"Sư đoàn thần chết" - Lời nguyền!
Hai tháng trước khi chiến dịch tại Mosul bắt đầu được triển khai, người ta nói rằng, thành phố này sắp được giải phóng. Nó đã bị bao vây. Chỉ còn một chút thời gian nữa thôi. Gần xong rồi. Quân Hồi giáo cực đoan đã bỏ chạy. Mọi thứ diễn ra theo đúng kế hoạch…
Hiện giờ bất cứ ai cũng thấy rõ rằng, cuộc tấn công đó đã mang tới điều gì.
Sớm hay muộn người ta cũng sẽ quét sạch IS khỏi thành phố này, nhưng những thiệt hại về người trong chiến dịch quân sự kéo dài này ngày càng tăng.
Mosul sẽ không được giải phóng, thậm chí, cho tới cuối tháng 1/2017 như mong muốn của người đứng đầu Lầu Năm Góc, ông Ashton Carter. Các chính khách Iraq đã đột ngột thay đổi cách hành xử và chối bỏ các cam kết trước đây của mình.
Cùng với đó, mọi thứ bắt đầu dựa vào các chiến dịch mang ý nghĩa chống khủng bố, phàn nàn về những khó khăn trong việc triển khai chiến đấu trong điều kiện thành phố và bất ngờ thể hiện sự quan tâm tới những thường dân sống trong những khu vực do IS kiểm soát.
Mặc dù về mặt tổng thể chiến dịch đang dậm chân tại chỗ, nhưng một số những thành công nhất định đã đạt được. Câu hỏi – cái giá phải trả như thế nào?
Những động thái chủ yếu xuất hiện từ phía đông, nơi Sư đoàn đặc nhiệm thứ nhất, được biết tới như "Sư đoàn vàng", tiếp cận thành phố.
Các lực lượng chống khủng bố được người Mỹ huấn luyện theo chương trình các đơn vị tinh nhuệ, các lính đặc nhiệm dưới quyền trực tiếp của thủ tướng Haida Abadi và nói chung, là một kiểu mẫu của Quân đội Iraq mới.
Công tác tuyển chọn được thực hiện không theo tiêu chí sắc tộc hoặc tôn giáo, không phải trên cơ sở có mối quan hệ với giới cấp cao, "Sư đoàn vàng" được tuyển chọn theo đúng nghĩa từ khắp nơi trong nước: người Sunni, người Shiite, người Ả Rập, người Kurd, bất luận tôn giáo và địa vị xã hội.
Sau khi được huấn luyện tại Ramadi và Falludj, họ có được kinh nghiệm thực tế trong triển khai chiến đấu trong điều kiện thành phố bởi vì trước chiến dịch Mosul, Chính phủ đã đặt kỳ vọng lớnvào họ.
Khi chạm mặt với họ thì ngay lập tức sẽ hiểu: xương trắng. Tốt nhất không nên so sánh với quân đội Syria. Vũ khí tuyệt hảo, quân phục chiến thuật đặc biệt, hàng trăm chiếc xe Humvee đặc chủng đeo logo "vàng".
Nét đặc trưng – mặt nạ hình đầu lâu dường như gieo rắc nỗi sợ hãi trong mắt các phiến quân. Vì thế người dân gọi đơn vị đặc nhiệm này là "Sư đoàn thần chết". Không ai biết được tên gọi này lại mang ý nghĩa như một lời nguyền.
Không còn ai phủ nhận vào sự đơn giản của kế hoạch thiên tài và được thông qua từ đầu: Bao vây thành phố nhưng vẫn để mặt trận phía tây mở, dùng đặc nhiệm áp sát từ phía đông, đẩy các phiến quân tới bờ phía tây sông Tigra, tiếp đến, trên sa mạc, dội bom từ trên không.
Còn những kẻ chạy thoát sẽ để cho sang Syria, nơi mà chúng sẽ biến thành nỗi đau đầu của nước sở tại. Nhưng điều đó đã không xảy ra. Phiến quân Hồi giáo từ Mosul không vội vàng tháo chạy khi đào các hầm ngầm dài hàng kilomet và tổ chức sản xuất đạn dược trong vòng 2 năm.
