Tại kết luận thanh tra, Thanh tra Chính phủ xác nhận, công tác phòng ngừa tham nhũng liên quan đến lĩnh vực quản lý đất đai được lãnh đạo Đà Nẵng quan tâm. Tuy nhiên, những năm qua, thành phố có tốc độ phát triển đô thị "nóng", số lượng các dự án đầu tư của khu vực công và tư nhiều, diện tích đất thu hồi để triển khai các dự án lớn nhưng việc quản lý sử dụng đất đai, đầu tư xây dựng còn bộc lộ nhiều vi phạm, làm ảnh hưởng đến lợi ích của Nhà nước.
Kết quả việc thanh tra, phòng chống tham nhũng chưa tương xứng, dẫn đến vi phạm xảy ra trong một thời gian dài mà không được phát hiện, xử lý, chấn chỉnh kịp thời. Việc phát hiện và xử lý sai phạm thông qua kết quả thanh tra của toàn thành phố trong 3 năm (2009 - 2011) còn rất ít.
Đi vào cụ thể từng khâu, Thanh tra Chính phủ "phê" việc triển khai đấu giá quyền sử dụng đất của UBND thành phố. Tỷ lệ các phiên đấu giá thành công quá thấp, chưa tạo được thị trường bình đẳng, khách quan khi chuyển nhượng quyền sử dụng đất nhằm thu cho ngân sách nhà nước có hiệu quả. Tình trạng giao đất không thông qua đấu giá còn phổ biến dẫn đến việc xác định giá thu tiền sử dụng đất chưa sát với giá chuyển nhượng quyền sử dụng đất trên thị trường, tạo điều kiện để một số nhà đầu tư đầu cơ, thu lợi.
Trách nhiệm về việc này được xác định thuộc UBND, Văn phòng UBND thành phố, Sở Tài chính, Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Xây dựng, Trung tâm giao dịch bất động sản thành phố.
Kiểm tra 46/1.061 công trình dự án, thanh tra khẳng định nhiều sai phạm như dự án không đủ căn cứ, cơ sở để xác định giá thu tiền sử dụng đất; việc phê duyệt và phê duyệt điều chỉnh quy hoạch chi tiết xây dựng tùy tiện; nhiều nhà đầu tư sau khi được cấp giao đất không đầu tư mà tiếp tục chuyển nhượng cho nhà đầu tư khác thu chênh lệch số tiền rất lớn... làm thất thu ngân sách nhà nước, gây thiệt hại lớn về kinh tế.
Thêm các đơn vị như Hội đồng thẩm định giá đất thành phố, Công ty Quản lý và khai thác đất thành phố, Ban Quản lý dự án công trình đường Bạch Đằng Đông "dính" trách nhiệm trong vấn đề này.
Nhiều dự án thanh tra phát hiện giá thu tiền sử dụng đất không sát giá thị trường, một số dự án xác định giá thấp hơn bảng giá đất thành phố ban hành hàng năm, một số dự án khác UBND thành phố quyết định giá thu tiền sử dụng đất thấp hơn giá của Hội đồng thẩm định giá đất thành phố trình, gây thất thu ngân sách, tạo điều kiện cho một số nhà đầu tư chuyển nhượng thu lời bất chính với số tiền lớn.
Thanh tra Chính phủ "điểm tên" dự án chuyển nhượng khu đất cho Công ty TNHH Phúc Thiên Long để xây dựng khu dịch vụ thương mại du lịch, đã được UBND thành phố xác định giá chuyển nhượng quyền sử dụng đất năm 2007, qua 4 lần gia hạn nộp tiền, đến tháng 9/2009 Công ty mới nộp tiền sử dụng đất nhưng thành phố không xác định lại giá gây thất thu 120 triệu đồng. Sau đó nhà đầu tư đã chuyển nhượng ngay cho đối tác khác thu lợi gần 500 triệu đồng.
"Thương vụ" lớn nhất nằm ở khu đất A2, A3 (diện tích 34.000m2) thuộc khu tái định cư đầu tuyến Sơn Trà - Điện Ngọc thành phố chuyển nhượng cho bà Phạm Thị Đông với giá lần lượt là 25,8 tỷ đồng và 62,3 tỷ đồng. Sau 32 ngày, bà Đông đã chuyển nhượng lô đất A2 cho người khác với giá 133,7 tỷ đồng đồng, thu chênh lệch gần 108 tỷ đồng.
Còn lô đất A3, sau đó, bà Đông cũng bán cho người khác với giá hơn 218 tỷ đồng, thu chênh lệch gần 156 tỷ đồng. Hơn 2 tháng sau, người này lại bán cho Cty CP Phương Trang với giá 475 tỷ đồng, thu lời xấp xỉ 257 tỷ đồng.
