- Mỹ cho biết họ sẽ triển khai tên lửa tầm xa mới ở Đức, bắt đầu từ năm 2026.
- Pháp, Đức, Ý và Ba Lan ký kết một sáng kiến chung để phát triển tên lửa hành trình phóng từ mặt đất có tầm bắn hơn 500 km.
- Có nguy cơ xảy ra "tình huống leo thang ăn miếng trả miếng", một chuyên gia về vũ khí hạt nhân cho biết.
Đầu tiên, Mỹ cho biết họ sẽ triển khai tên lửa tầm xa mới ở Đức, bắt đầu từ năm 2026 với các đợt triển khai theo từng giai đoạn "như một phần trong kế hoạch duy trì hoạt động của các lực lượng này trong tương lai". Các loại vũ khí được triển khai sẽ bao gồm tên lửa SM-6, Tomahawk và vũ khí siêu thanh đang phát triển "có tầm bắn xa hơn đáng kể so với các loại vũ khí trên đất liền hiện nay ở châu Âu".
Quân đội Mỹ phóng tên lửa ATACMS từ Hệ thống tên lửa pháo binh cơ động cao M142 (HIMARS) ở Australia. Ảnh: Quân đội Mỹ
Không lâu sau, vào ngày 11/7, Pháp, Đức, Ý và Ba Lan đã ký kết một sáng kiến chung để phát triển tên lửa hành trình phóng từ mặt đất mới có tầm bắn hơn 500 km. Vào thời điểm đó, Bộ trưởng Quốc phòng Pháp Sebastien Lecornu cho biết "rõ ràng đây là phân khúc mà chúng tôi không có".
Những kế hoạch này báo hiệu rằng Mỹ và một số đồng minh lớn nhất ở châu Âu đang tập trung vào vũ khí tầm xa, và một số quan chức nói thẳng rằng những động thái này là do những gì đang xảy ra trên chiến trường Ukraine.
Ông Lecornu đăng trên mạng xã hội X rằng: "Cuộc chiến ở Ukraine cho thấy các cuộc tấn công tầm xa là vấn đề then chốt đối với việc bảo vệ châu Âu."
Tên lửa Storm Shadow/SCALP trên cánh máy bay chiến đấu Rafale của Pháp. Ảnh: MBDA
Hans Kristensen - Giám đốc Dự án Thông tin Hạt nhân tại Liên đoàn các nhà khoa học Mỹ (FAS) - giải thích: "Các quốc gia này biết rằng vũ khí tầm xa rất quan trọng ngay cả trước khi Nga tấn công Ukraine, nhưng cuộc chiến của Nga ở Ukraine đã 'mở hộp Pandora' cho ngày càng nhiều bước đi quân sự."
Theo chuyên gia này, khả năng tấn công tầm xa rất hữu ích để tấn công các mục tiêu nằm sâu trong lãnh thổ của đối phương. Những vũ khí này có thể tạo ra sự khác biệt lớn về mặt hoạt động và chiến lược, đặc biệt nếu được sử dụng để cắt đứt các trung tâm chỉ huy và hậu cần của đối phương. Sự hiện diện của những vũ khí này đủ để đe dọa ý đồ tấn công của đối phương.
Nhưng một thách thức là các hệ thống vũ khí này có nguy cơ leo thang, cả về sự hiện diện lẫn cách sử dụng. Có nguy cơ xảy ra "tình huống leo thang ăn miếng trả miếng", Kristensen nói. Ngoài ra, những vũ khí này có thể được sử dụng ngay lập tức và chúng có thể gây nhầm lẫn với vũ khí hạt nhân.
Theo Business Insider, trong nhiều thập kỷ, Hiệp ước Lực lượng hạt nhân tầm trung (INF) được ký giữa Mỹ và Nga vào năm 1987 đã cấm phát triển tên lửa đạn đạo và tên lửa hành trình phóng từ mặt đất có tầm bắn từ 500 km đến 5.500 km nhằm ngăn chặn hai bên leo thang căng thẳng thành xung đột toàn diện.
