Câu chuyện rất nhiều nhà ngoại cảm, trong đó có Phan Thị Bích Hằng bị “vạch trần” và được cho là lừa bịp hàng triệu người trong việc tìm hài cốt liệt sĩ đang trở thành điểm nóng dư luận. Nhiều luồng tranh cãi đã được đặt ra và mọi người đã đặt câu hỏi: “Thực hư khả năng thực sự của các nhà ngoại cảm như thế nào trong việc tìm hài cốt trong những năm qua?”.
Để có câu trả lời, chúng tôi tìm gặp nhà báo Đào Thanh Tuy – đang công tác tại Báo Gia đình và Cuộc sống - người tìm hiểu kỹ và đã nhiều lần theo chân các nhà ngoại cảm ‘nổi tiếng’ đi tìm mộ liệt sĩ.
Nhà báo Đào Thanh Tuy trong chuyến tác nghiệp ở rừng Trường Sơn.
Qua quá trình tìm hiểu, trải nghiệm thực tế, anh đánh giá như thế nào về hiện tượng ngoại cảm ở Việt Nam?
NB Đào Thanh Tuy: Thế nào là ngoại cảm, định nghĩa nhà ngoại cảm ở Việt Nam chưa rõ ràng. Thường thì mọi người hiểu rằng nhà ngoại cảm là những người có khả năng đặc biệt, có thể nhìn thấu chuyện tương lai, quá khứ và đặc biệt là hiểu và nắm bắt được ý nghĩ hay những chuyện đã, đang diễn ra ở “thế giới người âm” mà một người bình thường không thể biết được…
Tuy nhiên, trong những trải nghiệm thực tế, tôi thấy không hề có chuyện đó. Trên thế giới cũng chỉ có một vài người được cho là có những khả năng đặc biệt đó và họ như vật báu của loài người. Còn ở ta thì sao, những người được cho là nhà ngoại cảm, người có khả năng đặc biệt nhan nhản. Đến bây giờ thật khó có thể thống kê hết được số lượng những “nhà ngoại cảm” đang hoạt động ở Việt Nam.
Qua những trải nghiệm thực tế, tôi thực sự chưa thấy những nhà ngoại cảm, kể cả những người tiếng tăm lừng lẫy có những khả năng đặc biệt ấy. Tất cả những “tiếng tăm” mà họ có được đều là do đồn thổi, hoặc do họ tự thổi phồng khả năng của mình, còn thực tế thì không như vậy. Chính vì thế, cá nhân tôi có thể khẳng định, những người vẫn được cho hoặc là tự cho mình có khả năng ngoại cảm ấy không thể tìm mộ liệt sĩ chính xác được nếu trong tay họ không có bất cứ thông tin gì về hài cốt cần tìm ấy.
Câu chuyện thực tế nào khiến anh khẳng định điều đó?
NB Đào Thanh Tuy: Tôi đã tìm hiểu rất nhiều những nhà ngoại cảm một thời được người dân tôn sùng như những bà thánh, ông thần. Nhưng, sau những lần thực tế ấy thì chỉ còn những nỗi thất vọng. Tôi còn nhớ vào năm 2008, tôi có theo một nhóm các nhà ngoại cảm có tiếng cùng nhiều thân nhân liệt sĩ vào chiến địa Khe Sanh (Quảng Trị) để tìm hài cốt liệt sĩ. Tôi đã rất háo hức trong chuyến đi này bởi khát khao được tận mắt thấy các nhà ngoại cảm thi triển khả năng đặc biệt của mình trong việc tìm mộ liệt sĩ.
Tuy nhiên, sau chuyến đi đó thì tôi hoàn toàn thất vọng và không còn trông mong, hy vọng gì ở những người luôn tự xưng mình có khả năng ngoại cảm nữa. Chuyến đi đó không chỉ riêng tôi và các đồng nghiệp báo chí thất vọng mà ngay cả thân nhân liệt sĩ cũng ngán ngẩm bởi bị các nhà ngoại cảm dồn vào thế khó, buộc phải “ngậm bồ hòn làm ngọt”.
Trong đoàn, có một giảng viên đại học dạy Toán. Giảng viên này vào Khe Sanh tìm hài cốt bác ruột mình. Bác anh hi sinh đã chừng 40 năm, ở quả đồi dốc đó cũng đã có nhiều thay đổi về địa hình, tuy nhiên, các nhà ngoại cảm tìm hài cốt bác anh rất đơn giản. Với cái cuốc bé xíu cùng chiếc bay xây trong tay, các nhà ngoại cảm chỉ gẩy nhẹ trên mặt đất là thấy… hài cốt. Hài cốt là gì, là đất, là tổ mối và tuyệt nhiên không có bật cứ di vật gì. Chứng kiến cảnh đó, giảng viên này cũng chẳng thể tin những thứ mà các nhà ngoại cảm đó tìm được lại là xương cốt của bác mình.
Những hình ảnh mà nhà báo Đào Thanh Tuy chụp lại được trong những chuyến công tác của mình.
