Tại hội nghị về công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật về ma túy trên địa bàn TP HCM do Thành ủy TP HCM tổ chức sáng 4-10, Thiếu tướng Phan Anh Minh - nguyên Phó Giám đốc Công an TP HCM, nguyên Thủ trưởng Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP - đã có những chia sẻ và kiến nghị tâm huyết từ thực tiễn đấu tranh chống tội phạm ma túy.
Theo tướng Phan Anh Minh, trong 20 năm qua, chưa nói rằng ai thắng ai trong cuộc chiến chống ma túy nhưng chắc chắn rằng tội phạm ma túy có quy mô ngày càng lớn hơn.
Ông nói: "Trước đây, heroin được tính đơn vị bánh, ký nhưng giờ tính bằng tấn. Người nghiện ngày càng gia tăng.
Chủng loại ma túy được sử dụng và lạm dụng ngày càng nhiều, gây hậu quả về trật tự xã hội, thậm chí là cuồng sát người thân. Chúng ta chưa đạt được yêu cầu tổng quát về kiềm chế và kéo giảm tội phạm lẫn tệ nạn ma túy".
Nguyên Phó Giám đốc Công an TP HCM cho rằng có sự tương tác rất mạnh giữa tội phạm về tệ nạn ma túy và cả tội phạm hình sự, trong đó người nghiện là trung tâm có tác động tiêu cực và nguy hiểm nhất.
Ông phân tích: "Người sử dụng trái phép chất ma túy không chỉ là thị trường nuôi sống tội phạm về ma túy, mà còn là nguồn nhân lực tiếp tay cho các tổ chức buôn bán ma túy. Đây là lực lượng thử ma túy. Cũng chính người nghiện là thành tố làm gia tăng phạm pháp hình sự, an ninh trật tự xấu hơn".
Thiếu tướng Phan Anh Minh trao đổi với lực lượng công an tại hội nghị
Để làm rõ nhận định này, Thiếu tướng Phan Anh Minh dẫn chứng trong thời gian ông phụ trách, có 2 năm là năm 2008 và năm 2013, tội phạm hình sự gia tăng trên địa bàn TP. Soi lại nguyên nhân là do "bế tắc" trong công tác quản lý người nghiện.
Điều này gây tồn đọng người nghiện và lập tức tội phạm gia tăng.
Theo ông cần có quan điểm nhìn nhận toàn diện hơn về người nghiện. Họ thuộc đối tượng có nguy cơ vi phạm pháp luật cao, cần được chăm sóc điều trị và quản lý đặc biệt.
Đối sách trong thời gian tới là tập trung ngăn ngừa phát sinh người nghiện mới, can thiệp sớm, theo dõi giúp đỡ đối với cá nhân và quần thể người có nguy cơ tái phạm về ma túy.
Để xử lý tội phạm ma túy, tướng Phan Anh Minh đề nghị các cơ quan tố tụng cần nhanh chóng khắc phục một số nhược điểm tồn tại lâu nay.
Theo ông, luật hình sự quy định hàng chục tội danh nhưng chỉ xử lý có 3 tội danh tàng trữ, vận chuyển, sử dụng chất ma túy mà bỏ qua nhiều hành vi phạm tội là tác nhân gây phát sinh người nghiện, như: lôi kéo, cưỡng ép, tổ chức, chứa chấp sử dụng trái phép chất ma túy.
Ông đề nghị cần cố gắng xử 1/3 số vụ án có thêm nhóm tội nêu trên.
Bên cạnh đó, phải mở rộng điều tra vì tội phạm ma túy là tội phạm có tổ chức để tăng số bị can vì hiện nay bình quân hơn 70% vụ án ma túy chỉ có 1 bị cáo và không có đồng phạm.
Trước khi kết thúc phần phát biểu, Thiếu tướng Phan Anh Minh chia sẻ thêm thông tin mà ông cho rằng mình bị chất vấn nhiều nhất: "Tại sao có việc trung chuyển ma túy?".
"Cái này có lâu rồi nhưng điều ngạc nhiên là quy mô gia tăng hơn. Mà thực ra tôi cũng hỏi cung các tội phạm trung chuyển thì họ nói Việt Nam hội nhập kinh tế sâu, giao thương thanh toán thuận lợi nhưng pháp luật không hội nhập.
Dại gì không trung chuyển qua Việt Nam" - ông dẫn chứng.
Tướng Phan Anh Minh dẫn lại câu trả lời của tội phạm trung chuyển ma túy: "Khi mà trung chuyển qua Việt Nam thì do không tương trợ tư pháp các nước cho nên khả năng phát hiện đã thấp, mà khi phát hiện rồi thì xử còn khó hơn".
Cuối cùng, theo Thiếu tướng Phan Anh Minh, đó là thẩm quyền. Ông cho rằng hầu hết hoạt động tương trợ tư pháp dồn vào cơ quan trung ương.
"Có những lúc tôi rất bức bối vì khi phát hiện container có ma túy đã xuống tàu và đang trên đường đi Đài Loan nhưng phải xin ý kiến trung ương mà lãnh đạo bộ đang họp Quốc hội nên xin ý kiến không được, hễ chậm một tí là mất rồi" - thiếu tướng nêu bất hợp lý.
Vì lẽ trên, nguyên Thủ trưởng Cơ quan CSĐT Công an TP HCM kiến nghị phải khắc phục những vướng mắc này để thuận lợi hơn cho công tác trấn áp tội phạm, nếu không bọn tội phạm ma túy sẽ tiếp tục chọn Việt Nam làm nơi trung chuyển ma túy với quy mô ngày càng lớn hơn.