Nga là nhà cung cấp khí đốt tự nhiên lớn nhất cho Châu Âu, đáp ứng gần 40% nhu cầu của lục địa này. Ảnh: Bloomberg
Sự phụ thuộc của nhiều quốc gia châu Âu vào năng lượng của Nga sẽ giúp Moscow có thêm đòn bẩy khi mùa Đông tới gần, dù rằng Ukraine đang đẩy mạnh cuộc phản công để giành lại các vùng lãnh thổ đã mất. Nhiều người lo ngại cuộc khủng hoảng năng lượng ở châu Âu có thể trở nên trầm trọng hơn, nếu Nga cắt giảm hơn nữa nguồn cung khí đốt.
Chuyên gia Samantha Gross - Giám đốc Sáng kiến An ninh Năng lượng và Khí hậu của Viện Brookings cho rằng: “Câu hỏi thực sự là Nga sẽ cung cấp cho Liên minh châu Âu bao nhiêu khí đốt trong mùa Đông này?”.
Tổng thống Putin đã đe dọa ngừng bán nhiên liệu cho một số quốc gia để trả đũa đề xuất của Liên minh châu Âu áp giá trần đối với dầu mỏ và khí đốt tự nhiên của Nga. Trong khi đó, cuộc khủng hoảng năng lượng tại châu Âu đang đẩy nhiều nước đến bờ vực suy thoái kinh tế.
Ông Samantha Gross lưu ý, dù đưa ra cảnh báo cứng rắn, nhưng nhà lãnh đạo Nga cho biết ông sẽ tăng cường bán khí đốt cho châu Âu nếu phương Tây nới lỏng các biện pháp trừng phạt Nga liên quan đến chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine – điều gần như chắc chắn không xảy ra.
Michael Allen, cựu thành viên Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ dưới thời Tổng thống George W. Bush nhận định: “Tổng thống Putin gần như sử dụng hết các con cờ trong tay. Ông đang rơi vào tình thế khó khăn khi quân đội Ukraine liên tiếp giành được nhiều vùng lãnh thổ cuối tuần qua”. Hôm 13/9, Ukraine tuyên bố đã giành lại 6.000km2 lãnh thổ ở phía đông và nam, đồng thời buộc các lực lượng Nga phải rút lui kể từ khi bắt đầu tiến hành cuộc phản công vào đầu tháng 9. Theo giới phân tích, đây có thể là bước lùi lớn trong chiến dịch quân sự của Nga tại Ukraine trong 6 tháng qua, nhưng thế trận trên thực địa cho thấy sự phụ thuộc ngày càng lớn hơn của Kiev vào nguồn vũ khí phương Tây.
“Tôi cho rằng, trong trường hợp cán cân chiến trường nghiêng về phía Ukraine, Tổng thống Putin sẽ tìm mọi cách để thay đổi điều này và một trong những thẻ bài mà ông đưa ra là khí đốt”, nhà phân tích Gross nhận định với The Hill.
Mỹ đã tăng cường xuất khẩu khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) của nước này sang châu Âu kể từ đầu cuộc khủng hoảng, nhưng chính quyền Tổng thống Biden đang đối mặt với áp lực từ trong nước để giữ phần lớn nguồn cung cho các bang trong mùa Đông.
Vào cuối tháng 8, Bộ trưởng Năng lượng Mỹ Bộ trưởng Năng lượng Jennifer Granholm đã kêu gọi các nhà khai thác khí LNG hạn chế xuất khẩu sang châu Âu, với lý do cần phải gia tăng nguồn cung dầu diesel trong nước trước mùa Đông.
Robbie Diamond, Chủ tịch Tổ chức Tư vấn về An ninh Năng lượng Securing America's Future Energy của Mỹ cho biết: “Tôi nghĩ chúng ta cũng sẽ cảm nhận ảnh hưởng tiêu cực. Ngay cả khi xuất khẩu khí đốt của Mỹ tăng lên, giá khí đốt tự nhiên đã đạt mức cao nhất trong lịch sử vào tháng 8”, ông nhấn mạnh.
Chuyên gia này lưu ý, đối với Tổng thống Putin, nguồn doanh thu bị mất do cắt giảm nguồn cung khí đốt sang châu Âu có thể được bù đắp bằng cách tăng cường bán cho các nước khác. “Miễn là Nga tìm được đầu ra thì dù có bán với mức gia chiết khấu, họ vẫn sẽ có doanh thu và lợi nhuận”.
Nếu như việc cắt giảm nguồn cung dầu mỏ của Nga là một vấn đề mang tính toàn cầu, thì việc cắt giảm nguồn cung khí đốt lại ảnh hưởng đến châu Âu nhiều hơn. Đáng chú ý, Đức phụ thuộc rất nhiều vào nguồn cung khí đốt của Nga để vận hành các cơ sở công nghiệp của nước này, vì vậy trong trường hợp xấu nhất, Berlin không chỉ đối mặt với một mùa Đông lạnh giá mà còn có nguy cơ phải đóng cửa hàng loạt nhà máy. Chuyên gia Gross nhận định, tác động của cuộc khủng hoảng năng lượng đối với mỗi nước châu Âu sẽ khác nhau, tùy thuộc vào cách thức sử dụng và khối lượng khí đốt tự nhiên mà họ tiêu thụ.
Bà Heidi Crebo-Rediker – trợ lý cấp cao tại Hội đồng quan hệ đối ngoại dự đoán, Tổng thống Putin nhiều khả năng sẽ siết chặt hơn nữa việc xuất khẩu năng lượng và hàng hóa. Nhưng bà cho rằng, châu Âu vẫn sẽ tiếp tục viện trợ Ukraine bất chấp nguy cơ suy thoái kinh tế mà họ phải đối mặt.
“Cuộc xung đột tại Ukraine khiến châu Âu nhận ra rằng họ đã quá phụ thuộc vào nguồn cung năng lượng của Nga và giờ là lúc họ phải giảm sự phụ thuộc, tìm cách đa dạng hóa nguồn cung càng sớm càng tốt”, bà Heidi Crebo-Rediker lưu ý.
Theo Reuters, Thủ tướng Anh Liz Truss dự kiến công bố chi tiết kế hoạch xoa dịu cuộc khủng hoảng năng lượng vào tuần tới. Còn Ủy ban châu Âu đang tìm cách buộc các công ty nhiên liệu hóa thạch có thu nhập kỷ lục trong cuộc khủng hoảng năng lượng phải đóng góp tài chính để hỗ trợ người tiêu dùng./.