Lần thứ ba đi được xa nhất
So với hai lần trước, cuộc gặp cấp cao liên Triều lần thứ ba vừa diễn ra ở Bàn Môn Điếm nổi bật hơn hẳn về những biểu thị ngoại giao của lãnh đạo Triều Tiên và Hàn Quốc, ông Kim Jong-un và ông Moon Jae-in, và nổi trội hơn hẳn về nội dung kết quả.
Chỉ cần nhìn vào phần công khai của kịch bản cuộc thượng đỉnh và cách thức, biểu hiện thái độ hai vị này đón chào nhau, nói chuyện với nhau thì có thể dễ dàng nhận thấy là sự kiện này đã được dàn dựng kịch bản và chuẩn bị rất kỹ, với mức độ thiện chí và đồng thuận quan điểm rất cao. Vì thế, có thể lạc quan để tiên liệu được là sự kiện sẽ thành công.
Những phát biểu của ông Kim Jong-un và ông Moon Jae-in, đặc biệt là nội dung của bản Tuyên bố Bàn Môn Điếm về hoà bình, thịnh vượng và thống nhất trên bán đảo Triều Tiên đã chứng thực điều ấy.
Kết quả này đáp ứng những điều kiện tiên quyết vô hình để giúp cho cuộc gặp cấp cao đầu tiên trong lịch sử giữa Mỹ và Triều Tiên chắc chắn sẽ được tiến hành trong thời gian tới. Không chỉ mỗi thế, mà kết quả này còn "làm bàn đạp" để cuộc gặp giữa ông Kim Jong-un và Tổng thống Mỹ Donald Trump tới đây cũng sẽ thành công.
Ở Thượng đỉnh liên Triều lần này, ông Kim Jong-un và ông Moon Jae-in đã cùng nhau đi xa hơn rất nhiều so với hai lần hội nghị trước đó. Nếu những kết quả của cuộc gặp này - thể hiện trong tuyên bố chung nói trên - được thực hiện đầy đủ và nghiêm chỉnh thì một thời kỳ lịch sử mới thật sự sẽ được mở ra cho bán đảo Triều Tiên và khu vực Đông Bắc Á.
Hai vị này đã rất thực tế khi tập trung trước hết vào chuyện giữa hai miền nhưng đồng thời lại rất thức thời và nhìn xa trông rộng khi gắn chuyện song phương của họ với mối quan hệ của Triều Tiên với Mỹ và lưu ý đến vai trò của Trung Quốc. Họ đưa ra thứ tự mục tiêu ưu tiên là hoà bình, thịnh vượng và thống nhất.
Có hoà bình, tức là chấm dứt tình trạng chiến tranh và mọi hành động thù địch lẫn nhau, thì mới có thể có được thịnh vượng cho cả hai bên. Có hoà bình và hợp tác cùng phát triển thịnh vượng thì mới có thể tính đến chuyện thống nhất đất nước.
Thông điệp ngầm của họ gửi tới Mỹ và Trung Quốc là một khi hai miền trên bán đảo cùng hướng tới hoà bình và thống nhất thì hai nước kia không thể cản.
Ông Kim Jong-un và ông Moon Jae-in đã cùng nhau đi xa hơn rất nhiều so với hai lần hội nghị trước đó
Khi xưa, Triều Tiên cùng với Mỹ và Trung Quốc - không có Hàn Quốc - đã ký kết thoả thuận đình chiến, và nếu như không có Trung Quốc và Mỹ thì không thể có được hiệp ước hoà bình cho bán đảo Triều Tiên.
Nhưng, như thể hiện trong Tuyên bố Bàn Môn Điếm giữa ông Kim Jong-un và ông Moon Jae-in, Hàn Quốc và Triều Tiên muốn có hiệp ước hoà bình thì hai nước kia không thể không ủng hộ.
Ông Trump đã thể hiện sự ủng hộ ấy trong phản ứng đầu tiên trên Twitter. Cả chuyện thống nhất hai miền cũng vậy, cho dù Mỹ và Trung Quốc không thể ngăn cản nhưng cũng sẽ không để cho hai nước trên bán đảo Triều Tiên tự dàn xếp chuyện tái thống nhất bất chấp lợi ích chiến lược của họ.
