Hà Bắc, Thạc sỹ ở Học viện Gang thép Bắc Kinh, Tiến sỹ tại Viện Tự động hóa, Viện Khoa học Trung Quốc; từ 1991 đến 1992, ông sang Đại học Yale, Mỹ tiến hành nghiên cứu sau Tiến sỹ; năm 1993 tới nghiên cứu tại Khoa Kinh tế, Đại học Murray State University; năm 1997 đến nghiên cứu tại Học viện kỹ thuật Massachusetts; năm 1998 sang nghiên cứu tại khoa Kinh tế, Đại học Trung văn Hongkong; năm 2000 tới Nhật giữ chức Giáo sư thỉnh giảng trường Đại học Keio; năm 2001 tới Mỹ làm Giáo sư thỉnh giảng Học viện Chính trị Kennedy, Đại học Havard; đầu năm 2003 sang Pháp nghiên cứu tại Trung tâm Trung Quốc thuộc Viện nghiên cứu khoa học xã hội Pháp. Hồ An Cương cũng là đại biểu Đại hội Đảng Cộng sản Trung Quốc lần thứ 18 tháng 11/2012.
Từ 1985, Hồ An Cương đã tham gia Tổ nghiên cứu phân tích tình hình đất nước thuộc Viện Khoa học Trung Quốc do Chu Lập Tam lãnh đạo và dần trở thành một trong số những nhà nghiên cứu quyền uy nhất về lĩnh vực tình hình trong nước.
Theo trang tin Đa Chiều, Viện nghiên cứu tình hình đất nước đặt tại Đại học Thanh Hoa do Hồ An Cương lãnh đạo là một "think tank" (cơ quan nghiên cứu) tư vấn quyết sách quốc gia hàng đầu của Trung Quốc, ấn phẩm "Quốc tình báo cáo" do trung tâm biên tập xuất bản chuyên cung cấp cho lãnh đạo cấp tỉnh, bộ trở lên tham khảo đến nay đã ra được hơn 500 kỳ.
Theo trang web của Viện nghiên cứu tình hình đất nước, "Quốc tình báo cáo" đã hơn trăm lần được lãnh đạo Đảng và nhà nước bút phê, có ảnh hưởng liên tục đến các quyết sách trọng đại của quốc gia.
Hồ An Cương có danh tiếng và sức ảnh hưởng nhất định ở cả trong, ngoài Trung Quốc; tên tuổi ông thường xuyên xuất hiện trên các cơ quan truyền thông như "The New York Times" và các báo cáo của các "thin tank" Mỹ.
Nhiều người cho rằng báo cáo "Trung Quốc đã đuổi kịp và vượt Mỹ" do Hồ An Cương đưa ra tháng 4/2017 đã đi ngược sự thật nghiêm trọng, cổ súy tinh thần kiêu ngạo của dân chúng Trung Quốc, dẫn dắt sai ảnh hưởng tới việc tầng lớp cấp cao đề ra quyết sách ("ngộ đạo cao tầng quyết sách chế định") và gây nên sự cảnh giác, thù địch của Mỹ.
Thậm chí có người cho rằng, Hồ An Cương chính là thủ phạm hàng đầu gây nên Chiến tranh thương mại Trung – Mỹ.
Những tranh cãi xung quanh luận điểm của Hồ An Cương
Giáo sư Vương Thiên Định ở Học viện Báo chí và truyền thông, Đại học Hải dương Trung Quốc viết bài đăng trên tờ "Tân Kinh báo" cho rằng:
"Quan điểm "Sức mạnh quốc gia tổng hợp của Trung Quốc đã vượt nước Mỹ" không những trái ngược với số liệu quyền uy của chính phủ Trung Quốc, mà còn trái ngược với cảm nhận và hiểu biết của những người bình thường sống ở Trung Quốc.
Ông đánh giá nghiên cứu học thuật của Hồ An Cương "cố ý lấy lòng mọi người, đu theo tâm trạng xã hội trong thời kỳ nhất định, không chỉ bại hoại phong cách khoa học mà còn hình thành một kiểu mẫu tồi; đó là điều chúng ta không muốn thấy".
