Gagauzia lần 2 cầu viện Nga
Hãng thông tấn TASS (Nga) ngày 9/4 cho hay, bà Eugenia Gutul - Thống đốc Gagauzia (vùng tự trị của Cộng Hòa Moldova giáp ranh Ukraine) đã tới Moscow trong "một chuyến thăm và làm việc" với chính phủ Nga.
Trước đó, vào tháng 3 năm nay, bà Gutul đã cùng người đứng đầu Hội đồng Nhân dân Gagauzia Dmitry Konstantinov tới Moscow để đề nghị được Nga hỗ trợ trước "sức ép từ phía chính quyền trung ương Moldova".
Bà Gutul cáo buộc chính quyền trung ương ở Chisinau "đàn áp" quyền lợi của người dân Gagauzia, phía nam Moldova và việc này "đã vượt ra ngoài mọi ranh giới". Do đó, Gagauzia muốn phát triển hơn nữa quan hệ với Nga và "đề nghị được Moscow giúp đỡ".
Gagauzia tiếp tục tìm kiếm sự giúp đỡ của Nga. Ảnh: Reddit
Trong chuyến thăm lần này, bà Gutul cho biết, Gagauzia đang chịu tổn thất lớn do cuộc chiến kinh tế mà chính quyền trung ương Moldova đang tiến hành để chống lại vùng tự trị này.
Bà Gutul đề cập tới dự luật mà chính quyền Chisinau đã cố gắng thông qua, trong đó quy định khu vực phải nộp thuế VAT độc lập cho các đại diện kinh tế. Bên cạnh đó, Chisinau muốn giảm 200 triệu lei (1 tỷ rúp), hay 1/4 ngân sách dành cho Gagauzia. Do vậy, Gagauzia rất cần Nga giúp đỡ.
Trả lời phỏng vấn RIA Novosti, bà Gutul nhắc lại rằng Tổng thống Vladimir Putin hồi tháng 3 đã đảm bảo sẽ luôn hỗ trợ Gagauzia.
"May mắn thay, Tổng thống Vladimir Putin đã phản ứng theo cách mà ông ấy cho chúng tôi cơ hội và khiến chúng tôi hiểu rằng Liên bang Nga sẽ luôn ở bên người dân Gagauzia. Cho dù chính quyền Chisinau có chống lại quyền tự trị của Gagauzia như thế nào, Liên bang Nga sẽ hỗ trợ chúng tôi" – Bà Gutul nhấn mạnh.
Moscow hành động, Gagauzia "được cứu"
Theo RIA Novosti, trước đề nghị giúp đỡ của Gagauzia, chính phủ Nga đã có những động thái đầu tiên. Trong chuyến thăm và làm việc tại Moscow ngày 9/4, bà Gutul và ông Konstantinov – hai đại diện của Gagauzia đã ký thỏa thuận với ngân hàng Promsvyazbank (PSB) của Nga nhằm thiết lập quan hệ đối tác lâu dài và phát triển hợp tác với Nga trong lĩnh vực tài chính – tín dụng.
Bên cạnh đó, Nga và Gagauzia đang thảo luận vấn đề giảm giá khí đốt cho người dân ở vùng tự trị, cũng như gia tăng lợi nhuận cho các nhà cung cấp Gagauzia khi xuất khẩu hàng hóa sang Nga.
Sau khi ký thỏa thuận, bà Gutul tuyên bố "Nga đã cứu người dân Gagauzia" và "khẳng định vị thế là người bạn và người bảo vệ" vùng tự trị này.
Thống đốc Gagauzia đồng thời nhấn mạnh: "Vẫn còn rất nhiều việc phải làm, nhưng chúng tôi biết chắc chiến thắng sẽ thuộc về chúng tôi".
Theo thỏa thuận, khả năng thanh toán xuyên biên giới giữa Nga-Gagauzia sẽ được đảm bảo. Ngoài ra, 20.000 cư dân Gagauzia thuộc diện hưu trí và 5.000 nhân viên khu vực công sẽ nhận được hỗ trợ tài chính từ phía Nga, chậm nhất là vào ngày 1/5.
Moldova phản ứng, Nga sẵn sàng cho phương án quân sự?
Trước động thái của Gagauzia nhằm cầu viện Nga, theo trang tin Topwar, chính phủ Moldova đã lên kế hoạch mở vụ án hình sự chống lại bà Gutul. Văn phòng Tổng công tố Moldova đã ra thông báo về kế hoạch chuyển giao cho tòa án các tài liệu của vụ án.
Bà Sandu đồng thời cáo buộc Nga đang cố gắng "tiến hành một cuộc đảo chính" ở Moldova, đồng thời tìm cách kiểm soát nước này "bằng cách uy hiếp năng lượng, ủng hộ các cuộc biểu tình, các chiến dịch lan truyền sai thông tin".
Nga sẽ dùng tới phương án quân sự để hỗ trợ Gagauzia trong trường hợp Moldova thống nhất với Romania? Ảnh: FT
Đáng lưu ý, Moldova đang cân nhắc khả năng thống nhất với Romania. Trong tuần trước, Thủ tướng Romania Ion-Marcel Ciolacu tuyên bố rằng ông ủng hộ Moldova trở thành một phần của Romania và gia nhập các tổ chức phương Tây. Điều này được Gagauzia coi là "mối đe dọa".
Căng thẳng đang được đẩy lên cao khi bà Gutul tuyên bố, nếu Chisinau thống nhất với Romania, Gagauzia sẽ tuyên bố độc lập. Và nếu Chisinau đáp trả bằng biện pháp quân sự đối với tuyên bố độc lập của Gagauzia, thì vùng tự trị này sẽ tìm kiếm sự giúp đỡ từ Nga.
Bình luận về động thái leo lang này, theo tổ chức nghiên cứu Jamestown Foundation (trụ sở tại Washington), một số nhà bình luận ở Moscow cho rằng, Nga có thể can thiệp quân sự để hỗ trợ Gagauzia. Chính phủ Nga đang đặt nền móng cho hướng đi này bằng cách gợi ý Moscow sẽ hành động để đáp trả mối đe dọa từ Romania và NATO.
Tuy nhiên, một số nhà phân tích cho rằng, tình hình có thể không bùng nổ theo hướng như vậy. Gagauzia sẽ thấy khó khăn để theo đuổi độc lập, và Moscow sẽ gặp trở ngại hơn nữa nếu muốn can thiệp quân sự.
Một mặt, Gagauzia bao gồm một số quận không liền kề. Do đó, việc hợp nhất chúng sẽ gặp khó khăn.
Mặt khác, bất kỳ động thái nào của Nga nhằm hỗ trợ Gagauzia cũng phải đi qua lãnh thổ của các quốc gia khác, bao gồm Moldova, điều này chắc chắn sẽ kích thích phản ứng từ Romania - thành viên của NATO.
Có thể nói, sự can thiệp nào của Nga vào Gagauzia cũng sẽ đặt Moscow theo hướng đối đầu trực tiếp với liên minh phương Tây.