Bà Trần Tố Nga trả lời phỏng vấn báo chí. Ảnh: Linh Hương
Đó là các công ty đã cung cấp chất độc da cam/dioxin cho quân đội Mỹ sử dụng trong cuộc chiến tranh Việt Nam, gây ra những thương tổn sức khỏe nghiêm trọng cho bà cũng như hàng triệu nạn nhân khác.
Phiên tòa ban đầu dự kiến diễn ra trong tháng 10/2020, sau đó bị hoãn sang đầu năm nay do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19.
Vào tháng 5/2009, bà Tố Nga đứng ra làm chứng tại Tòa án lương tâm quốc tế vì nạn nhân da cam/dioxin Việt Nam ở Paris. Cũng từ đó, với sự đồng hành của luật sư William Bourdon và nhà văn André Bouny, Chủ tịch Ủy ban Quốc tế ủng hộ nạn nhân da cam-dioxin Việt Nam, bà quyết định đứng ra kiện các công ty hóa chất Mỹ đã làm bà, con cháu cùng hàng triệu người Việt Nam bị nhiễm chất độc hóa học.
Trước đó, Tòa án Tối cao Mỹ đã bác bỏ đơn kiện của Hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin Việt Nam (VAVA) chống lại 37 công ty hóa chất Mỹ. Bà Tố Nga hiểu rằng lúc bấy giờ, bà là trường hợp duy nhất có thể khởi kiện và là cơ may cuối cùng cho các nạn nhân da cam/dioxin Việt Nam, "vì tôi hội đủ 3 điều kiện: là công dân Pháp gốc Việt, đang sống tại nước duy nhất có luật cho phép luật sư Pháp mở các vụ kiện quốc tế bảo vệ công dân Pháp chống lại một nước khác làm hại mình, và là nạn nhân chất độc dioxin".
Tháng 5/2013, Tòa đại hình Evry đã chấp thuận đơn của bà Tố Nga khởi kiện 26 công ty hóa chất Mỹ. Tháng 4/2014, bà nhận được thông báo tòa mở phiên đầu tiên với danh sách hầu tòa của 19 công ty chất Mỹ từng sản xuất chất hóa học sử dụng trong chiến tranh Việt Nam, những công ty chưa một lần ra trước bất cứ tòa án nào ở nhiều nước.
Quang cảnh phiên tòa. Ảnh: Linh Hương
Sáu năm trôi qua với 19 phiên thủ tục, bà Tố Nga đối mặt với rất nhiều khó khăn, trở ngại do phía bị đơn gây ra, cũng như những căn bệnh hiểm nghèo. Sự kiện mong đợi cũng thực sự bắt đầu khi vào ngày 29/6/2020 vừa qua, thẩm phán phiên thủ tục thứ 19 đã quyết định mở phiên xét xử vào ngày 12/10/2020. Tuy sự kiện này bị dời đến ngày 25/1/2021, song mỗi phiên tòa là một bước tiến của những người ủng hộ các nạn nhân chất độc da cam/dioxin.
Từ một người đơn lẻ, đến nay bà Tố Nga đã có hàng chục nghìn người từ nhiều nước trên thế giới làm bạn đồng hành, trong đó có rất nhiều người trẻ tuổi sinh ra sau chiến tranh Việt Nam. Sinh năm 1942 tại Sóc Trăng, bà Trần Tố Nga đã tham gia chiến đấu vì nền độc lập của đất nước. Bà đã từng là phóng viên Thông tấn xã Giải phóng (TTXGP). Chính trong thời gian này, bà cũng như hàng triệu nạn nhân khác, đã bị nhiễm chất độc da cam/dioxin. Hơn 50 năm sau, trong máu bà vẫn còn chất độc dioxine, khiến bà mắc nhiều trọng bệnh.
Sau 6 năm và 19 phiên thủ tục, phiên tòa chính thức bắt đầu và luật sư của các công ty bị kiện phải có mặt. Các luật sư và những người ủng hộ vụ kiện này ở Pháp cho rằng đây là bước tiến của cuộc đấu tranh đầy gian khó nhưng cũng đầy quyết tâm của bà Tố Nga vì công lý cho hàng triệu nạn nhân chất độc da cam/dioxin ở Việt Nam.