Đó chính là Sách Ngạch Đồ. Vậy, đâu là lý do khiến nhân vật này "vượt mặt" Ngao Bái để trở thành tội đồ thiên cổ của triều đại nhà Thanh?
Từ "nhất đẳng công" của triều đình...
Sách Ngạch Đồ là con trai thứ ba của Sách Ni - một khai quốc công thần của Đại Thanh, được thế tập tước "nhất đẳng công" (tước "công" đứng đầu trong ngũ đẳng là công, hầu, bá, tử, nam).
Không chỉ xuất thân trong gia tộc là đại công thần khai quốc, bản thân Sách Ngạch Đồ từng lập được bốn công trạng to lớn cho Thanh triều.
Thứ nhất là diệt trừ Ngao Bái, thứ hai là bình định Tam phiên, thứ ba là ký kết thành công điều ước Ni Bố Sở, cuối cùng là dàn xếp vụ việc của Chuẩn Cát Nhĩ. Trong đó, công trạng được lưu truyền nhiều nhất của Sách Ngạch Đồ chính là tiêu diệt Ngao Bái.
Năm Thuận Trị thứ 15, Thuận Trị đế băng hà, tam a ca Ái Tân Giác La Huyền Diệp lên ngôi, lấy hiệu Khang Hi.
Khi còn tại vị, Hoàng đế Thuận Trị giữ gìn đại cục quốc gia ổn định, còn đặc biệt tuyển ra bốn vị phụ chính đại thần, gồm có Sách Ni, Át Tất Long, Tô Khắc Táp Cáp và Ngao Bái.
Vào thời điểm kế vị, tân đế mới vừa tròn 8 tuổi, chưa đủ khả năng để tự mình chấp chính. Quân chủ tuổi nhỏ, Ngao Bái dần dần chuyên quyền lộng hành, không đem Hoàng đế để vào mắt.
Để trừ bỏ quyền thần khét tiếng Ngao Bái, Khang Hi và Hiếu Trang Thái Hoàng Thái hậu bắt đầu ngấm ngầm lên kế hoạch, mà nhà họ Sách chính là một trong những lực lượng mấu chốt. (Ảnh minh họa).
Sách Ni là một trong "tứ trụ" đại thần, vốn có thể cùng Ngao Bái tranh đoạt quyền lực. Hiểu rõ điều này, Hiếu Trang đã ra tay trước để chiếm lợi thế, lập Hách Xá Lý thị (gọi Sách Ni là ông nội), cũng là cháu gái Sách Ngạch Đồ làm Hoàng hậu của Khang Hi đế.
Chiêu bài này đã biến hoàng tộc Ái Tân Giác La trở thành thông gia với nhà họ Sách, loại bỏ nguy cơ Sách Ni tranh quyền, lại lôi kéo được một lực lượng vững chắc trong kế hoạch trừ khử Ngao Bái.
Tháng 6 năm Khang Hi thứ 6, Sách Ni qua đời vì bạo bệnh, Khang Hi bắt đầu tự mình chấp chính ở tuổi 14. Nhưng chưa đầy 10 ngày sau, Ngao Bái đã ra tay giết chết phụ chính Tô Khắc Táp Cáp, tự phong cho mình tước "nhất đẳng công".
Tháng 5 năm Khang Hi thứ 8, Khang Hi "lấy lý do thích đành cờ, triệu Sách Ngạch Đồ vào cung bàn kế". Sau đó, vua truyền Ngao Bái yết kiến rồi bất ngờ ra lệnh cho đội thị vệ bất ngờ bắt giữ.
Trợ giúp Hoàng đế trừ Ngao Bái là công lao đánh dấu vị thế của Sách Ngạch Đồ trong triều đình. (Tranh minh họa).
Vì nể công lao từng cứu sống Thanh Thái Tông Hoàng Thái Cực, Khang Hi tha chết và giam Ngao Bái vào ngục và lệnh bắt những người trong cùng vây cánh Ngao Bái. Không lâu sau khi bị bắt giữ, Ngao Bái lâm bệnh chết trong ngục.
Khang Hi chính thức nắm quyền điều hành triều chính, khi đó ông 16 tuổi. Cũng từ đó, Sách Ngạch Đồ trở thành đại thần công lao cái thế của Thanh triều.
... đến "đệ nhất tội nhân Đại Thanh"
Cuốn "Khang Hi khởi cư trú" đánh giá: "Sách Ngạch Đồ sinh ra trong quý thịnh, tính ngạo mạn, tùy tiện"; "là thúc của Hoàng hậu, làm việc chuyên quyền, hành công hối lộ, có nhiều người oán".