Kết quả cuộc cấp cao liên Triều này xử lý chuyện quan hệ song phương giữa hai nước, nhưng đồng thời tạo nền tảng mới cho quan hệ của hai nước này với các đối tác quan trọng của họ là Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản, Nga và LHQ.
Chấm dứt chiến tranh, phi hạt nhân hoá, hoà bình và hoà giải là những thông điệp cốt lõi nhất khiến cho cuộc thượng đỉnh này vượt xa hai cuộc trước về mọi phương diện.
Hoài nghi và hy vọng trước thềm thượng đỉnh Mỹ-Triều
Không ít người hoài nghi là những thoả thuận giữa ông Moon Jae-in và ông Kim Jong-un rồi cũng sẽ lại không được thực hiện như kết quả của hai cuộc cấp cao trước. Hoài nghi này không hẳn là vô cớ.
Nhưng sự khác biệt cơ bản nhất giữa lần cấp cao liên Triều này với hai lần trước là mối liên quan trực tiếp giữa nó với cuộc gặp tới đây giữa ông Kim và ông Trump, cũng như vai trò nhất định của Trung Quốc. Vì thế, lần này chắc sẽ khác.
Tuyên bố chung của ông Kim Jong-un và ông Moon Jae-in đã đáp ứng một số yêu cầu của Mỹ, trong đó có đòi hỏi về phi hạt nhân hoá bán đảo. Hai vị này dừng lại ở ngôn từ chung chung để chủ đề này được thể hiện cụ thể hơn trong kết quả cuộc gặp giữa ông Trump và ông Kim. Vì thế, có thể dự đoán được 3 kết quả chính của sự kiện lớn này.
Thứ nhất, ông Kim Jong-un và ông Trump sẽ đạt được sự hiểu biết cụ thể hơn và sâu rộng hơn về "phi hạt nhân hoá", cụ thể là về chấm dứt chương trình hạt nhân và tên lửa của Triều Tiên, cũng như giải trừ tiềm lực vũ khí hạt nhân của Triều Tiên.
Đổi lại, sẽ có những nhượng bộ rất lớn của Mỹ mà trong đó có thể là cam kết của Mỹ không tấn công Triều Tiên, chấm dứt trừng phạt Triều Tiên, bình thường hoá quan hệ của Mỹ với Triều Tiên và hậu thuẫn Triều Tiên phát triển kinh tế xã hội, đương nhiên quá trình này không diễn ra ngay lập tức, mà sẽ theo lộ trình cụ thể.
Thứ hai, hai vị này sẽ có sự đồng thuận quan điểm ở một mức độ nhất định nào đó về vấn đề quân đội Mỹ ở Hàn Quốc và mối quan hệ đồng minh quân sự chiến lược truyền thống giữa Mỹ, Hàn Quốc và Nhật Bản theo hướng không còn đe doạ an ninh và chủ quyền của Triều Tiên.
Thứ ba, phía Mỹ sẽ có tuyên bố thể hiện quan điểm về chủ ý vãn hồi hoà bình và tái thống nhất hai miền trên bán đảo Triều Tiên của ông Moon Jae-in và ông Kim Jong-un.
Cuộc gặp cấp cao đầu tiên trong lịch sử giữa Mỹ và Triều Tiên sẽ khó khăn chứ không dễ dàng, nhưng xem ra cơ hội thành công hiện thấy rất nhiều và rất thực tế. Một tiến trình ngoại giao mới đã được khởi động cho tương lai chính trị an ninh của khu vực Đông Bắc Á và cho bán đảo Triều Tiên.
Tới đây chắc sẽ có cuộc hội nghị cấp cao tay ba giữa Mỹ, Hàn Quốc và Triều Tiên, rồi cấp cao 4 bên với sự tham gia của Trung Quốc. Và rồi cả Nga và Nhật Bản cũng sẽ nhập cuộc.
* Tiêu đề bài viết do tòa soạn đặt lại.