Vẽ lại các giới hạn không gian quan trọng
Ngày 22-11, truyền thông nhà nước Ai Cập dẫn thông báo của Các lực lượng vũ trang nước này cho hay, Ai Cập đang tổ chức một cuộc tập trận quân sự chung mang tên “Thanh kiếm của Arab”, từ ngày 17 đến 26-11, với sự tham gia của 5 quốc gia Arab gồm Ai Cập, Saudi Arabia, Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE), Jordan, Bahrain và Sudan.
Cuộc tập trận nêu trên được tiến hành tại căn cứ quân sự Muhammad Naguib thuộc tỉnh Marsa Matrouh, phía Tây Bắc Ai Cập.
Nội dung cuộc tập trận bao gồm các bài giảng lý thuyết và chương trình thực hành nhằm mục tiêu thống nhất các chương trình, hoạt động chung và nâng cao trình độ, năng lực quân sự và tác chiến của các lực lượng tham gia diễn tập.
Bên cạnh đó, một nhóm tàu chiến và tàu khu trục nhỏ của Ai Cập đã khởi hành về phía Bắc, băng qua các eo biển quốc tế Dardanelles và Bosporus, vốn nằm dưới sự kiểm soát của Thổ Nhĩ Kỳ, tới Biển Đen để tham gia cuộc tập trận “Cầu hữu nghị 2020” với hải quân Nga.
Không những vậy, không quân Ai Cập và các thành phần thuộc lực lượng Sấm sét Ai Cập đã tham gia cuộc diễn tập chung mang tên “Đại bàng sông Nile 1” với quân đội Sudan.
Việc huy động nhiều loại vũ khí tham gia các cuộc tập trận ở những khu vực xa xôi cùng các đối tác quốc tế khác nhau cho thấy quốc gia này nhận thức rõ mức độ nghiêm trọng của các mối đe dọa mà Ai Cập phải đối mặt.
Cairo coi những mối đe dọa an ninh xuất phát từ nhiều nguồn cơn tiềm tàng và không chỉ giới hạn trong biên giới lãnh thổ. Đặc biệt, Ai Cập nhận thấy Thổ Nhĩ Kỳ đang đe dọa lợi ích của họ ở Libya và khu vực Đông Địa Trung Hải, cùng với các động thái rất đáng ngờ của Thổ Nhĩ Kỳ và Qatar ở khu vực Sừng châu Phi và những diễn biến ở Ethiopia ảnh hưởng đến viễn cảnh cuộc xung đột nguồn nước giữa các nước lưu vực sông Nile.
Thiếu tướng, chuyên gia quân sự Talaat Muslim tin rằng Ai Cập đang đánh giá các khu vực địa-chính trị mà từ đó những mối đe dọa trực tiếp có thể ập đến. Đây là điều mà Cairo đã phớt lờ trong nhiều năm qua vì còn phải tập trung vào “mặt trận” phía Đông, đặc biệt là Dải Gaza.
Các lực lượng vũ trang Ai Cập dường như đang nghiên cứu nhiều phương sách đối phó với bất kỳ cuộc xung đột nào trong tương lai, trong bối cảnh tình hình bất ổn xảy ra ở nhiều địa điểm khác nhau trong khu vực và Ai Cập thiếu một tầm nhìn rõ ràng về cách tiếp cận quốc tế trong tương lai đối với các vấn đề quan trọng.
Thiếu tướng Abdel Rafaa Darwish, chuyên gia chiến lược nhận định Ai Cập đang tìm cách vẽ lại các giới hạn không gian quan trọng ở phía Nam và tăng cường hợp tác với những quốc gia như Uganda, Nam Sudan, Tanzania và Eritrea.
Không gian này có thể được mở rộng để trở thành không gian quân sự chung khi đối mặt với bất kỳ mối đe dọa nào xuất phát từ khu vực phía Nam - nơi có mật độ dày đặc các căn cứ quân sự thuộc về các quốc gia thù địch với Ai Cập, đặc biệt là Thổ Nhĩ Kỳ.
