Trong bài phỏng vấn gần đây với tạp chí Time, vị Tổng thống thứ 45 của nước Mỹ có những chia sẻ về hơn hai năm đầu nhậm chức và chiến dịch tái tranh cử được Time nhận xét là giống như chơi “cờ bạc” và chưa được kiểm chứng tính hiệu quả.
"Cuộc đời tôi là một ván cược", Tổng thống Mỹ nói, trong khi tựa cánh tay lên chiếc bàn Resolute trong Phòng Bầu dục. Đó là một buổi tối giữa tháng 6 và ông Trump đang phải đối mặt với một loạt các "bài kiểm tra" đầy rủi ro trên khắp thế giới: Căng thẳng gia tăng với Iran. Thuế quan do Ấn Độ áp đặt trả đũa. Người biểu tình tràn ngập đường phố Hong Kong.
Nhưng ông Trump vẫn tỏ ra tự tin, sẵn sàng để chia sẻ. Ông mời nhóm các nhà báo Time cho một cuộc phỏng vấn sau mà không ngờ nó trở thành một cuộc trao đổi bất tận về rất nhiều vấn đề.
Trong quá trình phỏng vấn, ông gọi một lon đồ uống có ga không đường với đá thông qua nút nhỏ màu đỏ đặt trong hộp gỗ trên bàn và chỉ đạo phụ tá lấy một bản sao của lá thư chúc mừng sinh nhật được gửi từ nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un .
"Chính trị là bản năng"
Theo Time, chính trị hiếm khi nằm ngoài tâm trí bất cứ người đàn ông nào đã tìm đường đến văn phòng này. Đặc biệt là người gọi cho quản lý chiến dịch của mình trước 7 giờ sáng, trong nhiều ngày. Chắc chắn bây giờ cũng vậy, khi ông Trump chính thức khởi động chiến dịch tái tranh cử năm 2020.
Vì vậy, không mất nhiều thời gian để ông nói về những đối thủ đảng Dân chủ. Một "người tiến bộ" có thể sẽ giành ưu thế chính, ông Trump dự đoán. Joe Biden "không còn là Biden như trước", ông nói thêm. Còn Kamala Harris đã không nổi bật. Bernie Sanders thì "đang đi sai hướng". Elizabeth Warren thì "đang làm khá tốt", còn Pete Buttigieg "không bao giờ" có cơ hội.
Trả lời về lý do, ông Trump đáp: "Tôi chỉ không cảm thấy điều đó. Chính trị tất cả là bản năng."
Theo Time, một lần nữa, ông Trump đang đặt bản năng của mình vào trung tâm chiến dịch. Những người cố gắng tìm cách buộc tội cách hành động của ông trong chiến dịch năm 2016 đã được tiễn thẳng ra cửa, nên chiến dịch năm 2020 không nghi ngờ gì chính là màn thể hiện của Trump.
"Tất cả chúng tôi đều có các cuộc gặp", Tổng thống nói. "Tuy nhiên, tôi thường tự làm những việc của tôi". Nhân viên chiến dịch của Trump được thuê để đi theo sự lãnh đạo của ông và Tổng thống đã thông báo rằng khi ông tweet một chính sách mới hoặc tức thì "tấn công" tại một cuộc biểu tình, mọi người nên sẵn sàng tuân theo. "Ông ấy phá vỡ kế hoạch và tất cả mọi người đều phá vỡ theo" - một trợ lý nói.
Sau chiến dịch "ọp ẹp" mang lại chiến thắng bất ngờ trước ứng cử viên Hillary Clinton, nhóm chiến dịch của ông Trump dự kiến sẽ chi đến 1 tỷ USD cho chiến dịch mới, "một chiến dịch tiên tiến phù hợp với một Tổng thống đương nhiệm", theo lời các cố vấn. Nhóm của ông đã chi nhiều hơn và sớm hơn bất kỳ chiến dịch tái tranh cử nào trong thời gian gần đây.
Mặc dù hai chữ "đương nhiệm" được cho là một lợi thế, tuy nhiên Tổng thống Trump dường như đã từ chối đi theo thông lệ.
