Tổng thống Mỹ Donald Trump gần đây cho biết ông sẽ đề xuất một sáng kiến kiểm soát vũ khí hạt nhân 3 bên với Nga và Trung Quốc nhằm tránh một cuộc chạy đua vũ trang tốn kém.
Phát biểu này được đưa ra trong bối cảnh tranh cãi về tương lai của Hiệp ước Cắt giảm Vũ khí hạt nhân chiến lược mới (START mới) ký năm 2010 - hiệp ước kiểm soát vũ khí duy nhất còn hiệu lực giữa Nga và Mỹ.
New START sẽ hết hạn vào tháng 2/2021, và Mỹ hiện không cam kết gia hạn hiệp ước này, đồng thời phát đi tín hiệu rằng Washington muốn một cơ chế kiểm soát vũ khí sửa đổi có sự tham gia của Trung Quôc.
Phát biểu họp báo hằng ngày, ông Triệu Lập Kiên nói: "START mới vẫn là văn kiện quan trọng duy nhất trong lĩnh vực vũ khí hạt nhân giữa Nga và Mỹ và thu hút rất nhiều sự chú ý... Trung Quốc không có ý định tham gia vào bất kỳ cuộc đàm phán kiểm soát vũ khí 3 bên nào".
Trước đó, người phát ngôn của Tổng Thư ký Liên hợp quốc (LHQ) Stephane Dujarric cho biết LHQ hy vọng rằng Mỹ và Nga có thể đạt được thỏa thuận về việc gia hạn Hiệp ước START mới, còn gọi là START-3.
Cho đến nay, Moskva khẳng định vẫn chưa nhận được tín hiệu từ phía Washington về ý định gia hạn Hiệp ước START mới. Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Ryabkov lưu ý rằng Washington, theo tất cả các dấu hiệu cho thấy, có lẽ sẽ quyết định không gia hạn hiệp ước.
START mới được Mỹ và Nga ký năm 2010, có hiệu lực vào ngày 5/2/2011. Hiệp ước quy định mỗi bên cắt giảm kho vũ khí tấn công chiến lược của mình để sau 7 năm kể từ ngày hiệp ước có hiệu lực, tổng số lượng vũ khí không vượt quá 700 tên lửa đạn đạo liên lục địa, tên lửa đạn đạo gắn trên tàu ngầm và máy bay ném bom hạng nặng, cũng như 1.550 đầu đạn và 800 thiết bị phóng tên lửa đã được triển khai và chưa được triển khai.
Hiệp ước cũng bắt buộc Nga và Mỹ trao đổi thông tin về số lượng đầu đạn và phương tiện phóng 2 lần mỗi năm. Nga coi START mới là "hòn đá tảng đối với an ninh thế giới", song Washington nhiều lần đề cập khả năng không gia hạn hiệp ước này.