Trong tác phẩm Tây du ký của Ngô Thừa Ân, Tôn Ngộ Không được xây dựng là nhân vật có bản lĩnh phi phàm, pháp lực thuộc hàng bậc nhất Tam Giới. Tôn Ngộ Không từng đại náo Thiên Cung và chỉ có Phật Tổ Như Lai mới áp chế được.
Trên con đường phò tá Đường Tăng đi thỉnh kinh, Tôn Ngộ Không cũng liên tục lập công và được Phật Tổ phong làm Đấu Chiến Thắng Phật.
Theo nguyên tác, lúc truyền dạy pháp thuật cho Tôn Ngộ Không, sư phụ Bồ Đề Tổ Sư đã hỏi ý kiến học trò muốn học loại pháp thuật nào trong 2 loại: Thiên cang gồm 36 phép biến hóa và Địa sát gồm 72 phép thần thông biến hóa (Thất thập nhị huyền công Địa sát).
Tôn Ngộ Không là một nhân vật đã đi vào "huyền thoại" với 72 phép thần thông biến hóa khôn lường.
Sau khi lựa chọn theo đuổi 72 phép Địa sát và phải trải qua rất nhiều năm miệt mài luyện công, Tôn Ngộ Không đã có thể sử dụng thành thạo các thuật pháp đã được sư phụ truyền dạy.
Trong đó, phép Giả hình (đây là thuật biến hóa thân thể) là phép thuật mà Tôn Ngộ Không hay dùng nhất và đã đạt đến đỉnh cao.
Khi đại náo Thiên Cung Tôn Ngộ Không từng dùng phép Giả hình biến thành quả đào tiên, lúc đại chiến với Nhị Lang Thần Tôn Ngộ Không đã dùng phép thuật này để biến hóa thành các con vật hòng thoát khỏi sự truy sát của Nhị Lang Thần, hay khi thu phục Trư Bát Giới Ngộ Không cũng biến thành gái để lừa Lão Trư.
Trong quá trình phò tá Đường Tăng đi thỉnh kinh Tôn Ngộ Không cũng nhiều lần dùng đến phép Giả hình để hóa thành Bà La Sát, hoàng hậu, phu nhân Hoàng Bào quái… để đánh lừa đối thủ.
72 phép thần thông biến hoá gồm có:
Thông u: Là phép giúp con người ta có thể đi qua lại địa ngục một cách tự nhiên. Mọi người đều biết xuống địa ngục không phải là việc khó nhưng muốn trở về lại là việc không dễ. Chính nhờ phép Thông U này mà sau khi làm loạn Địa Phủ, Tôn Ngộ Không có thể trở lại dương gian một cách dễ dàng.
Khu thần: Phép đuổi thần linh.
Đảm sơn: Chính là có thể gánh núi. Tôn Ngộ Không bị đè dưới núi 500 năm mà không bị chết chính là nhờ vận dụng phép thần thông này.
Cấm thủy: Là có thể đi lại trong nước mà không bị cản trở. Tuy sở hữu phép thần thông này nhưng so với phép của Sa Ngộ Tĩnh thì Tôn Ngộ Không vẫn không bằng.
Tá phong: Tức là mượn gió, có thể mang gió ra dùng.
Bố vụ: Là rải mây, muốn cho nơi nào có mây thì nơi đó có mây.
Kỳ tình: Cầu nắng, chính là có thể khiến trời đang mưa chuyển sang nắng.
Đảo vũ: Cầu mưa.
Tọa hỏa: Không sợ lửa, nhưng đối với lửa ở không gian khác thì không có tác dụng. "Tam muội chân hỏa" của Hồng Hài Nhi là một ví dụ.
Nhập thủy: Có thể đi xuống biển sâu.
Yểm nhật: Che mặt trời.
Ngự phong: Có thể cưỡi gió mà đi.
Chử thạch: Luyện chế thành tiên đan.
Thổ diệm: Có thể phun lửa.
Thôn đao: Có thể nuốt đao vào bụng.
Thần hành: Nguyên thần (hay còn gọi là linh hồn) ly thể, nguyên thần siêu thoát khỏi thân thể mà tự do đi lại.
Yểm đảo: Dùng ác mộng để đánh địch.
Lý thủy: Đi lại trên mặt nước.
Trượng giải: Tôn Ngộ Không mượn phép thuật này để chạy trốn, tức là có thể vứt bỏ thân thể mà tiên thăng.
Phân thân: Tôn Ngộ Không hay bứt một ít lông trên cơ thể sau đó niệm chú để hóa ra nhiều "Ngộ Không" khác. Đây chính là phép phân thân.
Ẩn hình: Có khả năng tàng hình để người khác không nhìn thấy mình.
