Một số thông tin lo ngại về chất lượng ống dẫn nước không đảm bảo khi đường ống này liên tục vỡ, gây mất nước đảo lộn sinh hoạt của hàng chục nghìn người dân, bên cạnh đó, cũng xuất hiện những ý kiến nghi ngại về việc sử dụng ống nước chất liệu composite cốt sợi thủy tinh gây hại cho sức khỏe con người.
Để giải đáp phần nào những băn khoăn này, Báo điện tử Infonet đã phỏng vấn các chuyên gia đầu ngành trong lĩnh vực vật liệu xây dựng và vật lý.
Ông Trịnh Minh Đạt, Giám đốc Trung tâm Vật liệu hữu cơ và hóa phẩm xây dựng thuộc Viện Vật liệu Xây dựng (Bộ Xây dựng): Ống sợi thủy tinh có chất làm ô nhiễm nguồn nước sạch, nhưng rất nhỏ.
"Tổ chức tiêu chuẩn hóa quốc tế đã có tiêu chuẩn liên quan đến ống composite cốt sợi thủy tinh cho cấp nước uống và thoát nước thải. Ở Việt Nam cũng đã có tiêu chuẩn quốc gia liên quan đến ống composite dùng để cấp nước khi có áp lực và không có áp lực.
Bản thân các nước khác trên thế giới cũng sử dụng loại ống này bởi ống có độ chịu lực tốt, nhưng lỗi do quá trình thi công lắp đặt, tại dự án nhà máy nước sông Đà không có phần đế bê tông đỡ mà chỉ đầm cốt nền đường rồi đặt ống lên. Theo chủ quan của tôi, do cốt nền đường bị mưa, ngấm xuống khiến nền lún phía dưới làm cho ống dẫn nước bị cong, võng xuống. Hơn nữa, độ biến dạng, khả năng uốn cong của loại ống composite rất thấp, ống này bản chất là cứng và giòn.
Tuy nhiên, bản thân loại ống do Vinaconex sản xuất chưa được Viện vật liệu kiểm tra, đánh giá nên chưa xác định được độ bền của loại ống này có đạt tiêu chuẩn so với tiêu chuẩn của Việt Nam và nước ngoài ban hành hay không.
Composite ống cốt sợi thủy tinh khi đã đóng rắn, vật liệu trơ hoàn toàn với môi trường nước.
Nếu nói đến có chất làm ô nhiễm nguồn nước là có, nhưng quá nhỏ, không đáng kể nên không ảnh hưởng chất chất lượng nguồn nước cũng như không ảnh hưởng đến sức khỏe của người sử dụng nước".
Mặc dù Vinaconex khẳng định chất lượng ống dẫn nước được sản xuất theo đúng quy trình quản lý chất lượng ISO, nhưng sau khi đi vào sử dụng, đường ống này liên tục bị vỡ.
Ông Nguyễn Hùng Minh, Giám đốc Trung tâm phát triển công nghệ và vật liệu xây dựng (Viện Khoa học công nghệ xây dựng – Bộ Xây dựng): Ống composite xuất xứ Trung Quốc, Anh hay Mỹ… chất lượng khác nhau.
"Phải xem xét cụ thể ống dẫn nước đã vỡ, vật liệu composite cũng có nhiều loại, tính chất, quá trình thi công có thực hiện đúng hay không vì nó ảnh hưởng đến tính chất cơ lý, độ bền, độ chắc, độ xốp… nguồn gốc vật liệu, keo, hóa rắn, pha chế có đúng không đều ảnh hưởng đến chất liệu của chiếc ống.
Composite có 2 thành phần keo và hóa rắn, khi cho 2 loại này theo đúng tỉ lệ quy định thì ống mới đạt được yêu cầu. Vì thế, ống composite sản xuất từ Trung Quốc, Anh hay Mỹ… chất lượng đều khác nhau.
Khi sản xuất ra mà đã dùng được một thời gian nghĩa là nó chịu lực được, còn khi vỡ tức là lúc áp lực nước đã vượt quá khả năng chịu lực của ống tại vị trí đó.
Vì thế, cần phải xem xét quy trình vận hành cụ thể, có thể ở dưới tắc mà ở trên vẫn bơm. Cùng với đó, khi nền đất lún cũng tạo ra một nội ứng suất cộng hưởng vào đó gây vượt khả năng chịu lực…. Do đó, cần xem xét cụ thể có lún nền không, lún ở mức độ bao nhiêu, ống biến dạng như thế nào?
Tôi thấy ở một số nước Phần Lan đều sử dụng ống thép bọc bê tông để làm đường ống dẫn nước sạch, bên trong ống có thêm một lớp bê tông dày 5cm để sử dụng cho những công trình dẫn nước, khá bền và chưa thấy có sự cố".
TS Vật lý Nguyễn Văn Khải: Vỡ liên tục thì chỉ có thể do đường ống!
"Theo tôi, giải thích vỡ đường ống nước do đất lún là sai, không hợp lý. Nếu là nền đất yếu thì không thể làm vỡ từng đoạn ống dài đến 10, 20 mét, ở các điểm khác nhau mà cả đường ống đều sập. Nếu “đổ tội” cho nền đất lún là không hiểu gì về vật lý và địa lý.
Trong trường hợp vỡ đường ống nước liên tục như thế này thì chỉ có thể do đường ống.
Nếu Bộ Xây dựng, Vinaconex đồng ý, tôi sẽ mời những người bạn của tôi tham gia sẽ giải thích được nguyên nhân vỡ đường ống nước này.
Do chưa được tận mắt nhìn thấy loại ống đang dẫn nước đó và chưa được đo các thông số lý, hóa của đường ống nên tôi không thể kết luận. Song, tôi lưu ý: Tất cả vật liệu composite làm từ cốt sợi thủy tinh đều có thể gây hại cho sức khỏe người dùng nước nếu chất lượng thấp".
Ống composite cốt sợi thủy tinh sử dụng tại dự án nước sạch sông Đà cung cấp cho Hà Nội do Công ty CP ống sợi thủy tinh Vinaconex (Viglafico) – một đơn vị thành viên của Tổng Công ty Vinaconex sản xuất lần đầu tiên.
Theo giới thiệu của Viglafico, loại ống composite cốt sợi thủy tinh có độ bền trên một đơn vị trọng lượng vượt trội so với ống gang, ống thép và có tuổi thọ trung bình trên 70 năm.