Cairo đang cố gắng tránh những sai lầm từng khiến Thổ Nhĩ Kỳ xâm nhập vào khu vực và bắt đầu đe dọa trực tiếp an ninh Ai Cập thông qua biên giới phía Tây với Libya.
Hải quân Nga và hải quân Ai Cập diễn tập chiến đấu.
An ninh quốc gia không chỉ vỏn vẹn trong biên giới
Thông điệp của Ai Cập là họ sẵn sàng sử dụng sức mạnh quân sự để đối phó với các mối đe dọa ở phía Nam mà không thay đổi chiến lược của mình. Điều này có nghĩa là Cairo sẽ dựa vào các cuộc diễn tập và tăng cường năng lực phối hợp, hợp tác quân sự và tình báo với những quốc gia phía Nam mà không tìm cách xây dựng căn cứ quân sự ở đó.
Bên cạnh đó, sự quan tâm của Ai Cập trong việc đảm bảo an ninh tại Biển Đỏ và sáng kiến phân định biên giới hàng hải với Saudi Arabia có nhiều khía cạnh kinh tế quan trọng, trong bối cảnh Ai Cập muốn khai thác nhiều hơn nguồn khí đốt và dầu mỏ trong biên giới lãnh thổ của mình. Những cân nhắc này có thể là động lực cho sự ra đời một căn cứ hải quân giữ vai trò trụ cột của hạm đội hải quân phía Nam dọc theo bờ Biển Đỏ.
Hải quân Ai Cập gần đây cũng tiến hành các cuộc diễn tập với hải quân Hoàng gia Anh, bao gồm hoạt động huấn luyện bảo vệ tàu chở hàng quan trọng, các hoạt động đánh chặn trên biển theo điều lệ và luật pháp quốc tế, đồng thời tăng cường khả năng bảo vệ trên không cho các đơn vị hải quân.
Noha Bakr, thành viên ban cố vấn của Trung tâm Nghiên cứu chiến lược Ai Cập, cho rằng nhận thức về các nguy cơ an ninh xuyên biên giới không chỉ dừng lại ở biên giới quốc gia mà nó đã thúc đẩy Cairo chủ động hơn trong việc tạo ra một loại sức mạnh quân sự tổng hợp giữa Ai Cập và những nước đồng minh, bởi lẽ các mối đe dọa hiện diễn ra dưới nhiều hình thức, từ cướp biển, khủng bố, buôn người và tội phạm có tổ chức, bên cạnh những mối đe dọa quân sự truyền thống.
Tương tự, Emad Gad, nhà nghiên cứu quan hệ quốc tế tại Trung tâm Nghiên cứu chính trị và chiến lược Al-Ahram, chia sẻ rằng Ai Cập đang nỗ lực mở rộng và củng cố vai trò cường quốc quan trọng trong khu vực.
Bằng cách vươn xa về phía Bắc như Biển Đen và về phía Nam tới vùng Sừng châu Phi, Ai Cập không còn coi an ninh quốc gia chỉ giới hạn trong biên giới của mình. Hơn nữa, quốc gia này mong muốn chuyển biến những nỗ lực ngoại giao trong nhiều năm qua thành sự hợp tác hiệu quả nhằm kiểm soát các mối đe dọa lợi ích của Cairo và các đồng minh.
Theo chuyên gia Gad, Ai Cập nhận ra sự cần thiết phải vẽ lại bản đồ địa chính trị của khu vực, vốn sẽ đòi hỏi sự hiện diện của lực lượng quân sự Arab để giải quyết hậu quả của các cuộc nội chiến đã tàn phá các quốc gia Arab khác nhau.
Tuy nhiên, chuyên gia này không đưa ra dự đoán về tương lai của các động thái quân sự của Ai Cập và cho rằng điều đó có sự liên quan đến mức độ xâm phạm có thể ảnh hưởng trực tiếp đến an ninh quốc gia của Ai Cập.