Những thứ mà các nhà ngoại cảm cho rằng đây là hài cốt liệt sĩ trong chuyến tìm mộ ở Khe Sanh.
Trên đường về, anh giảng viên này rất bối rối, không biết xử trí sao với “hài cốt” ấy. Nếu mang đống đất lẫn tổ mối này về để cả họ thờ cúng thì lương tâm anh chẳng được yên, bởi nghĩ đó là việc làm giả dối mà “quẳng” vào bụi cây nào đó phi tang cũng chẳng đặng, bởi bao tiền của đã dốc vào chuyến đi này. Sau cùng, anh chọn giải pháp gửi “hài cốt” đó lại nghĩa trang Đường 9 (Quảng Trị).
Lần đi đó, trong một buổi sáng mà nhóm nhà ngoại cảm tìm được 9 hài cốt liệt sĩ. Đương nhiên, đó đều là đất và tổ mối, thứ rất sẵn ở những quả đồi thưa cây cối. Tất thảy những “hài cốt” trên đều không có bất cứ di vật gì như cúc áo, đế dày dép, dây thắt lưng da hay răng, tóc. Tuy nhiên, những “hài cốt” trên đều được các nhà ngoại cảm đặt tên và chuyển cho thân nhân- những người đi tìm kiếm chuyến đó.
Những thứ mà các nhà ngoại cảm cho là hài cốt liệt sĩ
Như anh nói, nhiều “nhà ngoại cảm” bốc nhầm mộ, thậm chí là nhầm xương người với xương động vật hay hiện tượng áp vong khiến người trong gia đình bị điên loạn... Vậy tại sao người ta vẫn tìm đến nhà ngoại cảm và có một niềm tin tuyệt đối vào khả năng đó?
NB Đào Thanh Tuy: Người Việt mình có quan niệm dù sống ở đâu nhưng khi chết thì cũng muốn thi thể nằm ở quê cha đất tổ. Đối với những gia đình có thân nhân là liệt sĩ nhưng bị thất lạc về hài cốt thì khát vọng được đưa con em, người thân mình về quê để nhang khói, để sống trong vòng tay của quê hương, bản quán càng cháy bỏng hơn. Bởi thế, những gia đình có thân nhân là liệt sĩ luôn đau đáu một mong muốn là đưa liệt sĩ về. Họ không muốn để liệt sĩ nằm lại đâu đó ở nơi rừng thiêng, nước độc. Thậm chí, dù liệt sĩ đã được quy tập ở nghĩa trang họ cũng vẫn tìm mọi cách để đón về. Họ nghĩ trần sao thì âm vậy, liệt sĩ nằm một mình sẽ lạnh lẽo, sẽ không tiện bề khói nhang. Tôi đã thấy nhiều cụ ông, cụ bà dù lưng còng chân mỏi vẫn lụ khụ vượt rừng vượt suối đi tìm hài cốt con mình. Họ bảo, không đưa được con về thì họ có chết cũng không nhắm mắt.
Điều đầu tiên, những gia đình ấy sẽ tìm kiếm mộ liệt sĩ qua thông tin chính thống từ đơn vị, đồng đội và các cơ quan liên quan. Nhưng nếu không có kết quả thì điều bấu víu, cánh cửa cuối cùng là họ là tìm đến nhà ngoại cảm. Họ không có sự lựa chọn nào khác. Ở đây cần phải hiểu là họ tìm đến nhà ngoại cảm như một giải pháp tình thế. Họ chấp nhận sự phiêu lưu, thậm chí, chỉ để bản thân mình nhẹ nhàng rằng đã làm hết cách. Chuyện này giống như ở gia đình có người bị bệnh nan y cầm chắc cái chết trong tay. Dù biết bệnh đó không thuốc nào chữa khỏi nhưng mọi người vẫn cứ tìm đủ cách chạy chữa, thuốc thang dù biết việc đó là vô ích và tốn kém.
Mặt khác nguy hại hơn, không hiểu tại sao mà các cơ quan chức năng liên quan đã mặc nhiên công nhận tất cả những gì mà các nhà ngoại cảm tìm kiếm, mặc nhiên công nhận đó là hài cốt liệt sĩ rồi làm lễ truy điệu rình rang mà chẳng cần kiểm tra, xét nghiệm gì. Chính bởi sự dễ dãi đó nên các nhiều nhà ngoại cảm không có lương tâm đã thả sức lộng hành, nhũng nhiễu. Nếu bất cứ hài cốt nào tìm được cũng đều phải qua xét nghiệm ADN rồi mới công nhận thì tôi nghĩ các nhà ngoại cảm đã chẳng thể tự tung tự tác như thời gian qua.
Hiện nay việc tìm mộ rất lộn xộn, không ai quản lý và nhiều người đang đặt câu hỏi là có không việc các cơ quan chức năng ‘bật đèn xanh’ để các nhà ngoại cảm hoạt động, để thân nhân liệt sĩ chỉ còn cách duy nhất là tuyệt đối tin vào kết quả tìm mộ của ngoại cảm?
