Long tranh hổ đấu
Mối quan hệ "chua chát" giữa Trung Quốc và Mỹ đang dẫn đến những nguy cơ xung đột, có khả năng kéo theo sự liên quan của một loạt các quốc gia châu Á, tờ SCMP nhận định.
Mặc dù một kịch bản như vậy là điều không ai mong muốn, nhưng nếu cuộc đụng độ trực tiếp giữa hai bên xảy ra, các nhà phân tích quân sự cho rằng nó sẽ buộc các quốc gia châu Á phải chọn phe. Và hầu hết các quốc gia tại châu lục này sẽ đi theo Mỹ, do các hiệp ước, liên minh và ràng buộc hiện có.
Trong hai năm qua, xích mích giữa Trung Quốc và Mỹ - hai quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân và có sức mạnh quân sự lớn nhất thế giới – trải dài từ tranh cãi thương mại đến trộm cắp công nghệ và các vấn đề khác.
Năm nay, đại dịch Covid-19 bùng nổ đã làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng giữa hai bên, đặc biệt khi thời điểm cuộc bầu cử tổng thống Mỹ cũng đang gần kề.
Timothy Heath, nhà nghiên cứu quốc phòng cấp cao của Tập đoàn Rand cho biết, căng thẳng đang phân cực khu vực châu Á, và cả Bắc Kinh và Washington đều đang dựa vào các quốc gia ở châu Á cũng như ở các nơi khác để nhận được sự hỗ trợ.
"Nếu mối quan hệ trở nên tồi tệ và nguy cơ xung đột trở nên rõ ràng đối với tất cả mọi người, thì các quốc gia có khả năng sát cánh nhất với Mỹ trong cuộc đối đầu với Trung Quốc bao gồm Nhật Bản và có thể cả Australia và Philippines, tùy thuộc vào hoàn cảnh", Heath nêu quan điểm.
Tuy nhiên, mối quan hệ Mỹ-Trung vẫn tương đối ổn định và chưa suy thoái thành sự thù địch công khai. Trung Quốc có thể có ít đồng minh hơn để hỗ trợ trong một cuộc xung đột, vì vậy Bắc Kinh sẽ tập trung vào mục tiêu giảm số lượng các quốc gia đi theo Mỹ.
"Nga có thể cung cấp hỗ trợ và thông tin tình báo cho Trung Quốc, nhưng có lẽ sẽ thích xem từ bên lề khi hai siêu cường xâu xé nhau hơn là tham gia", chuyên gia này bình luận.
Trung Quốc duy trì chính sách không liên kết nhưng có mối quan hệ chặt chẽ với Nga. Trong khi Mỹ có Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia, New Zealand, Philippines và Thái Lan là đồng minh trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương .
Trong một nghiên cứu của Pew vào tháng 12, Hàn Quốc, Philippines và Nhật Bản là những quốc gia đứng đầu tỷ lệ coi Mỹ là đồng minh đáng tin cậy hơn Trung Quốc.
Các nhà phân tích nói rằng mối quan hệ song phương với các quốc gia này có thể thúc đẩy niềm tin của Mỹ và tăng thêm vào đòn bẩy cho Washington chống lại Bắc Kinh.
Châu Á phản ứng thế nào?
Trung Quốc là quốc gia có sức mạnh quân sự hàng đầu thế giới.
Các nước khác ở châu Á sẽ phản ứng thế nào trước nguy cơ căng thẳng xung đột giữa Trung Quốc và Mỹ?
"Cá nhân tôi tin rằng nếu có điều gì đó xảy ra ở Đài Loan, Hàn Quốc sẽ trung lập hơn một chút so với mối quan hệ đối tác mà Mỹ sẽ đòi hỏi, vì nước này rất tôn trọng ‘chính sách một Trung Quốc’", ông Park Ihn-Hwi, giáo sư về chính trị quốc tế tại Đại học Ewha Womans ở Hàn Quốc đánh giá.
Gavin Newsham, chuyên gia tại Diễn đàn Nghiên cứu Chiến lược Nhật Bản, cho biết nếu mọi thứ đi đến điểm của một cuộc chiến thực sự, Tokyo có khả năng sẽ tham gia vào phe của Mỹ.
Ấn Độ vẫn là một thế lực tiềm năng khác trong cuộc cạnh tranh giành ảnh hưởng và quyền lực Trung-Mỹ. Trung Quốc và Ấn Độ đã có một cuộc đụng độ quân sự gần đây tại khu vực biên giới, dẫn đến cái chết của 20 binh sĩ Ấn Độ và con số thương vong chưa được xác nhận trong quân đội Trung Quốc.
Mối quan tâm hàng đầu của các nhà phân tích quân sự là làm thế nào để ngăn chặn một cuộc xung đột một khi nó đã nổ ra.
Nga sẽ trả lời như thế nào? Người Trung Quốc và Nga đang sát cánh cùng nhau và không biết liệu Nga có thể khai thác cuộc xung đột Mỹ-Trung ở châu Á để thách thức NATO hay không – nếu vậy đó là một kịch bản tiềm năng cho một cuộc chiến tranh thế giới mới.
Tuy nhiên, viễn cảnh đó cũng rất khó xảy ra, bởi trên hết, các cường quốc liên quan hiểu được ý nghĩa của bài học "lưỡng bại câu thương".