Ông Long Vĩnh Đồ, cựu Bộ trưởng Bộ Ngoại thương Trung Quốc, Tổng thư ký Diễn đàn kinh tế Bác Ngao, hồi tháng 2/2018 cũng đã viết bài "Phê phán sự dẫn dắt sai lệch của Hồ An Cương về Trung Quốc đã vượt Mỹ ba thực lực".
Ông viết: "Mới đây, một báo cáo thành quả nghiên cứu của Viện trưởng nghiên cứu tình hình đất nước Hồ An Cương ở Đại học Thanh Hoa nói, hiện 6 thực lực phát triển của Trung Quốc (kinh tế, khoa học kỹ thuật, sức mạnh tổng hợp, quốc phòng, ảnh hưởng quốc tế và văn hóa mềm) đều đã bước vào thời kỳ đuổi kịp và vượt Mỹ toàn diện; trong đó 3 thực lực đầu đã vượt Mỹ.
Quan điểm đó là sai lầm; trong nước dẫn dắt sai lầm, ở nước ngoài càng có tác dụng dẫn dắt sai lớn hơn". Ông nói, từ trước đến nay, Trung Quốc chưa bao giờ coi thực lực kinh tế vượt Mỹ là tiền đề để xử lý quan hệ với Mỹ.
Trung Quốc dù về thực lực phát triển, tố chất con người hay sức mạnh tổng hợp quốc gia đều còn có khoảng cách rất xa so với Mỹ; chúng ta cần có cảm giác bức bách và nguy cơ để không ngừng nỗ lực đuổi kịp trình độ tiên tiến của thế giới, chứ không phải là lâng lâng tự sướng". Ông kết luận, Hồ An Cương đã "dẫn dắt sai lầm tầng lớp ra quyết sách và xã hội Trung Quốc".
Cựu Bộ trưởng Ngoại thương Long Vĩnh Đồ cho rằng ông Hồ An Cương đã “dẫn dắt sai lầm tầng lớp ra quyết sách và xã hội Trung Quốc”.
Nhà kinh tế Phàn Cương, Phó hội trưởng Hội nghiên cứu cải cách thể chế kinh tế Trung Quốc thì cho rằng, quan điểm của Hồ An Cương khiến người ta kinh sợ; muốn thực sự thu hẹp khoảng cách với các quốc gia phát triển phải mãi giữ cái đầu lạnh và đẩy mạnh tiến độ cải cách.
Ngày 21/6, ông Lưu Á Đông, Tổng biên tập "Nhật báo khoa học kỹ thuật" cũng gây chú ý khi nhắc đến thuyết "Trung Quốc đã vượt nước Mỹ" của Hồ An Cương khi thuyết giảng. Ông nói: "Khoa học kỹ thuật của Trung Quốc còn có khoảng cách rất xa so với Mỹ và các nước phương Tây phát triển.
Đó vốn là điều bình thường, không thành vấn đề; thế nhưng một số người trong nước khi thì nói về "Tứ đại phát minh mới", khi thì "đuổi kịp và vượt toàn diện", "thực lực kinh tế, khoa học kỹ thuật và sức mạnh quốc gia tổng hợp của Trung Quốc đều đã vượt nước Mỹ, trở thành nước đứng đầu thế giới"…
Nếu chỉ để cổ vũ sĩ khí thì đành một nhẽ, nhưng điều rắc rối là người đưa ra những luận điệu đó đã làm chao đảo lãnh đạo, dao động công chúng và cả bản thân, đó mới là vấn đề". Ông cho rằng:
"Không thể phủ nhận, những lời lẽ đó đã chứng minh cho luận thuyết về mối đe dọa của Trung Quốc trên quốc tế. Những từ ngữ, luận thuyết thổi phồng khoa trương về Trung Quốc đó, dù với động cơ nào thì cũng trăm điều hại không một chút lợi, kết quả là gây họa nước hại dân".
Nhân dân Nhật báo ngày 2/7 cũng vào cuộc với bài "Bàn về trào lưu thổi phồng tự đại", chỉ trích "cách nói 3 thực lực của Trung Quốc đã đuổi kịp và vượt Mỹ".
Báo này phê phán một số bài viết tung hô "Trung Quốc đã dẫn đầu thế giới về một số lĩnh vực, ai cũng khâm phục", Trung Quốc hiện đã là nền kinh tế số 1 thế giới", hoặc "Mỹ đã sợ chúng ta", "Nhật bản kinh sợ, châu Âu hối hận".
