Đó là lời tâm sự của ông Trần Văn Thêm - người mang thân phận tử tù oan suốt 43 năm ở tỉnh Bắc Ninh - với luật sư Vũ Văn Lợi, Công ty Luật Hòa Lợi (Đoàn luật sư TP. Hà Nội) - người đã trợ giúp pháp lý miễn phí cho ông Thêm trong quá trình kêu oan.
Luật sư Vũ Văn Lợi mới đây đã có những trao đổi với phóng viên Trí thức trẻ về hành trình cùng ông Thêm "gõ cửa" kêu oan.
PV: Ông tiếp nhận vụ án của ông Trần Văn Thêm từ thời điểm nào và trong hoàn cảnh nào?
LS Vũ Văn Lợi: Tôi tiếp nhận vụ việc của ông Trần Văn Thêm từ giữa năm 2014. Khi đó, tôi về bảo vệ cho cháu ông Thêm ở một vụ án hành chính kiện một vị lãnh đạo UBND xã Yên Phụ (nơi ông Thêm đang sinh sống - PV). Sau phiên toà, người cháu đó tâm sự là có một vụ việc như thế rồi dẫn ông Thêm đến gặp tôi, đưa hồ sơ, đặt vấn đề nhờ tôi giúp.
Chúng tôi chấp nhận giúp ông Thêm miễn phí vì hoàn cảnh ông ấy rất khó khăn.
Ông Trần Văn Thêm được minh oan khi đã 80 tuổi (Ảnh: FB LS Vũ Lợi)
PV: Vụ án này được dư luận quan tâm một cách đặc biệt bởi chính khoảng thời gian mà ông Thêm bị oan là 43 năm. Điều gì đã khiến ông Thêm bị oan kéo dài như thế, thưa luật sư?
LS Vũ Văn Lợi: Mấu chốt chính là hồ sơ của vụ án này. Lúc đó, tôi xem nội dung vụ việc thì thấy cũng bế tắc vì những hồ sơ liên quan đến vụ án đã được xét xử rồi thì thường sẽ được những cơ quan đã xem xét lưu giữ. Vụ án này là toà phúc thẩm - TAND tối cao xét xử. Nhưng lại không phải như vậy.
Lúc tôi cầm những giấy tờ liên quan đến vụ án này và có hỏi toà phúc thẩm và toà hình sự của TAND tối cao, VKSND tối cao, toà Phú Thọ thì tất cả đều trả lời bằng văn bản là không có hồ sơ nên đơn kêu oan của ông không có cơ sở để xem xét.
Sau nhiều trăn trở, đọc hồ sơ, nhìn đến địa chỉ ghi trong hồ sơ, tôi nghĩ rằng một người đi tù, rồi hưởng án treo được giao địa phương quản lý thì chắc chắn địa phương phải biết. Ông Thêm nhận án tử hình thì chắc chắn tỉnh phải biết, công an phải theo dõi hồ sơ.
Tôi nghĩ vậy nên làm công văn gửi lên Công an tỉnh. Vô cùng may mắn là ngày 5/11/2014, họ có công văn phúc đáp: Đã tìm thấy hồ sơ lưu trữ về vụ án giết người có tên bị cáo là Trần Văn Thêm.
Họ mời đại diện công ty luật lên làm việc, để sao chụp tài liệu. Tôi đã viết giấy giới thiệu cho ông Nguyễn Văn Hoà - PGĐ Công ty luật Hoà Lợi lên để làm việc, xin sao bản án.
Sau khi ông Hoà nhận được hai bản án thì ông Thêm làm giấy uỷ quyền cho ông Hoà thay ông Thêm đến các cơ quan chức năng để đòi quyền lợi, kêu oan sai, làm đơn gửi đến các cơ quan chức năng như TAND tối cao, VKSND tối cao, Văn phòng Chủ tịch nước...
Tuy nhiên các cơ quan này cho rằng không có hồ sơ thì họ phải đi xác minh thông tin về hai bản án. Sau đó, tôi lại làm đơn gửi Cục quản lý hồ sơ của Bộ Công an thì họ cũng bảo là không tìm ra được bộ hồ sơ.
Thậm chí hồ sơ vụ án này còn liên quan đến vụ án của hung thủ thực sự. Hung thủ thực sự sau khi bị xét xử, thụ án thì trốn ra ngoài. Năm 1986, anh này đi cướp tiền thì bị công an bắn chết tại chỗ.
Vì liên quan đến vụ án đó, Toà án tối cao phải tìm hiểu thông tin liên quan nên mất nhiều thời gian và đến hôm qua mới họp để kết luận, ông Thêm bị oan sai.
PV: Vụ việc có nhiều khó khăn như vậy, đã khi nào ông nản lòng chưa?
LS Vũ Văn Lợi: Khi tôi nhận vụ việc, nghiên cứu nhiều và cũng thấy khó khăn. Đã có một lần tôi nói với ông Thêm và cháu của ông Thêm là khả năng vụ việc này không thể làm được. Dù tôi gửi công văn đến các cơ quan chức năng thì họ sẽ trả lời như trước vì không có hồ sơ, bản án.
Tuy nhiên, ông Thêm nói với tôi: "Tôi bây giờ thì vợ đã chết rồi, con cái trách móc, họ hàng khinh bỉ, họ miệt thị là giết em. Rồi con cháu thì hận thù nhau. Tôi bây giờ cũng không cần gì, đòi hỏi gì mà chỉ cần được minh oan để chết được thanh thản, anh cố gắng giúp".
Vì thế, tôi tiếp tục trăn trở, suy nghĩ, cuối cùng cũng tìm ra manh mối từ địa chỉ nơi của ông Thêm. Cho đến lúc tôi làm, chưa cơ quan nào xác minh xem có hồ sơ của ông Thêm tại địa phương hay không.
Khi mà công an tỉnh Bắc Ninh có công văn phúc đáp là có hai bản án, tôi mừng lắm.
PV: Chiều qua, khi gặp ông Thêm, ông thấy ông Thêm như thế nào?
LS Vũ Văn Lợi: Hôm qua, nhiều người đến chúc mừng ông Thêm. Về mặt tinh thần, ông Thêm rất vui. Ông Thêm nói rằng, ở làng ở quê, thậm chí nhà nạn nhân đã chia sẻ và nói không hận thù gì nữa, bỏ đi hết.
Thứ hai là ông cũng nói rất phấn khởi vì năm nay đã 80 tuổi rồi, cuối cùng cũng đã được minh oan nhưng vợ thì đã mất rồi. Ông Thêm cũng cám ơn các luật sư, các nhà báo, những người thân đã giúp đỡ ông ấy. Hoàn cảnh ông ấy rất khó khăn
PV: Cho đến giờ, sau gần 2 năm nỗ lực giúp đỡ, ông Thêm đã được tuyên bố bị oan sai, bây giờ ông cảm thấy thế nào?
LS Vũ Văn Lợi: Tôi mừng quá. Tôi nghĩ rằng tôi quá may mắn khi tìm ra được nơi có hồ sơ vụ án. Nếu không có hồ sơ ấy trong tay thì không thể làm được.
Xin cám ơn ông.