Các tuyến huyết mạch trong vòng vây ở mặt trận phía tây rộng mở được sử dụng thường xuyên để cung cấp và hỗ trợ cho các đồng minh của chúng tại Syria – điều mà IS đã chứng minh bằng việc bất ngờ giành lại Palmyra.
Thời tiết mùa đông cũng không có lợi cho phe tấn công: những cơn bão cát, các cơn mưa, trời nhiều mây và sương mù dày đặc khiến không thể phân biệt đâu là bạn đâu là thù ở khoảng cách 10m. Tất cả những điều đó gây khó khăn trong việc triển khai quân đội và chiến dịch không kích.
Vào thời điểm hiện nay, Quân đội Iraq (bao gồm cả "Sư đoàn vàng") đã chiếm được gần 12 khu vực trong Mosul và một loạt những cứ điểm theo chiều dài 2km về phía sông Tigra.
Các trận giao tranh diễn ra tại những khu vực nhiều nhà cửa, điều này khiến cho quân đội gần như không thể sử dụng khí tài bọc thép hạng nặng và triệt tiêu lợi thế vũ khí của quân đội.
Vào đầu tháng 12, điều này đã tác động tới Sư đoàn xe tăng số 9 khi đơn vị này định đánh chiếm một chiếc cầu bắc qua sông Tigra.
Ban đầu, các phiến quân để cho sư đoàn xe tăng này chiếm bệnh viện As-Salyam, nhưng sau đó chúng triển khai tấn công từ nhiều phía – trước tiên là những chiến binh cảm tử, sau đó là bộ binh. Kết quả là Sư đoàn số 9 đã phải lùi về các vị trí trước đây với những thiệt hại đáng kể.
Đặc nhiệm băng qua những khu vực mà họ không thông thạo địa hình nhưng có nhiều tòa nhà xen kẽ nhau. Họ kiểm tra trên đường truy quét từng khu nhà, từng căn hộ.
Và hiện giờ đó chỉ là những khu vực dân cư 2 tầng ở Mosul, các tòa nhà cao tầng ở trung tâm thành phố, nhiều khả năng, đã bị phiến quân Hồi giáo biến thành các pháo đài bất khả xâm phạm mà dễ dàng đánh sập hơn là tấn công truy quét.
Trong thời gian này, các phiến quân thường xuyên triển khai phản công, khi rút lui thì cài bộc phá tất cả những gì có thể, thường xuyên tổ chức các hành động du kích trả đũa nhằm vào thường dân tại những khu vực được giải phóng.
Từ đầu chiến dịch, phe Hồi giáo cực đoan đã tiến hành hơn 600 trận chiến có sử dụng chiến binh cảm tử. Quân đội sợ chúng như sợ lửa: xe ô tô chở đầy bộc phá có thể chờ đợi ngay ở góc phố bên cạnh, khoảng cách mà không thể phản ứng kịp thời.
Thiệt hại về khí tài của quân đội Iraq ngày càng tăng, theo dữ liệu không chính thức, thậm chí lên tới hàng trăm. Ở rìa Mosul có những "nghĩa địa" xe Humvee quân sự bị phá hủy. Thiệt hại về người, theo các thông tin phi chính thức, đã vượt qua con số 2-3 nghìn người.
Theo lời của những cư dân địa phương và binh lính, các bệnh viện đặt gần khu vực diễn ra những trận giao tranh, Erbil, chật kín thương binh, các đoàn xe cấp cứu nối đuôi nhau trên tuyến giao thông Mosul – Hauler từ lâu đã trở thành điều hết sức bình thường.
Không ai biết con số chính xác, tư lệnh các lực lượng chống khủng bố, ông Abdulgani Al Asadi khi được hỏi về những thiệt hại đã trả lời rằng chúng hoàn toàn phù hợp với mục tiêu đề ra (có nghĩa là thiệt hại nặng nề).
Một binh sĩ thuộc "Sư đoàn thần chết" đeo mặt nạ đầu lâu đặc trưng.
Trên các mặt báo của Mỹ, lấy từ những nguồn tin tại Lầu Năm Góc, những con số này được gọi là "khủng khiếp". Một số đơn vị khi tấn công hoặc rút lui "đã mất tới một nửa quân số", còn "sư đoàn vàng" có thể mất khả năng chiến đấu sau 1 tháng, có thể còn sớm hơn.