Tuy chưa đi vào vết xe đổ của Ngao Bái, nhưng nhiều biểu hiện của Sách Ngạch Đồ đã không ít lần khiến Khang Hi không hài lòng.
Năm Khang Hi thứ 18, từng có người tố cáo họ Sách này cậy quyền tham lam, Hoàng đế nghiêm trọng cảnh cáo Ngạch Đồ, bắt ông phải sửa chữa sai lầm lúc trước.
Kỳ thực, Khang Hy từng nhiều lần trách phạt Sách Ngạch Đồ, song sau lại trọng dụng, căn bản có ý dùng ông để chế ngự Nạp Lan Minh Châu – một quyền thần khác trong triều. Vậy nhưng sau cùng, Sách Ngạch Đồ lại trở thành kẻ bị Hoàng đế trừ khử trước tiên.
Sau này, cuộc chiến tranh quyền đoạt vị giữa những người con của Khang Hi đế ngày càng trở nên căng thẳng. Lúc đầu, các vị a ca chia làm hai phe là "Thái tử đảng" và "Hoàng tử đảng". Phe của Thái tử do Sách Ngạch Đồ cầm đầu.
Năm Khang Hi thứ 41 (1702), Khang Hi nam tuần đến Đức Châu, Thái tử bất ngờ nhiễm bệnh, Sách Ngạch Đồ được triệu tới Đức Châu với lý do "thăm bệnh".
Kỳ thực, lần triệu tập này không phải có mục đích thăm hỏi Thái tử, mà thực chất Khang Hi muốn thăm dò Sách Ngạch Đồ.
Vị đại thần họ Sách này vốn là chú ruột của Hiếu Nhân Hoàng hậu (mẹ đẻ của Thái tử), cũng được Thái tử Dận Nhưng hết mực kính nể. (Tranh: nguồn lishiquwen.com).
Khi ấy, Khang Hi có nhiều bất mãn nảy sinh với Thái tử Dận Nhưng. Kể từ đó, Sách Ngạch Đồ cũng chịu liên lụy, trở thành kẻ "không vừa mắt" Hoàng đế.
Do Sách Ngạch Đồ trợ giúp Thái tử tranh vị, cho nên Khang Hy Đế đối với những việc mà Sách Ngạch Đồ tham dự vào các đại sự quân-chính trọng yếu, ngoài cuộc đàm phán với Nga ở Ni Bố Sở ra, toàn bộ đều không tán thành.
Sau này, vị Hoàng đế ấy còn khẳng định: "Sách Ngạch Đồ quả thật là đệ nhất tội nhân của bản triều"
Năm 1703, Khang Hi kết tội Sách Ngạch Đồ "nghị luận quốc sự, ngông cuồng kết phe phái", lệnh cho Tông nhân phủ bắt lại thẩm vấn, không lâu sau vong mạng trong ngục.
Đồng đảng của Sách Ngạch Đồ nhiều người bị giết, bị giam, bị lưu đày. Con cháu Sách gia toàn bộ đều bị cách chức. Hai người con là Cách Nhĩ Phân và A Nhĩ Cát Thiện đều bị xử tử.
Trong cuộc tranh quyền đoạt vị giữa các Hoàng tử của Khang Hi, Thái tử đảng và Sách Ngạch Đồ đã phải nhận kết cục thất bại. (Ảnh minh họa).
Năm 1708, khi hạ lệnh phế bỏ Dận Nhưng, Khang Hi đế cùng các đại thần từng vạch ra tội trạng của Thái tử, trong đó có viết:
"Từ trước Sách Ngạch Đồ tương trợ y (chỉ Thái tử) ngầm mưu việc phản nghịch, trẫm biết hết mọi sự tình, đem Sách Ngạch Đồ xử tử. Nay Dận Nhưng vì muốn báo thù cho Sách Ngạch Đồ, kết thành vây cánh."
Như vậy, từ một người đại thần thuộc hàng "nhất đẳng công", Sách Ngạch Đồ trở thành kẻ tội nhân thiên cổ.
Thân là quyền thần bậc nhất triều đình, lại là chú ruột của Hoàng hậu, là nhân vật nòng cốt trong đảng Thái tử, Sách Ngạch Đồ sau cùng vẫn phải nhận kết cục chết chóc giống như Ngao Bái, thậm chí còn bị nhắc đến là "đệ nhất tội nhân Đại Thanh".