Nhà ngoại cảm lấy lòng tin như thế nào?
Vậy theo anh để lấy lòng tin của mọi người, các nhà ngoại cảm đã làm như thế nào?
NB Đào Thanh Tuy: Nhà ngoại cảm phải tạo cho những người đi tìm hài cốt lòng tin tuyệt đối, những lời nói của nhà ngoại cảm họ đều coi là đúng. Khi có lòng tin đó rồi, nhà ngoại cảm sẽ điều khiển người đi tìm theo ý họ. Rất nhiều trường hợp, nhà ngoại cảm tạo dựng lòng tin rất công phu.
So với một người bình thường, họ có nhiều thông tin, hiểu biết về tìm mộ liệt sĩ từ cơ quan quản lý, gia đình, người dân.... Họ đã có thời gian thực địa, đến nhiều nghĩa trang, những cánh rừng trước kia là chiến địa. Họ sử dụng kênh thông tin mà họ thu thập được như một ‘bảo bối’. Theo tôi, mỗi khi nhận tìm mộ thất lạc cho ai thì việc đầu tiên nhà ngoại cảm đó phải dựa vào “kho thông tin” mà mình đã thu thập được từ trước. Nếu những thông tin này không có tác dụng thì họ mới bắt đầu sử dụng đến… khả năng ngoại cảm. Thường thì khi các nhà ngoại cảm đã sử dụng đến “khả năng đặc biệt” của mình thì việc tìm mộ ấy không bao giờ có… kết quả tốt.
Điều tôi thấy mỗi lần đi theo nhà ngoại cảm là họ quay video, chụp ảnh, thu thập thông tin ở nơi thực địa. Khi có người đến nhờ tìm hài cốt, họ gọi điện ở xa, nói sẽ gọi “vong” lên, hướng dẫn người nhà đến nghĩa trang nọ, cánh rừng kia tìm mộ. Tại những nơi ấy, họ sẽ chỉ cụ thể đặc điểm, chi tiết những vật cố định như cây cối, ao hồ, sông suối để người đi tìm mộ tin là nhà ngoại cảm có “con mắt thần”, dù không có mặt nhưng vẫn chỉ rõ đến từng chi tiết cảnh vật quanh khu vực đó. Người đi tìm mộ đâu biết rằng những thứ đó đã nằm trong máy tính của nhà ngoại cảm từ trước đó rồi.
Đa phần người dân đều không thử ADN, thứ nhất vì chi phí, thứ hai thường nhà ngoại cảm nói thử ADN là không tôn trọng vong linh của liệt sĩ. Tuy nhiên, nhiều trường hợp bởi biết chắc hài cốt liệt sĩ đó là chính xác bằng những thông tin chính thống thì nhà ngoại cảm lại khuyên gia đình đi thử ADN. Và đương nhiên, những trường hợp này được cái nhà ngoại cảm lấy làm điển hình để quảng bá khả năng của mình.
Trong bài “Sự thật đằng sau tấm áo choàng ngoại cảm”, anh có tham gia đóng giả người đi tìm mộ bị vong nhập sau khi nhận được sự trợ giúp của nhà ngoại cảm. Lý do nào khiến anh tìm hiểu về vấn đề nhạy cảm này và điều anh thấy sau những lần thực địa đó?
NB Đào Thanh Tuy: Đóng giả “vong nhập” là để xem các nhà ngoại cảm nói thế nào. Thực tế, các nhà ngoại cảm nói tào lao, làm phép kiểu dọa trẻ con chứ bản thân tôi và nhiều đồng nghiệp khác thì không thấy có dấu hiệu bất thường nào xảy ra cả. “Áp vong”, theo các nhà khoa học thì có thể học được trong vòng vài chục phút và đây cũng chỉ là một hình thức tâm lý. Các nhà ngoại cảm phán đoán tâm lý rất tốt, họ làm các động tác khiến người khác bị rối loạn đầu óc, không kiểm soát được cả về phát ngôn lẫn hành động.
Ban đầu tôi đi không phải là để điều tra mà chỉ thỏa mãn trí tò mò xem thực tế trên đời này… có ma hay không có ma, giải đáp các nhà ngoại cảm có khả năng thật không? Nhưng sau này, chứng kiến và thất vọng về cái gọi là “khả năng ngoại cảm” thì tôi mới quyết định điều tra, viết bài. Tôi không muốn gây hấn với bất cứ ai, mục đích của tôi là chỉ muốn người dân cần bình tĩnh, cần suy nghĩ kỹ lưỡng trong việc cậy nhờ các nhà ngoại cảm tìm mộ thân nhân mình. Tôi chỉ muốn gửi đến mọi người thông tin rằng, hiện tượng ngoại cảm ở nước ta rất phức tạp, mọi người nên thận trọng trước quyết định của mình kẻo lại vướng vào cảnh tiền mất tật mang.
Trân trọng cảm ơn anh!
-057fe-crop1383193507482p.jpg)