Ông Trump, để thua cuộc bỏ phiếu phổ thông năm 2016 và là tổng thống duy nhất trong lịch sử khảo sát của Gallup không bao giờ vượt qua mức ủng hộ 50%, nói rằng ông đã sẵn sàng thách thức truyền thống. "Tôi nghĩ cơ sở của tôi rất mạnh, tôi không chắc liệu có phải làm điều đó hay không" - ông nói khi được hỏi có nên cố lung lay các cử tri. Câu thần chú của chiến dịch Trump 2020 là "(lượng phiếu) Thu về, Thu về, Thu về" như người quản lý chiến dịch Brad Parscale nói.
Ông Trump trong bài phát biểu nhậm chức tháng 1/2017.
"Người ta nghĩ rằng bạn phải thay đổi suy nghĩ của mọi người. Nhưng cái bạn cần là phải khiến mọi người thể hiện niềm tin họ có" - Parscale cho biết.
Người trong cuộc hiểu đó là con đường khó khăn. Trong năm 2016, ông Trump đã "lật đổ" ba "pháo đài" Dân chủ, bang Michigan, Pennsylvania và Wisconsin, với tổng số 79.646 phiếu bầu, sử dụng những trách nhiệm của bà Hillary Clinton, tiếp thêm sức mạnh cho những cử tri không hài lòng. Trump đã vẽ nên hình ảnh một người thẳng thắn, theo giám đốc chiến dịch năm 2016 của ông, nhưng không thể dựa vào may mắn đó năm 2020. "Bạn phải tận dụng mọi sự cảm thông có thể. Tất cả mọi người phải xuất hiện" - Steve Bannon nói.
Chưa bao giờ một tổng thống đương nhiệm điều hành một chiến dịch theo cách chỉ tập trung vào những người đi bầu. "Đây là một chiến lược được xây dựng cho kỷ nguyên đảng phái mới", nhà sử học Đại học Princeton, Julian Zelizer nói. "Các ứng cử viên luôn luôn làm mọi thứ để những người ủng hộ họ xuất hiện. Những gì chưa được thử nghiệm, ít nhất là trong thời hiện đại, là một chiến lược trong đó tất cả các diễn ngôn và chính sách chỉ được điều chỉnh xung quanh đám đông bỏ phiếu và không có nỗ lực nào nhằm vượt xa hơn."
Điều này đưa chúng ta đến cuộc cá cược mà thứ được đặt cược là nhiệm kỳ thứ hai, theo Time. Ông Trump vốn đã phá vỡ các quy tắc của chính trị Mỹ, nhưng liệu những phương pháp không giống ai của ông có tiếp tục tỏ ra hiệu quả hay không?
Tức giận vì không được công nhận
Trong cuộc nói chuyện dài gần 1 tiếng với các nhà báo, ông Trump nhanh chóng có những câu trả lời đã được chuẩn bị sẵn về các thành tựu của mình, rằng thế giới đã có sự tiến bộ như thế nào trong thời của ông.
“Chúng ta đã đánh bại IS. Bạn có thể nói ai đó mang cho tôi mấy cái bản đồ” – ông nói. Khi được hỏi vụ tấn công các tàu chở dầu gần đây có đe dọa kéo Mỹ vào một tình huống nguy hiểm mới ở Trung Đông, ông lại yêu cầu dữ liệu. “Giúp tôi một chút, bạn có thể mang cho tôi thông tin tôi có ngày hôm qua?” – ông nói với một trợ lý trong phòng. “Các công ty, các nước được lợi từ eo biển? Để tôi cho bạn xem thứ này. Trung Quốc có 60% dầu của họ ở đây. Nhật Bản có 25%. Chúng ta (Mỹ) có rất ít.”
Sự sụp đổ của các cuộc đàm phán thương mại với Trung Quốc - và một cuộc đấu tranh thuế quan mà công ty nghiên cứu kinh tế Oxford cho biết sẽ giảm 0,3% GDP vào năm 2020 và có khả năng khiến nền kinh tế mất 62 tỷ USD trong năm tới - không phải thất bại mà là thành công, ông tuyên bố. "Tôi rất vui khi hiện thu 25% trên 250 tỷ USD, đó là những gì chúng tôi đang làm."
Theo ông Trump, ông đã làm được nhiều hơn trong 2 năm rưỡi so với bất kỳ tổng thống nào trong lịch sử nước Mỹ. Ba trang tài liệu in với 72 gạch đầu dòng được đưa ra, nói đến tăng trưởng kinh tế, giảm tỉ lệ thất nghiệp, giảm thuế, công nhận Jerusalem là thủ đô Israel, rút khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran và thỏa thuận khí hậu Paris. Ông cảm thấy tức giận vì không được công nhận cho những gì mình làm.