Với tốc độ thiệt hại như vậy, Quân đội Iraq có thể sẽ không còn đơn vị được huấn luyện tinh nhuệ nhất của mình khi chưa kịp tiếp cận trung tâm Mosul. Lo lắng về vấn đề quân số, nên nhịp độ các đơn tấn công giảm mạnh, và đặc biệt là hoạt động của pháo binh và không quân tăng lên trong thời gian gần đây.
Điều này trực tiếp khiến cho thiệt hại của thường dân tăng nhanh, nhưng đây được coi là thiệt hại liên đới. Trong định nghĩa quân sự của Mỹ - được các nhà chiến lược quân sự Iraq sử dụng, liên đới có nghĩa là thiệt hại cho phép mà không cần thiết phải tính đến. Không hành lang viện trở nhân đạo, không tạm thời ngừng chiến để đưa người dân ra khỏi vùng chiến sự.
Trong giai đoạn này, để đẩy nhanh chiến dịch và lái hướng chú ý của phiến quân khỏi tuyến phòng thủ phía đông của thành phố, cần phải mở mặt trận thứ hai.
Ở phía bắc, căn cứ vào thông tin chưa được kiểm chứng từ mạng xã hội, các đơn vị mới của đặc nhiệm Mỹ và Pháp sẽ được cử rới, nhưng hiện tại người Iraq chưa nhận được sự hỗ trợ đáng kể nào từ những đồng minh này trên bộ.
Và sắp tới khó có thể nhận được. Không một quốc gia đồng minh nào có kế hoạch nghiêm túc cử binh lính của mình tới máy xay thịt mang tên Mosul. Từ phía nam, các đơn vị đặc nhiệm của cảnh sát quốc gia đang lên kế hoạch tấn công, tuy nhiên tính chuyên nghiệp của các lực lượng này vẫn nằm trong dấu hỏi lớn.
Từ phía tây, một trong những lực lượng đông quân và nhiều mục đích nhất trong chiến dịch Mosul là nhóm dân quân người Shiite Hashd Ash-Shaabi được Iran hậu thuẫn đang đóng quân.
Vì những bất đồng về tôn giáo giữa các chiến binh Hashd và phần lớn cư dân gốc người Sunni ở Mosul, nên nhóm dân quân này chỉ nhận được sự yểm trợ từ xa: cuộc tấn công truy quét có thể biến thành trận chiến đẫm máu mang màu sắc xung đột tôn giáo.
Các lực lượng dân quân lại không am tường những phương pháp triển khai chiến đấu. Trên đường hướng ra mặt trận thường xuyên nhìn thấy cảnh các thi thể tù binh bị buộc chặt chân và tay nằm dọc hai bên.
Có kẻ bị hành hình bằng cách cho xe tăng đè trước ống kính quay phim. Với những kẻ bị phát hiện có mối quan hệ với IS không cần phải nói nhiều. Nếu có thì câu chuyện "rất đau đớn".
Các nhà bảo vệ nhân quyền đã quan tâm tới vấn đề này, bởi vậy vào tháng 10/2016 đã thông qua quyết định về việc chỉ các đơn vị quân đội chính quy mới tham gia vào các chiến dịch.
Vì vậy, tạm thời nhóm dân quân Hashd Ash-Shaabi sẽ khóa chặn hướng phía tây để không cho các phiến quân IS chạy sang những thành phố như Deir-ez-Zor và Rakka trong trường hợp tháo chạy.
Trong bối cảnh đó, một trong những quyết định mới đây của Chính phủ Iraq đưa ra rất hợp lý: các lực lượng Hashd được công nhận chính danh trong luật pháp của Iraq.
Điều này có nghĩa là trong thời điểm cần thiết, khi không còn bất cứ lực lượng nào, không còn nguồn lực con người, thì có thể tháo bỏ "xiềng xích" cho họ. Và khi đó Mosul sẽ thực sự được giải phóng.
Nhưng đến thời điểm đó, có lẽ thành phố triệu dân đã không còn.