Ukraine mua 210 tên lửa chống tăng Javelin và 37 ống phóng của Mỹ năm 2018 với giá khoảng 47 triệu USD. Cuối năm 2019, Bộ Ngoại giao Mỹ cũng đã phê duyệt bán lô thứ 2 với 150 tên lửa và 10 ống phóng cho Ukraine.
Tuy nhiên, đi kèm với các hợp đồng này là các điều kiện hạn chế sử dụng, trong đó có điều khoản các tên lửa Javelin phải được cất giữ ở miền Tây Ukraine, cách xa các khu vực xảy ra xung đột.
Binh sỹ Ukraine phóng tên lửa chống tăng Javelin trong cuộc diễn tập quân sự ở ngoại ô Kiev năm 2018. Ảnh: AP
Javelin là loại tên lửa vác vai sử dụng tia hồng ngoại dẫn đường để nhắm mục tiêu và tiêu diệt xe tăng của đối phương ở khoảng cách lên tới 5km. Chính quyền Tổng thống Donald Trump đã phê duyệt việc bán vũ khí cho Ukraine sau khi người tiền nhiệm Barack Obama từ chối đề nghị này do lo ngại việc viện trợ sát thương cho Kiev có thể khiêu khích Moscow.
Wess Mitchell, quan chức phụ trách các vấn đề châu Âu và Á-Âu của Bộ Ngoại giao Mỹ trong chính quyền Donald Trump nói rằng, Javelin và các vũ khí sát thương khác được bán cho Ukraine không phải với mục đích tấn công nhằm ngăn chặn Moscow xâm phạm lãnh thổ Ukraine.
Tuy nhiên, dù Washington kêu gọi Kiev chỉ sử dụng Javelin vì các mục đích phòng vệ và yêu cầu tên lửa này phải được cất giữ ở các cơ sở an toàn ở xa vùng xung đột, thì cũng không có hạn chế nào về mặt địa lý đối với việc triển khai tên lửa trên thực tế và điều này đồng nghĩa với việc các lực lượng Ukraine có thể vận chuyển, phân phối và sử dụng chúng bất cứ lúc nào.
“Javelin là vũ khí phòng thủ và Mỹ hy vọng Ukraine sẽ triển khai chúng một cách có trách nhiệm và có chiến lược khi cần thiết cho các mục đích phòng vệ”, người phát ngôn Lầu Năm Góc Mike Howard nói.
Ukraine chưa tính tới việc sử dụng tên lửa Javelin
Nếu tên lửa Javelin được chuyển đi, điều này cũng chưa chắc đồng nghĩa với việc chúng sẽ được sử dụng. Theo tính toán của Kiev, hiện vẫn chưa đến lúc cần khai hỏa loại vũ khí này. Các nguồn tin ở Ukraine này nói rằng, lằn ranh đỏ có thể là việc xe tăng Nga vượt qua biên giới vào lãnh thổ Ukraine.
Một quan chức thân cận với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nói rằng chưa hề có bất cứ cuộc thảo luận nào về việc di dời tên lửa Javelin được nêu ra ở cấp tổng thống và cũng chưa có quyết định nào về việc có triển khai chúng hay không.
Tổng thống Zelensky muốn giảm căng thẳng, vì thế ông có thể sẽ không thiên về khả năng chuyển các tên lửa này tới miền Đông.
Các quan chức Mỹ nói rằng họ không biết có bất cứ cuộc thảo luận nào về việc triển khai tên lửa Javelin ở Ukraine. Các quan chức cấp cao Ukraine cũng không cho rằng, việc điều động binh sỹ của Nga đồng nghĩa với việc Moscow đang lên kế hoạch về một cuộc đổ bộ.
Việc điều động binh sỹ được thực hiện khá công khai và diễn ra trong hơn 2 tuần qua cho thấy Moscow có lẽ chỉ đang tìm cách gây sức ép với chính quyền mới ở Mỹ.
Tuy nhiên, giới chức Ukraine vẫn lo ngại xung đột có thể leo thang. Ít nhất 7 binh sỹ Ukraine đã thiệt mạng kể từ cuối tháng trước trong bối cảnh bạo lực gia tăng ở khu vực Donbass – nơi mà các lực lượng chính phủ Ukraine đang đối phó với các lực lượng ly khai được Nga hậu thuẫn từ năm 2014.
Trong tuyên bố ngày 12/4, Ngoại trưởng các nước G7 – gồm Canada, Pháp, Đức, Italy, Nhật Bản, Anh, Mỹ và Liên minh châu Âu – đã chỉ trích việc Nga đưa binh sỹ tới sát biên giới Ukraine, đồng thời bày tỏ quan ngại sâu sắc về động thái này.
“Việc điều động binh sỹ quy mô lớn này, mà không có thông báo trước, là hành động đe dọa và gây mất ổn định. Chúng tôi kêu gọi Nga dừng các hành động khiêu khích và ngay lập tức hạ nhiệt căng thẳng phù hợp với các nghĩa vụ quốc tế”, tuyên bố nêu rõ.
Tổng thống Mỹ Joe Biden và Tổng thống Ukraine đã có cuộc điện đàm đầu tháng này trong bối cảnh căng thẳng leo thang. Thông báo của Nhà Trắng cho biết, trong cuộc đối thoại, Tổng thống Biden đã “tái khẳng định sự ủng hộ của Mỹ đối với chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine trước các hành động của Nga ở Donbass và Crimea”.
Mỹ đã hỗ trợ an ninh 2 tỷ USD cho Ukraine kể từ năm 2014, trong đó có 2 lô tên lửa Javelin cùng các thiết bị quân sự khác. Khi còn là Phó Tổng thống trong chính quyền Obama, ông Biden, người đã thúc đẩy cung cấp viện trợ sát thương cho Kiev nhưng bất thành.
Mới đây ông Biden đã phê duyệt khoản viện trợ sát thương trị giá 125 triệu USD nhằm giúp Ukraine bảo vệ các đường biên giới, trong đó có 2 tàu tuần tra có vũ trang và hệ thống radar.
Dù vậy, Javelin vẫn chỉ là giải pháp không đầy đủ trước sự gây hấn của Nga (nếu có). Jim Townsend, một quan chức quốc phòng Mỹ thời chính quyền Obama nói rằng, dù việc triển khai loại tên lửa này không phải là hành động leo thang căng thẳng, thì chúng vẫn chỉ được sử dụng hạn chế nếu Nga không có kế hoạch tiến hành một cuộc tấn công bằng xe thiết giáp./.