Sáng 1/3, ở tuổi 82, cụ Trương Văn Trọng ở phường Xuân Hà (Thanh Khê, TP Đà Nẵng) vẫn theo 9 người con ra thắp hương nhổ neo những con tàu 340CV ra khơi mở biển đầu năm.
Dáng chắc đậm, mái tóc bạc phơ, ông cụ nhâm nhi ly trà rồi lật giở bản đồ chỉ: "Đây là quần đảo Hoàng Sa. Từ khi 20 tuổi tôi đã ra khơi đánh bắt cá ở vùng biển này. Chuyến nào về tôm cá cũng đầy khoang".
Từng theo cha làm nghề lưới cù khi 15 tuổi, cụ Trọng nhớ làm lòng từng luồng cá, nhìn con nước, sao trời để đoán thời tiết. Từ con tàu chỉ vài chục CV, gia đình cụ là một trong số ít ngư dân Đà Nẵng mạnh dạn ra đánh bắt ở ngư trường Hoàng Sa. Thấy thuyền trưởng Trọng phất lên từ biển, nhiều người học làm theo.
Biển cho tôm cá, nhưng lão ngư trầm ngâm bảo cũng lắm hiểm nguy. Trong chuyến ra khơi cách đây 60 năm, thuyền của cha con cụ bị sóng lớn đánh lật úp. Cụ thân sinh là Trương Ngọc Lữ và người chú ruột Trương Ngọc Liên quyết ở lại giữ tàu, đẩy cụ Trọng lên chiếc thúng nhỏ bắt quay vào bờ.
"Bỏ biển thì nghề ông cha để lại coi như không có người nối nghiệp. Tôi dốc hết tài sản đóng mới con tàu để ngày ngày được cưỡi sóng ra khơi, phóng khoáng và phiêu du. Lòng thấy vui khi được thắp nén hương cho bố và chú mãi nằm lại giữa lòng biển lạnh", lão ngư tâm sự.
Năm 1978, cụ Trọng bị nhóm người vượt biên áp sát cướp tàu, chỉ để lại cho chiếc tàu cũ vào bờ. Thương cha, 9 người con trai của cụ xuống tàu làm thuê, được bao nhiêu tiền lại gom góp cho bố đóng tàu mới vươn khơi.
Ông Trương Văn Hay, con trai thứ của cụ Trọng, kể ngày đó ông vừa học hết lớp 8, đi làm thuê nhưng vẫn khao khát một ngày được cầm lái trực chỉ Hoàng Sa. Ông cùng 8 anh em trai và cậu em rể Đỗ Nở giờ vừa là chủ tàu, vừa là thuyền trưởng, lập thành biên đội tàu Hoàng Sa. Từ con tàu 60CV, anh em lại giúp nhau cải hoán lên 90 rồi 340CV. "Ra khơi xa, đông anh em cũng tiện việc chia sẻ luồng cá hay giúp nhau khi gặp rủi ro", ông Hay nói.
Năm 2005, đại gia đình ông đón tin dữ. Người con thứ 3 Trương Văn Thương bị nạn trong chuyến vươn khơi xa, sóng dữ cuốn mất xác. Chưa gượng dậy sau nỗi đau, năm 2006, tàu cá của ông Hay hai lần lạc vào tâm bão Chanchu và Xangsane. Ông cùng thuyền viên phải tháo hết giàn mực buộc thành bó quăng xuống biển hãm mạn tàu.
Người em trai Trương Văn Minh cũng bị sóng đánh úp giữa biển Hoàng Sa. Hai anh em may mắn thoát chết sau bốn ngày vật lộn giữa sóng lớn nhưng con tàu khi cập bờ không còn rõ hình hài…
Sau những chuyến biển thua lỗ, năm 2007, ông Hay phải bán một lô đất cùng hai tàu nhỏ, chỉ giữ lại tàu 340CV nhưng chưa một ngày ông có ý định bỏ nghề.
Ông Trọng động viên các con: "Sóng gió có tai ương, có phải vay mượn cũng phải ra khơi, bảo vệ ngư trường truyền thống của ông cha". Không phụ lòng người, có chuyến tàu cập cảng, biển mang lại cho mỗi gia đình từ 700 đến 1 tỷ đồng lãi ròng.
Ông Hay nói đùa: "Nếu tôi không bán vàng cất căn nhà 3 tầng thì giờ bán vàng đi cũng đủ sống đời dư giả". Năm vừa qua, biên đội tàu gia đình ông mỗi người kiếm được tiền tỷ. Chỉ tháng 7/2012, tàu ông Hay ra khơi hơn 2 tuần lễ đã thu về 23 tấn hải sản, chủ yếu lá cá ngừ.
"Giá cá ngư thời điểm đó cao, 35.000 đồng/kg, nên thắng lớn", bà Lê Thị Chung (vợ ông Hay) nói khi mắt vẫn dõi theo con tàu của chồng rẽ sóng ra khơi.
Biên đội tàu gia đình còn được nhiều người biết đến nhờ thành tích cứu hộ tàu bị nạn. Riêng tàu của ông Hay đã 10 lần đưa tàu bị nạn vào bờ an toàn. Năm 2011, nhận lệnh của Bộ đội biên phòng Đà Nẵng yêu cầu ứng cứu tàu cá ĐNa 90189 (trú quận Sơn Trà) bị hỏng máy, ông đã bỏ ngang mẻ lưới vượt gần 125 hải lý suốt 48 giờ để lai dắt tàu bị nạn kịp thời.
Lần mở biển đầu năm 2013, 9 anh em ông hy vọng gặp may mắn để chung vốn giúp người anh em Trương Ngọc Kinh đóng tàu mới giá 1,5 tỷ đồng. "Đánh bạc với biển nhưng những ngư dân như chúng tôi vẫn vững tin nếu kiên trì ở ngư trường truyền thống thì biển sẽ không bao giờ bỏ đói mình", ông Kinh nói.
Theo ông Kinh, chính những ngư dân dũng cảm, biết nương tựa nhau, bảo vệ ngư trường thuộc chủ quyền của tổ quốc mới mong đến đời con, đời cháu có nơi đánh bắt hải sản, người dân có con tôm, con cá từ biển.
Thiếu úy Nguyễn Huỳnh Bá Biên, Trạm trưởng trạm Biên phòng Thanh Hà (quận Thanh Khê) nhận xét, biên đội tàu của đại gia đình ông Trọng có số lượng tàu và thuyền trưởng nhiều nhất quận Thanh Khê và rất có thể là nhất ở Đà Nẵng. Ngoài việc tương trợ cho các tàu cá vươn khơi, khi phát hiện tàu Trung Quốc xâm phạm lãnh hải, các thuyền trưởng đều nhanh chóng báo cho Bộ đội biên phòng xử lý, góp phần bảo vệ chủ quyền an ninh vùng biển.
