Không chỉ kiêng cho lửa, nước do quan niệm cho đi may mắn; tránh nói giông hoặc nói xui như: "Chết rồi!", "Tiêu rồi!", kiêng làm vỡ bát đĩa, cãi vã; quét nhà... ngày Tết, người xưa còn đặc biệt coi trọng đến việc ăn gì, ăn như thế nào trong "3 ngày Tết, 7 ngày Xuân".
Ở mỗi vùng miền những quan niệm có phần khác nhau. Tuy nhiên, những kiêng cữ này tựu trung đều ước vọng một cuộc sống sung túc, may mắn cho cả năm.
Trứng vịt lộn, thịt chó, thịt vịt, cá mè, tôm... là những món "kiêng cữ" trong ngày Tết và cả tháng đầu năm.
Người dân miền Trung có tục kiêng ăn trứng vịt lộn, thịt vịt, thịt chó, cá mè... trong ngày Tết và cả tháng đầu năm vì họ quan niệm ăn những thứ này vào dịp đầu năm hay đầu tháng sẽ rất đen, kém may mắn.
Người dân miền Nam lại ít ăn tôm ngày Tết vì sợ đi …giật lùi như tôm, công việc sang năm sẽ lùi chứ không thể tiến tới.
Mâm ngũ quả với ý nghĩa cầu sung túc, đủ đầy cho năm mới được cả ba miền ưa chuộng và hiện diện trong hầu hết các gian thờ của gia đình Việt.
Tuy nhiên mỗi vùng lại có cách trình bày mâm ngũ quả khác nhau. Hầu như tất cả các loại quả đều có thể bày trên mâm ngũ quả của người miền Bắc, kể cả quả ớt, miễn cốt sao đầy đặn và đẹp mắt.
Dưa hấu đỏ là món không thể thiếu trong mỗi gia đình Việt ngày Tết. Tuy nhiên, hiếm thấy nhà nào bổ dưa vào mùng 1, phần lớn dưa hấu được "khui" từ mùng 2 tết trở đi.
Vì người xưa quan niệm nếu dưa không đỏ, gia đình sẽ không gặp "hên" trong năm.
Miền Trung và miền Nam lại coi trọng nguyên tắc liên tưởng theo ngữ nghĩa của tên gọi, nên cũng tránh những loại quả có tên "xui xẻo", ví dụ: miền Trung không chọn quả đu đủ vì tên gọi này phát âm giọng miền Trung nghe gần như “thù đủ”.
Người miền Nam lại tránh: cam (cam chịu), lê (lê lết), sapôchê (chê bai), chuối (chúi nhũi)... mà chọn những loại có tên gọi hay như mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài (có ý nghĩa là cầu vừa đủ xài!) và quả sung (sung túc).
Người miền Nam cũng chỉ bày quýt mà không bày cam lên mâm trái cây vì quan niệm quýt làm cam chịu.
Mâm ngũ quả của người Bắc bao giờ cũng có nải chuối. Nhưng người Nam lại cho rằng từ chuối có âm đọc chệch nghe giống từ "chúi", thể hiện sự đi xuống, không ngẩng lên được.
Ngoài một số món ăn "kém may mắn" theo quan niệm của cha ông xưa, bạn cũng cần lưu ý những phối hợp thực ăn hài hòa và có kế hoạch ăn uống hợp lí để tận hưởng một kì nghỉ Tết lành mạnh và trọn vẹn.
Cần tránh những cặp thực phẩm "kỵ nhau".
Trong quá trình hấp thu và chuyển hóa, giữa các thành phần của thức ăn luôn có những tương tác phức tạp, vượt quá khả năng tự điều chỉnh, và khiến cơ thể sẽ bị trúng độc.
Sữa đậu nành có men protidaza kiềm chế các protein trong trứng gà, cản trở tiêu hóa, gây khó tiêu, đầy bụng.
Khi uống nhân sâm, nên kiêng ăn tất cả các loại củ cải (đỏ, trắng, xanh...) và hải sản. Theo y học cổ truyền, củ cải và đồ biển đại hạ khí, còn nhân sâm đại bổ khí, hai thứ triệt tiêu lẫn nhau, gây hại cho người sử dụng).
Không nên xào nấu gan động vật, các loại động vật có vỏ sống trong nước như tôm, sò, ốc... với các thứ rau quả có nhiều vitamin C.
Thịt chó và thịt dê rất giàu protein.
Nếu vừa ăn thịt chó hoặc thịt dê mà lại uống nước chè ngay thì chất acid tanic có trong nước chè sẽ kết hợp thành protein trong thịt chó hoặc thịt dê tạo thành chất tannalbin làm se niêm mạc ruột, giảm nhu động ruột dễ dẫn đến táo bón, nguy cơ gây ra ung thư.
Muối tiêu và khoai môn nếu ăn cùng dễ làm ruột đau thắt); chuối hột thì kỵ mật mía, đường, bởi ăn cùng lúc bị chướng bụng.
Dưa hấu và thịt dê; các loại quả có tính axit tanic như ổi, hồng, nho nếu ăn cùng hải sản sẽ khó tiêu hóa, gây đau bụng, buồn nôn.
Mật ong kỵ đậu hũ cũng không nên ăn cùng nhau. Trong tào phớ thường có thạch cao và trong mật ong thì có đường.
Hai thành phần này gặp nhau sẽ tạo hiện tượng vón cục, đông cứng trong dạ dày, làm người ăn khó thở, hụt hơi rồi hôn mê. Nếu nạn nhân có tiền sử bệnh tim mạch thì khả năng tử vong càng cao.
Nên tin hay không?
Thời tiết thay đổi, tiệc tùng, bia rượu, tâm lý ăn uống dễ dãi trong dịp Tết khiến đồng hồ sinh học của bạn bị đảo lộn và khiến bạn dễ mắc bệnh hơn.
Vì vậy, cũng cần tự kiềm chế để tránh điều không hay xảy ra trong ngày vui.
Tránh ăn những món ăn lạ; không ăn những món còn sống, tái; dùng đồ uống của các nhà sản xuất có uy tín, chú ý hạn sử dụng và nguồn gốc xuất xứ của thực phẩm.
Bảo quản tốt thực phẩm trong tủ lạnh, sau khi đã bọc nylông. Nếu bị ngộ độc, hãy tìm cách nôn hết số thực phẩm đã lỡ ăn và bổ sung Oresol để bù lại lượng nước đã mất, nếu tình trạng trở nên nghiêm trọng thì phải đến bệnh viện.
Ông bà xưa vẫn nói "Có thờ có thiêng - Có kiêng có lành", Tết bắt đầu cho năm mới nên những điều kiêng kỵ đều cần phải tránh phạm phải trong những ngày Tết để cả năm được thuận buồm xuôi gió.
Ăn uống điều độ có thể giúp bạn giúp bạn giữ gìn sức khỏe để ngày Tết thêm vui, khỏe.
Ở một khía cạnh nào đó kiêng những món ăn "kém may" cũng là biểu hiện của văn hóa truyền thống.
