Xơ mướp có hình trụ thẳng dài, bề ngoài được tạo thành từ các sợi kết tầng, tựa như các mạch máu trong cơ thể, được coi là mạch máu của quả mướp. Khi quả mướp già và khô đi, bóc vỏ để lấy hạt làm giống, phần còn lại sẽ là xơ mướp.
Những tác dụng chữa bệnh của xơ mướp
Xơ mướp vị ngọt tính bình, có tác dụng hoạt huyết thông lạc, thanh nhiệt giải độc, tiêu sưng.
Xơ mướp chủ yếu điều trị các chứng bệnh đau tức ngực, co thắt cơ, tắc tia sữa, ho do phế nhiệt, cổ trướng phù nề, mụn nhọt sưng tấy, viêm vú, bệnh eczema, cầm máu.
Y học hiện đại đã nghiên cứu và chỉ ra rằng, xơ mướp còn có tác dụng như thuốc giảm đau, chống viêm sưng, giúp an thần, hạ lipid trong máu.
Xơ mướp còn có tác dụng chữa bệnh như một vị thuốc mà ít ai ngờ tới (Ảnh minh họa)
1. Thông kinh, hoạt lạc
Có thể nói xơ mướp là thực phẩm có tác dụng rất tốt đối với thông kinh hoạt lạc. Do chứng huyết ứ khí trệ nên dẫn đến đau bụng, đau lưng, đau tinh hoàn do kinh mạch không thông, phụ nữ bị các chứng tắc kinh, tắc tia sữa.
Xơ mướp có thể thông kinh mạch, lợi khí huyết, chỗ bị tắc được thông thì không còn đau, kinh mạch thông thì những chỗ đau sẽ tự khỏi, khí huyết lưu thông thì kinh nguyệt sẽ đến, tia sữa sẽ không bị tắc nữa.
Những người mắc chứng gan khí không thuận, kinh mạch không thông, triệu chứng thường thấy là tức ngực, đau lồng ngực, dùng xơ mướp kết hợp với qua lâu, uất kim, chỉ xác, diên hồ sách làm thành thang thuốc uống sẽ có tác dụng tăng sự co bóp, điều hòa khí huyết.
2. Thanh nhiệt, hóa đờm
Khi phế nhiệt sẽ mất chức năng túc giáng (tức là điều hành và phân bố thủy dịch trong cơ thể) gây ra ho, thở khò khè, ho có đờm… xơ mướp có tác dụng thanh phế nhiệt, nhuận phế hóa đờm.
Người mắc chứng phế nhiệt, triệu chứng thường thấy là ho có nhiều đờm, có thể dùng xơ mướp với qua lâu (tên khác là dưa trời), tang bạch bì (vỏ rễ cây dâu màu trắng), bối mẫu, tiền hồ để làm thành một thang thuốc để tăng hiệu quả thanh phế khử đờm.
3. Thanh nhiệt, cầm máu
Xơ mướp khi sao cháy thành than còn có thể cầm máu. Xơ mướp còn đặc biệt tốt đối với những người mắc các chứng bệnh đi ngoài ra máu, băng huyết, nóng trong người, trị được bệnh đi ngoài .
Những người mắc các chứng bệnh có liên quan tới phế, tỳ, thận thường dẫn đến thủy dịch của các bộ phận trong cơ thể bị đình tích lại, không chuyển hóa được thì dùng xơ mướp kết hợp với phục linh, trạch tả, vỏ bí xanh, hạt ý dĩ, làm thành thang thuốc uống để tránh bị ứ tắc.
4. Đau khớp, thấp khớp
Xơ mướp có tác dụng khứ phong thông lạc (tiêu trừ khí độc, giãn gân cốt). Xơ mướp kết hợp với các vị thuốc: tận giao, phòng phong, đương quy, kê huyết đằng có tác dụng điều trị các chứng bệnh đau khớp, thấp khớp, co thắt cơ, chân tay tê liệt.
5. Đau tức ngực
Xơ mướp có tác dụng hoạt huyết thông lạc, đối với các trường hợp đau tức ngực do khí huyết bị ứ trệ, kết hợp xơ mướp với các vị thuốc: sài hồ, hương phụ, vỏ qua lâu, uất kim...
5. Tắc tia sữa, viêm vú
Xơ mướp có tác dụng thông mạch vú, điều trị chứng thiếu sữa hay tắc tia sữa sau khi sinh, dùng xơ mướp kết hợp với các vị thuốc: vương bất lưu hành, lộ lộ thông, xuyên sơn giáp, móng lợn.
Điều trị vú viêm sưng, dùng xơ mướp kết hợp với bồ công anh, chiết bối mẫu, qua lâu, thanh bì…
Cách làm các bài thuốc kết hợp với xơ mướp
Kết hợp xơ mướp với nhiều vị thuốc khác nhau để có được hiệu quả điều trị bệnh như mong muốn (Ảnh minh họa)
1. Chữa đau tức ngực
Xơ mướp, xích thược, bạch thược, diên hồ sách mỗi loại 9g đem sao, sau đó sắc lấy nước uống. (Theo "Thuốc thảo dược An Huy")
2. Chữa tê ngực và đau tim
Xơ mướp 15g, xơ quýt 3g, đan sâm 10g, giới bạch 12g sắc lấy nước uống (Theo "Tạp chí đông y Tứ Xuyên" năm 1979).
3. Chữa ho có nhiều đờm, đau tức ngực
Xơ mướp già sao lên, nghiền nhỏ trộn với đường trắng, hãm lấy nước uống, ngày từ 2 – 3 lần, mỗi lần 2g (Theo "Thực phẩm thuốc đông y")
4. Chữa phong thấp và đau nhức xương khớp
Xơ mướp 15g, nhẫn đông đằng 24g, uy linh tiên 12g, kê huyết đằng 15g, sắc lấy nước uống (theo "Sách thảo dược đông y Sơn Đông").
5. Chữa cánh tay đau nhức
Xơ mướp 10g, tần giao 6g, khương hoạt 3g, hồng hoa 4.5g sắc nước uống (theo "Viện nghiên cứu đông y - tuyển tập các phương pháp chữa bệnh thường gặp").
Chúng ta có thể kết hợp xơ mướp với nhiều vị thuốc khác nhau để có được hiệu quả điều trị bệnh như mong muốn.
*Theo Sanjiuyangshengtang