Tục đầu: Nối thêm đầu, bị người khác chém lại có thể nối lại.
Định thân: Khiến một người nào đó, hay vật nào đó không nhúc nhích được.
Trảm yêu: Nhiều yêu quái không có thân thể thật nên phải dựa vào phép thuật này mới giết chết được chúng.
Thỉnh tiên: Mời thần tiên. Phép này không phải là ai cũng có thể dùng được bởi nó còn tùy thuộc vào tâm tính và tầng thứ của người tu luyện.
Truy hồn: Có thể nhìn thấy hồn phách và truy đuổi.
Nhiếp phách: Có thể truy đuổi được hồn phách và tiêu diệt hồn phách.
Chiêu vân: Vẫy gọi mây.
Thủ nguyệt: Lấy mặt trăng.
Ban vận: Di chuyển đồ vật.
Giá mộng: Một phép thuật khiến đối phương chìm vào cơn ác mộng, từ đó tiêu diệt đối phương về tinh thần.
Chi ly: Có thể khiến từng bộ phận của thân thể rời nhau mà không gặp phải vấn đề gì.
Ký trượng: Gửi gậy.
Đoạn lưu: Cắt đứt dòng chảy, Tôn Ngộ Không đã dùng phép này để giúp Đường Tăng qua sông.
Nhương tai: Trừ tai họa.
Giải ách: Giải trừ nguy nan.
Tịch cốc: Không cần ăn uống, có thể dùng linh khí của trời đất để tẩm bổ cho bản thân.
Y dược: Thuốc đông tây và giải phẫu.
Xạ phúc: Phép nhìn xuyên thấu. Nếu người khác đặt một vật gì đó vào trong hòm kín, dù không mở hòm, Tôn Ngộ Không cũng có thể nhìn thấy được.
Thổ hành: Độn thổ, đi lại trong đất.
Tinh sổ: Có thể xem được vận mệnh.
Bố trận: Bày trận vây khốn địch. Ví dụ Tôn Ngộ Không vẽ xung quanh Đường Tăng một vòng tròn khiến Bạch Cốt Tinh không lại gần được.
Giả hình: Biến hóa thân thể, đây là phép thuật Tôn Ngộ Không hay dùng nhất và đạt đến đỉnh cao.
Phù thủy: Có thể vẽ bùa, đốt bùa trong nước, uống vào có thể trị được bệnh.
Chỉ hóa: Dùng ngón tay để khiến vật nào đó cải biến.
Thi giải: Rời khỏi thân thể.
Di cảnh: Ảo thuật.
Chiêu lai (mời đến): Có thể điều khiển vật nào đó bay tới.
Nhĩ khứ: Có thể khiến vật quay trở lại.
Tụ thú: Các loại dã thú đều nghe theo mệnh lệnh.
Điều cầm: Có thể thuần hóa chim muông.
Khí cấm: Có thể không cần hô hấp không khí mà vấn sống được.
Đại lực: Khi niệm chú phép này, cơ thể sẽ trở nên rất khỏe.
Thấu thạch: Có thể xuyên qua đá.
Sinh quang: Hai mắt có thể phát sáng.
Chướng phục: Luyện nội đan.
Lộng hoàn: Tôn Ngộ Không có thể trị bệnh, bắt mạch và kê đơn thuốc.
Phục thực: Bất kể vật gì đều có thể nuốt vào bụng mà không có hại.
Khai bích: Có thể xuyên tường.
Dược nham: Có thể nhảy cao, nhảy xa.
Hát thủy: Uống bao nhiêu nước đều không ngại.
Ngọa tuyết: Có thể nằm trong tuyết mà không sợ lạnh.
Bạo nhật: Có thể tiếp xúc được với ánh mặt trời.
Tri thì: Tạm diễn nghĩa, tức là có thể tự biết được thời gian giống như có mang theo đồng hồ.
Thức địa: Tạm diễn nghĩa, tức là có thể tự nhận biết được địa điểm giống như có mang theo bản đồ.
Đăng sao : Rất nhanh đoạt được vật.
Đạo dẫn: Dẫn đường, (tạm diễn giải: "Đạo" chỉ "Đạo khí", đạo khí làm cho hòa."Dẫn" chỉ "Dẫn thể", dẫn thể làm cho nhu).
Phun hóa: Dùng phép thuật khiến vật biến hóa.
Hoàng bạch: Biến đá thành vàng.
Manh đầu: Tôn Ngộ Không có thể mọc đầu mới.
Hồ thiên: Hũ đựng trời (tạm diễn nghĩa: một không gian nhỏ đựng trong hũ có thể làm trời cũng có thể biến nhỏ).
Kiếm thuật: Phương pháp và kỹ xảo sử dụng kiếm.