Trong bài viết đăng tải trên SCMP, nhà kinh tế học Hao Zhou của Commerzbank đã phân tích về triển vọng của thỏa thuận đình chiến 90 ngày giữa Mỹ và Trung Quốc. Dưới đây là phần lược dịch bài viết.
Món bít tế đắt đỏ
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình có lẽ đã thưởng thức món bít tết đắt nhất trong cuộc đời khi dùng bữa tối cùng Tổng thống Mỹ Donald Trump ở Buenos Aires. Trong cuộc gặp được chờ đợi này, thỏa thuận đình chiến 90 ngày đã được công bố.
Theo thông cáo của Nhà Trắng, Trung Quốc đã đồng ý mua một lượng "rất lớn" hàng hóa Mỹ để giảm bớt tình trạng mất cân bằng thương mại song phương, và mặt hàng nông sản đứng đầu danh sách. Đây là một bước đột phá rõ rệt trong đàm phán thương mại, khơi lên niềm hy vọng rằng một thỏa thuận thương mại toàn diện sẽ đạt được sau 90 ngày.
Cuộc gặp song phương Trung - Mỹ tại Argentina. Ảnh: AP
Thặng dư thương mại thường niên của Trung Quốc với Mỹ ở vào khoảng 300 tỉ USD/năm. Tuy nhiên, Bắc Kinh có vẻ sẵn sàng trả cái giá này để xoa dịu căng thẳng thương mại và "câu giờ" để cải tổ, phát triển kinh tế. Thực ra, phiên họp toàn thể lần thứ 4 Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc đã được lùi hơn 1 tháng vì bối cảnh bên ngoài bất ổn.
Nếu chiến tranh thương mại được xoa dịu, chính phủ Trung Quốc sẽ dễ thở hơn và có thể hướng sự chú ý của mình sang các vấn đề đối nội. Bắc Kinh đang sắp xếp một gói giảm thuế trên diện rộng để thúc đẩy nhu cầu trong nước, một việc đòi hỏi nhiều nỗ lực cụ thể. Động thái đình chiến đã xảy đến đúng lúc.
Triển vọng mờ nhạt
Tại các thị trường tài chính, phản ứng vô thức đối với đình chiến thương mại là những động thái liều lĩnh.
Ông Trump còn tiếp lửa cho giới đầu tư khi úp mở về khả năng đạt thỏa thuận thương mại trên Twitter. Tổng thống Mỹ cho biết, Trung Quốc đã đồng ý "giảm và loại bỏ" thuế đối với hàng nhập khẩu ô tô, hiện đang ở mức 40%. Nếu vậy, General Motors có thể sẽ không cần tiến hành các bước cải tổ táo bạo nữa.
Tuy nhiên, vẫn quá lạc quan nếu dự đoán rằng tranh chấp Mỹ - Trung sẽ sớm được giải quyết, dù Bắc Kinh sẵn sàng trả giá. Vẫn có nhiều vấn đề chưa được xử lý giữa 2 quốc gia. Ví dụ, Mỹ không tán thành những khoản trợ cấp ngấm ngầm của Trung Quốc với các doanh nghiệp thuộc sở hữu nhà nước - một điều mà Washington coi là lợi thế bất công.
Dù vậy, nếu xét tới tầm quan trọng của các doanh nghiệp thuộc sở hữu nhà nước đối với tính ổn định xã hội thì việc chính phủ Trung Quốc sớm sửa đổi chính sách của mình là điều khó có thể tưởng tượng nổi.
Trong khi đó, Trung Quốc muốn Mỹ dỡ bỏ hạn chế đối với hàng công nghệ cao xuất khẩu - một yêu cầu động chạm tới những nhân vật diều hâu như Peter Navarro, cố vấn thương mại của ông Trump. Theo quan điểm của họ, Trung Quốc sẽ đánh cắp công nghệ từ các sản phẩm, dần dần hủy hoại vị thế dẫn đầu của Mỹ trong lĩnh vực này.
Thực ra, danh sách yêu cầu của Mỹ rất khắt khe. Theo Nhà Trắng, các cuộc đàm phán sẽ bắt đầu ngay lập tức "đối với những thay đổi mang tính cấu trúc liên quan tới việc chuyển giao công nghệ ép buộc, bảo vệ tài sản trí tuệ, các rào cản phi thuế quan, xâm nhập mạng và tin tặc, dịch vụ, cũng như nông nghiệp".
Người Mỹ cũng áp một hạn chót: Nếu các bên không thể đạt được một thỏa thuận sau 90 ngày thì Mỹ sẽ tăng thêm 10% thuế đối với 200 tỉ USD hàng hóa Trung Quốc, lên thành 25%. Vì thế các cuộc đàm phán sẽ rất khó khăn và thị trường thì nhiều khả năng sẽ vẫn biến động.
Do nhiều vấn đề chưa được giải quyết, hai bên đã không ra thông cáo chung sau cuộc gặp cấp cao. Tất nhiên, điều này sẽ cho cả 2 lãnh đạo không gian để họ tìm cách truyền đạt quyết định đình chiến cho những nhân vật chủ chốt có liên quan, tuy nhiên nó cũng làm lộ rõ sự bất đồng giữa hai nước.
Và kể cả khi một thỏa thuận được đưa ra trong vòng 90 ngày thì cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc vẫn có thể trở nên khốc liệt hơn trong một tương lai có thể đoán trước.
Hiện tại, Trung Quốc cần cân nhắc lại chiến lược phát triển của mình, còn Mỹ thì cần tiếp cận thị trường rộng lớn của Trung Quốc. Tất nhiên, cả hai bên đều có thể rút khỏi cam kết thương mại của mình, như ông Trump đã làm trong mấy năm qua.
Thật ra, một thỏa thuận thương mại Mỹ - Trung cũng giống như nửa chai nước. Chai nước ấy gọi là đầy một nửa hoặc vơi một nửa đều được. Hãy nhìn vào thỏa thuận Brexit và bạn sẽ hiểu ý tôi. Cho nên, thị trường có thể "thở phào nhẹ nhõm" trong dịp Giáng sinh sắp tới, nhưng tác dụng phụ của cuộc chiến thương mại có thể vẫn rất lớn.