Vết sẹo sau ca phẫu thuật hiến thận của ông Ghulam Hazrat. Ảnh: AP
Nền kinh tế của Afghanistan đã đi xuống kể từ khi lực lượng Taliban nắm quyền kiểm soát vào giữa tháng 8/2021, trong bối cảnh Mỹ và các nước đồng minh vội vã rút quân khỏi quốc Trung Nam Á này.
Cộng đồng quốc tế đã đóng băng tài sản của Afghanistan ở nước ngoài và tạm dừng mọi nguồn viện trợ do không muốn làm việc với chính phủ của Taliban, nổi tiếng về sự tàn bạo trong thời kỳ cai trị 20 năm trước.
Hậu quả này quá tàn khốc đối với một đất nước vốn bị tàn phá bởi chiến tranh suốt bốn thập kỷ, cũng như tình trạng thiếu việc làm và các thách thức kinh tế ảnh hưởng nặng nề nhất đến những thành viên dễ bị tổn thương nhất của xã hội. Ở tỉnh Herat thuộc miền Tây Afghanistan, những người đang rơi vào cảnh túng quẫn đã liều mạng bán nội tạng để lấy tiền trang trải cuộc sống.
Bác sĩ Nasir Ahmad tiết lộ đã thực hiện 85 ca ghép thận vào năm 2021. Ông cho biết với sự đồng ý của cả người hiến thận và người mua, một ca ghép thận hoàn chỉnh có giá khoảng 600.000 - 800.000 đồng Afghani (gần 140 triệu - 180 triệu đồng).
Tùy thuộc vào nhóm máu, một quả thận sẽ có giá từ 200.000 Afghani đến 400.000 Afghani. Ngoài ra, viện phí, thuốc men và phí phẫu thuật vào chừng 400.000 Afghanis.
Theo tiết lộ của bác sĩ Ahmad, nhiều người bán thận là những trụ cột đang phải vật lộn để nuôi sống gia đình. Tuy nhiên, các bác sĩ cảnh báo rằng biện pháp kiếm tiền cực đoan này có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng.
Hầu hết những người muốn bán thận của họ đều xuất thân từ các gia đình nghèo bị ảnh hưởng bởi cuộc khủng hoảng kinh tế tàn khốc ở Afghanistan. Và họ không nhận thức được mối nguy hiểm mà việc mất một quả thận có thể mang lại.
Bác sĩ Ahmad Shekaib thuộc Chuyên khoa Nội tạng cho biết mặc dù mọi người có thể nhanh chóng kiếm tiền từ việc bán nội tạng, nhưng họ đang mạo hiểm mạng sống của chính mình. Những người hiến thận vì lý do kinh tế sẽ phải đối mặt với các vấn đề sức khỏe về lâu dài vì thiếu một quả thận.
Tại làng Qudoosabad ở huyện Kohsan của tỉnh Herat, ông Ghulam Hazrat, 40 tuổi, đã bán quả thận của mình với giá 230.000 Afghani (2.014 euro) một tháng trước để nuôi cả gia đình, cũng như trả tiền cho một chuyến nhập cảnh thất bại vào Iran để tìm việc làm.
Một tháng sau khi Taliban trở lại nắm quyền, ông Hazrat đã vay 20.000 Afghani để đưa cho một kẻ buôn lậu người nhằm đến được Iran. Nhưng ông đã bị chính quyền Iran bắt và trục xuất về nước.
Khi trở về, ông cảm thấy bản thân không còn lựa chọn nào khác ngoài việc bán thận nuôi sống cho gia đình. Ông Hazrat giãi bày: "Tôi không thể đi ăn xin. Sau đó, tôi quyết định đến bệnh viện và bán quả thận để ít nhất có thể nuôi các con của mình".
Bác sĩ chỉ định ông cần nghỉ ngơi một năm để hồi phục sau ca phẫu thuật, đồng thời dặn dò ông hãy tránh làm bất kỳ công việc nặng nhọc nào. Nhưng Hazrat không chắc ông sẽ làm phải gì khi số tiền bán một bên thận không còn nữa.
Trong khi Liên hợp quốc vừa công bố lời kêu gọi đóng góp nguồn quỹ 5 tỷ USD để giúp đỡ Afghanistan và các nước láng giềng, phần lớn số tiền đó nhằm mục đích chi trả cho lực lượng lao động thiết yếu và các nỗ lực nhân đạo, cùng những người dân thường bị nỗi khó khăn bủa vây.
Trưởng làng Qudoosabad, ông Ahmad cho biết tình hình hiện nay và cuộc khủng hoảng của đất nước đang đẩy những người Afghanistan bình thường đến chỗ cực đoan.
"Hầu hết mọi người rời khỏi đất nước vì lo sợ cho cuộc sống của họ. Một số rời đi để tìm việc làm, và khi những người đó không thể sang nước khác, họ trở về nhà và phải trả số tiền đã vay làm chi phí đi lại. Để có số tiền đó, họ bán đồ đạc trong nhà hoặc bán thận của mình. Một số người thậm chí còn quyết định bán con”, ông Ahmad cay đắng nói.