Theo Time, phòng Bầu dục không thực sự là nơi dành cho kiểu chính trị của Donald Trump, ông cảm thấy thoải mái hơn ở Chiến dịch và các cuộc vận động. Nên vị tổng thống kết hợp hai thứ thành một theo mức độ chưa từng có khi nộp đơn tái tranh cử ngày đầu tiên làm tổng thống, bổ nhiệm quản lý chiến dịch năm 2020 chỉ một năm sau khi vào nhiệm kỳ và gây quỹ được ít nhất 100 triệu USD trong chưa đầy 24h.
Chiến dịch không giống ai
“Bộ não” chiến dịch tái tranh cử của ông không phải là Tháp Trump, mà là một căn phòng hẹp với cửa sổ đơn nằm cách hai cánh cửa từ phòng Bầu dục, nơi Jared Kushner ngồi. Con rể Tổng thống, từng là nhà phát triển bất động sản và theo đảng Dân chủ, bắt đầu công việc nghiên cứu chính sách về thuế và thương mại năm 2015, sau đó đảm nhận vai trò hậu trường quản lý chiến dịch của ông Trump. Và lần này, Kushner cũng sẽ giữ vai trò tương tự như một kiến trúc sư cho chiến dịch và đảm nhận giải quyết các rắc rối.
Một trong những dự án chính của Kushner là nhằm quảng bá vai trò lãnh đạo của đảng Cộng hòa với những người ủng hộ ông Trump. Cùng với cố vấn marketing kỹ thuật số Parscale, họ xây dựng một nền tảng gây quỹ online và còn phát triển một ứng dụng điện thoại nhằm “trò chơi hóa” sự tham gia của những người ủng hộ ông Trump qua các hoạt động đổi quà, đổi ảnh hay chữ ký của tổng thống với việc chia sẻ hoạt động với bạn bè hay tổ chức các sự kiện Trump tại nhà.
Những người ủng hộ ông Trump trong một cuộc vận động. (Ảnh: Time)
Chiến dịch của ông Trump còn tiếp cận cử tri theo các vấn đề. “Nếu Mỹ là một cái ao thì tổng thống sẽ là đèn chiếu. Không có ông ấy, không có đèn, cá ở dưới sâu thì tôi sẽ cần bao quát rộng, rất tốn kém” – một quan chức giấu tên nói. Nhưng khi ông Trump “rọi đèn” vào một số vấn đề như nhập cư và thương mại, những người bỏ phiếu tiềm năng dễ xuất hiện hơn, cố vấn nói tiếp.
Như khi ông Trump đe dọa đóng cửa biên giới, trước phản ứng dữ dội của đám đông, các bản tin và tìm kiếm trên trang web xuất hiện với tần số dày đặc, chiến dịch của ông đã mua thêm quảng cáo kỹ thuật số về nhập cư. Sử dụng cách này, họ xây dựng được danh sách khoảng 35 triệu cử tri tiềm năng.
Tuy nhiên một trong những thử thách đối với đội chiến dịch của ông Trump là tổng thống luôn có thể sẽ đi ra ngoài và làm những gì mình muốn như mỗi ngày. “Ông ấy là ông ấy và không giả vờ là bất cứ thứ gì khác” – Kushner nói.
Bên cạnh đó, nếu không duy trì được “độ nóng” của các vấn đề đối với từng cộng đồng, có thể chiến dịch của ông Trump sẽ gặp thách thức khi tiếp cận cử tri của từng bang. Số liệu đã cho thấy tỷ lệ ủng hộ của ông thấp hơn một số ứng viên đảng Dân chủ ở các bang quan trọng.
Ông Trump rõ ràng có lợi thế đáng kể trong cuộc chiến tái tranh cử, bắt đầu bằng thời gian và tiền bạc và "cái loa" lớn nhất trên hành tinh. Ở vị trí của ông, hầu hết những người đương nhiệm sẽ giành thêm bốn năm nữa bằng cách cam kết đoàn kết đất nước. Việc bỏ cách tiếp cận này sang một bên khiến ông trở thành trường hợp "bất thường lịch sử", theo Timothy Naftali, cựu giám đốc của Thư viện và Bảo tàng Tổng thống Richard Nixon.