Tổng thống Mỹ Joe Biden hôm 14/4 thông báo sẽ rút tất cả 2.500 binh lính Mỹ còn lại ở Afghanistan về nước vào ngày 11/9, nhân tưởng niệm 20 năm ngày xảy ra loạt tấn công khủng bố 11/9 ở New York.
Việc Mỹ rút quân có thể khiến ảnh hưởng đến an ninh và ổn định của Afghanistan để từ đó tràn sang vùng Tân Cương giáp ranh và gây cản trở cho những nỗ lực chống khủng bố của Trung Quốc.
Năm 2018, Trung Quốc huấn luyện cho quân đội Afghanistan và giúp thành lập một lữ đoàn trên núi. Hoạt động huấn luyện này diễn ra trên đất trung Quốc và mục đích của lực lượng là chống lại nguy cơ tấn công từ al-Qaeda và tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS).
“Các lực lượng an ninh của chính phủ Afghanistan không đủ sức bảo đảm an ninh cho Afghanistan”, Sun Qi, một chuyên gia về quan hệ quốc tế tại Viện Khoa học xã hộ Thượng Hải, đánh giá.
“Tình hình ở Afghanistan có thể trở nên hỗn loạn hơn trong tương lai. Tội phạm xuyên biên giới, buôn bán ma tuý và buôn lậu vũ khí có thể nở rộ”, ông Sun nói.
Theo chuyên gia này, Bắc Kinh sẽ không duy trì quân đồn trú ở Afghanistan nhưng có thể hợp tác với các nước khác trong khu vực để thúc đẩy ổn định chính trị và giảm rủi ro an ninh với Trung Quốc.
“Nếu tình hình an ninh gây ra rủi ro đáng kể, Trung Quốc có thể đưa lực lượng gìn giữ hoà bình cùng với viện trợ nhân đạo đến khu vực theo các điều khoản của Hiến chương Liên Hợp quốc để bảo đảm an toàn và lợi ích của công dân và các công ty Trung Quốc ở đó”, ông Sun nói.
Ngày 15/4, Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên nói rằng các lực lượng nước ngoài đồn trú ở Afghanistan nên rút lui “theo cách trật tự và có trách nhiệm” để ngăn chặn các lực lượng khủng bố tranh thủ tình hình hỗn loạn.
Không lâu sau thông báo của ông Biden, Tổng thư ký NATO
Jens Stoltenberg nói rằng liên minh này sẽ rút khoảng 7.000 quân khỏi Afghanistan trong tháng tới. Thủ tướng Úc Scott Morrison cũng cho biết nước này sẽ hoàn thành việc rút quân khỏi Afghanistan vào tháng 9 năm nay.
Các chuyên gia cho rằng Trung Quốc có thể sẽ không làm mạnh để giành ảnh hưởng ở Afghanistan vì hiện đã có sự cạnh tranh gay gắt ở khu vực.
“Một số quốc gia, trong đó có Pakistan, Ấn Độ và Nga, muốn mở rộng ảnh hưởng ở khu vực, nên Trung Quốc cần cẩn trọng với chuyện tham gia vào mớ hỗn loạn”, Wang Jin, nhà nghiên cứu tại Viện Charhar ở Trung Quốc, nói.
Trung Quốc và Mỹ khó có thể có hợp tác đáng kể ở Afghanistan sau khi Mỹ rút quân, trong bối cảnh căng thẳng giữa hai bên tiếp tục tăng.
“Chúng ta có thể thấy việc Mỹ rút quân thể hiện rằng Mỹ không còn muốn tham gia nhiều vào các vấn đề của Afghanistan nữa, chủ yếu là vì ý tưởng giải quyết các cuộc xung đột địa phương bằng cách tạo ra một nền dân chủ kiểu phương Tây ở Afghanistan đã thất bại”, ông Wang nói.
Ông Sun cho rằng Mỹ có thể rút quân khỏi Trung Á để tập trung lực lượng vào châu Á – Thái Bình Dương.
“Việc rút khỏi Afghansitan cho phép Mỹ tăng hiện diện quân sự ở châu Á – Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương, với mục tiêu bao vây Trung Quốc”, ông Sun nói.
Mỹ được cho là sẽ tập trung nguồn lực vào các hoạt động quân sự trên Biên Đông và các khu vực lân cận.