Sự xuất hiện của hai tàu hải quân Mỹ có thể đẩy căng thẳng giữa Washington và Bắc Kinh lên cao. Song đây là dấu hiệu cho thấy, chính quyền của Tổng thống Donald Trump giành sự ủng hộ đối với Đài Loan, hòn đảo mà lâu nay Trung Quốc chỉ coi là một tỉnh ly khai và không loại bỏ phương án dùng vũ lực để sáp nhập vào đại lục.
Việc hải quân Mỹ đưa hai tàu đi qua eo biển Đài Loan được công bố sau khi Tổng thống Trump tuyên bố Mỹ và Trung Quốc “đang phối hợp vô cùng chặt chẽ” để đưa ra một thỏa thuận nhằm chấm dứt cuộc chiến thương mại kéo dài giữa hai nước vốn gây ra những bất ổn trong tăng trưởng kinh tế toàn cầu.
Cụ thể, Tổng thống Trump ngày 24/2 tuyên bố ông sẽ hoãn việc tăng mức thuế đối với hàng hóa Trung Quốc trị giá 200 tỉ USD, dự kiến được áp đặt vào ngày 1/3, viện dẫn "những tiến triển đáng kể" trong đàm phán thương mại Mỹ - Trung trong cuối tuần này.
Đặc biệt, sự xuất hiện của hai tàu hải quân Mỹ ở eo biển Đài Loan diễn ra chỉ trước vài ngày Tổng thống Trump và Chủ tịch Kim Jong-un tiến hành hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Triều lần thứ hai ở thủ đô Hà Nội trong hai ngày 27 – 28/2.
“Hai tàu Mỹ đi qua eo biển Đài Loan nhằm thể hiện lời cam kết của phía Mỹ về một khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương mở cửa và tự do”, Reuters dẫn tuyên bố từ Hạm đội Thái Bình Dương của Mỹ.
Theo Hạm đội Thái Bình Dương của Mỹ, hai tàu hải quân Mỹ đã đi qua eo biển Đài Loan là tàu khu trục tên lửa dẫn đường lớp Arleigh Burke USS Stethem và tàu hậu cần Cesar Chavez.
Dù không thiết lập mối quan hệ ngoại giao chính thức với Đài Loan, song Mỹ nhiều lần ngỏ ý giúp đỡ về mặt chính trị và quân sự cho Đài Loan. Lầu Năm Góc từng cho biết, Washington đã bán cho Đài Loan số vũ khí trị giá hơn 15 tỷ USD kể từ năm 2010.
Trong khi đó, Trung Quốc ngày càng gia tăng thêm sức ép để Đài Loan từ bỏ ý định giành độc lập và tách ra khỏi đại lục.
Trung Quốc cũng liên tiếp điều động tàu chiến và máy bay quân sự tiến hành tuần tra quanh đảo Đài Loan trong khuôn khổ hàng loạt cuộc tập trận trong những năm gần đây. Thậm chí, Bắc Kinh còn gây sức ép với nhiều quốc gia trên thế giới để buộc họ cắt đứt quan hệ ngoại giao với Đài Bắc.
Hồi đầu năm nay, Cơ quan Tình báo quốc phòng quốc gia Mỹ đã cho công bố bản báo cáo nhấn mạnh, Đài Loan là “nguyên nhân chính” khiến Trung Quốc đẩy mạnh hoạt động hiện đại hóa quân sự trong những năm gần đây.
Ngoài vấn đề thương mại, Đài Loan và Biển Đông cũng chính là hai trong số những điểm nóng đẩy quan hệ Mỹ - Trung không ít lần rơi vào sóng gió.