Hiệp ước này là một cột mốc quan trọng trong việc loại bỏ những loại vũ khí này khỏi lục địa châu Âu – nhưng Washington đã rút lui vào năm 2019 sau khi cáo buộc Moscow vi phạm hiệp ước khi phát triển, thử nghiệm và triển khai hệ thống tên lửa SSC-8/9M729.
Moscow phủ nhận các cáo buộc và sau đó cũng rút khỏi hiệp ước, ngay lập tức mở cửa cho cả hai bên đẩy mạnh phát triển tên lửa mới.
Vũ khí tấn công sâu
Theo Business Insider, các kế hoạch tên lửa tầm xa mới của Ba Lan, Đức, Pháp và Ý đã tiếp nối động thái của Mỹ nhằm nhanh chóng phát triển các hệ thống vũ khí tấn công tầm xa mới. Trước đó Mỹ đã thử nghiệm tên lửa bị cấm đầu tiên vào cùng tháng mà nước này rút khỏi hiệp ước INF (tháng 2/2019).
Trong số các hệ thống vũ khí tấn công tầm xa đang được Mỹ phát triển, Typhoon - sử dụng bệ phóng trên mặt đất để bắn Tên lửa Tiêu chuẩn 6 (SM-6) và tên lửa Tomahawk - là ưu tiên hàng đầu; và Vũ khí Siêu thanh Tầm xa (LRHW) cũng đang được phát triển cho quân đội Mỹ, mặc dù phải đối mặt với một số chậm trễ và các vấn đề tài chính.
Tàu khu trục mang tên lửa dẫn đường USS Gravely phóng tên lửa tấn công mặt đất Tomahawk. Ảnh: Hải quân Mỹ
Business Insider đưa tin, những nỗ lực ở châu Âu nhằm phát triển các hệ thống vũ khí tấn công tầm xa mới báo hiệu một sự thay đổi quan trọng trong tư duy. Trong nhiều thập kỷ, các quốc gia châu Âu đã không tập trung vào khả năng tấn công sâu, cắt giảm các chương trình tên lửa đất đối đất, mà chi tiêu quốc phòng lớn hơn trên diện rộng.
Nhưng ngay bây giờ, với những lo ngại về một cuộc tấn công của Nga nhằm vào các thành viên NATO đang tăng cao và cuộc xung đột ở Ukraine tiếp tục không có hồi kết, "gió đang thổi vào cánh buồm của phe diều hâu quốc phòng và ngành công nghiệp quốc phòng để thuyết phục các nhà lãnh đạo mua vũ khí mới để chứng minh rằng họ đang làm điều gì đó để chống lại Nga", chuyên gia Kristensen nói.
Đã có một sự thay đổi đáng chú ý đối với nhiều quốc gia châu Âu theo hướng tăng cường khả năng phòng thủ trong nước thay vì dựa vào Mỹ. Nhưng đó không nhất thiết đến từ mối đe dọa của Nga. Một phần trong đó có thể là do những lo lắng xung quanh việc hỗ trợ của Mỹ dành cho NATO có thể thay đổi như thế nào nếu ông Donald Trump đắc cử nhiệm kỳ tổng thống thứ hai, Kristensen cho biết.
"Có một sự kỳ vọng rằng các nước châu Âu sẽ phát triển vũ khí của riêng mình, những sáng kiến đã trở nên quan trọng hơn trước nguy cơ ông Trump giảm bớt cam kết của Mỹ với châu Âu", Kristensen nói.
Theo Business Insider, ông Trump đã nhiều lần chỉ trích NATO, thường phàn nàn rằng nhiều thành viên không tham gia vào hệ thống phòng thủ chung của khối, và thậm chí còn gợi ý rằng sẽ để Nga tấn công các thành viên không đóng góp phần ngân sách của họ.