Tổng số tiền các cá nhân chuyển nhượng 2 khu đất này thu được khoản chênh lệch so với giá chuyển nhượng của thành phố lên đến hơn 520 tỷ đồng.
Tiếp nữa, khu đất phía nam cuối đường Phạm Văn Đồng, năm 2006 thành phố bán cho cá nhân với giá 84 tỷ đồng, đến năm 2008 được bán lại với giá hơn 580 tỷ đồng (chênh lệch 495 tỷ). Năm 2009, Cty Phương Trang tiếp tục là người "ôm" lô đất này với giá 585 tỷ đồng và đến giờ vẫn bỏ trống, chưa đầu tư.
Khu đất A4, A5 khu dân cư đầu tuyến Sơn Trà - Điện Ngọc được thành phố bán năm 2007 để xây dựng chung cư, căn hộ cao cấp, khách sạn… với giá đất sản xuất kinh doanh, chỉ bằng 70% giá đất ở, gây thất thu cho ngân sách. Đến năm 2010, đơn vị này chuyển nhượng cho Cty CP bất động sản Phương Trang với giá 285 tỷ đồng, chêch lệch so với giá thành phố xác định tới 220 tỷ đồng.
Thanh tra cũng kết luận, khu đất 29 ha thuộc dự án Sân golf Đa Phước giao cho một công ty thấp hơn giá thành phố quy định, làm lợi cho đơn vị này hơn 579 tỷ đồng. Một khu đất khác được bán với giá thấp hơn quy định 67 tỷ đồng.
Nhiều lô đất khu tái định cư tuyến đầu Sơn Trà - Điện Ngọc đã bị bán rẻ, gây thất thoát lớn.
Kết luận thanh tra nêu rõ, do đoàn thanh tra không đủ thẩm quyền và nghiệp vụ điều tra, hoạt động thanh tra mới chỉ dừng ở bước thanh tra hành chính nên một số hành vi vố ý làm trái về đất đai và đầu tư xây dựng, vi phạm về nghĩa vụ tài chính, hành vi bán đất của người nhận chuyển nhượng thu lợi lớn, gây thiệt hại cho nhà nước của 6 trường hợp này cần được xác minh làm rõ để xử lý.
Tổng hợp số liệu từ 22 dự án có vi phạm về xác định giá đất Thanh tra Chính phủ cho biết lên đến hơn 2.120 tỷ đồng. Ngoài ra còn rất nhiều khu đất khác có dấu hiệu sai phạm thanh tra cho là cần có biện pháp xác định lại giá để truy thu về ngân sách.
Trách nhiệm để xảy ra các vi phạm này thuộc lãnh đạo UBND thành phố thời kỳ 2003 - 2011.
Ngoài ra, Thanh tra Chính phủ còn kết luận nhiều sai phạm về việc giảm tiền sử dụng đất. Theo đó, việc Đà Nẵng giảm 10% tiền sử dụng đất cho các hộ được bố trí tái định cư trái quy định gây thất thu ngân sách 446 tỷ đồng và 867 tỷ đồng khác với trường hợp các đơn vị được giao đất nhưng chuyển nhượng lại.
Việc gia hạn nộp tiền sử dụng đất, có 10/46 dự án được kiểm tra không bị phạt chậm nộp, một số được thành phố cho miễn nộp phạt sai quy định. 20/46 dự án cũng phát hiện việc cấp "sổ đỏ" sai quy định khi chỉ thu tiền ở mức giá đất sản xuất kinh doanh (bằng 70%) đất ở, gây thất thu ngân sách.
Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng kiểm điểm Chủ tịch, các Phó Chủ tịch UBND thành phố và thuộc cấp trong giai đoạn này gây thất thu 3.434 tỷ đồng ngân sách. Thanh tra đề xuất chấm dứt việc bán đất, hủy bỏ quyết định giảm 10% tiền sử dụng đất trái quy định của thành phố. Phần tiền kiến nghị thu hồi về ngân sách là 2.250 tỷ đồng.
Kết luận thanh tra nhận được sự đồng ý của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng về nhiều nội dung nêu ra. Thủ tướng xác định, việc chấp hành pháp luật trong lĩnh vực quản lý sử dụng đất của Đà Nẵng có khuyết điểm, sai phạm.
Thủ tướng chỉ đạo Chủ tịch UBND thành phố tổ chức kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm tổ chức, cá nhân liên quan đến sai phạm, có hình thức xử lý nghiêm minh, thực hiện các kiến nghị của thanh tra, thu hồi triệt để số tiền thất thoát.
Thủ tướng giao Bộ Công an xác minh làm rõ dấu hiệu cố ý làm trái các quy định của pháp luật về đất đai và đầu tư xây dựng, hành vi bán trái phép gây thất thu ngân sách với 6 trường hợp thanh tra đã chỉ ra, nếu có dấu hiệu tội phạm phải xử lý nghiêm minh.