"Những bài báo này đã kích động tinh thần cực đoan, dễ dẫn tới công chúng tự cao tự đại, xã hội sa vào thông tin vỡ vụn, vô hình trung cổ súy tư tưởng dân túy".
Tuy nhiên, cũng có một số ý kiến bảo vệ và ủng hộ Hồ An Cương. Một số người nói, họ "không tán thành quan điểm của Hồ An Cương, nhưng cực lực phản đối hành vi thông qua liên danh viết thư bức bách nhà trường sa thải Hồ An Cương, đó là sự chà đạp tự do học thuật và tự do ngôn luận".
Ông Mai Tân Dục, nghiên cứu viên của Bộ Thương mại đã viết bài trên Weibo cá nhân ủng hộ Hồ An Cương, nói phương pháp nghiên cứu của ông có thể có vấn đề, nhưng đó là tự do học thuật, không nên vì thế mà sa thải ông; cho rằng:
"Sự vây đánh giáo sư Hồ cực kỳ không bình thường, đã vượt quá ranh giới tối thiểu. Ông ấy phân tích thế nào là việc của cá nhân, còn có tiếp thu hay không là việc của anh. Anh không thể vì không chấp nhận nội dung nghiên cứu học thuật mà đập vỡ bát cơm của ông ấy".
Ông Hồ An Cương những lời lẽ đó bị cho là đã chứng minh cho luận thuyết về mối đe dọa của Trung Quốc trên quốc tế. Những từ ngữ, luận thuyết thổi phồng khoa trương về Trung Quốc, dù với động cơ nào thì cũng trăm điều hại không một chút lợi...
Tờ "Thời báo Hoàn cầu" - ấn phẩm của Nhân dân Nhật báo tuy cũng tham gia phê phán Hồ An Cương, nhưng ông Hồ Tích Tiến, Tổng biên tập của nó lại biện hộ cho Hồ An Cương trên Weibo cá nhân:
"Nếu vì ông ấy tuyên truyền nhận thức về tình hình đất nước mà bị bãi chức, thì đó là sai lầm chính trị xã hội còn đáng sợ hơn sai lầm học thuật của ông ấy" và cho rằng, "chỉ cần không công kích chế độ chính trị căn bản của Trung Quốc thì những quan điểm bị dư luận chủ lưu coi là sai lầm cũng có quyền tồn tại trong xã hội này".
Ông Hoàng Nhân Vĩ, nguyên Viện trưởng Viện Khoa học xã hội Thượng Hải thì thẳng thắn:
"Năm 2015, khi Hồ An Cương bắt đầu phát biểu diễn thuyết về "Trung Quốc đã đuổi kịp và vượt Mỹ toàn diện" thì được coi là trao đổi học thuật bình thường; nhưng sau khi Chiến tranh thương mại Trung – Mỹ nổ ra, quan điểm đó bị đẩy ra đầu sóng, ông trở thành cái bia sống cho một số người, thậm chí muốn dồn ông đến chỗ chết mới hài lòng".
Có ý kiến cho rằng những quan điểm thổi phồng, khoa trương về thực lực của Trung Quốc đã gây nên cuộc Chiến tranh thương mại Trung - Mỹ
Trước búa rìu dư luận, ông Hồ An Cương khi trả lời phỏng vấn của mạng Tin tức Trung Quốc (Chinanews.com) đã bày tỏ không bình luận về những đánh giá đối với bản thân ông.
Ông nói, những kết luận của ông được rút ra từ các luận chứng nghiên cứu học thuật nghiêm cẩn, "không thể dựa vào cảm giác phán đoán mà tự nói lời của cá nhân". Ông đề nghị những người phê phán hãy đọc các bài viết rồi đối thoại học thuật.
Trang tin Đa Chiều ngày 2/8 cho biết, Hồ An Cương đã nói với các nhà báo: "Tôi đã tới Mỹ, tôi hiểu rõ nước Mỹ, tôi nhận biết Mỹ, tôi nghiên cứu Mỹ.
Các ông cho rằng tôi chỉ là một chuyên gia về tình hình trong nước Trung Quốc sao? Những bài viết về sức mạnh tổng hợp đất nước Trung Quốc, kể cả bài đăng trên mạng, đó không chỉ là cần có sự nghiên cứu khoa học, mà còn cần phải có dũng khí".