Các nhà khảo cổ đang khai quật một biệt thự ở Fregellae được xây dựng khoảng 80 năm trước khi thành phố bị người La Mã bao vây và thiêu rụi vào năm 125 trước Công nguyên (Ảnh: Dominik Maschek/LEIZA)
Những tàn tích ở Fregellae, cách Rome khoảng 90 km về phía đông nam, có niên đại từ cuộc bao vây và phá hủy thành phố của quân đội La Mã vào năm 125 trước Công nguyên.
Lý do của cuộc nổi loạn không được biết, nhưng các nhà khảo cổ học cho rằng đó là vì người dân Fregellae đã đòi quyền công dân La Mã đầy đủ, thay vì quyền công dân "hạng hai" — với ít quyền hợp pháp hơn, đặc biệt là về quyền sở hữu đất công mà họ đã được Cộng hòa La Mã cấp.
Cuộc tranh chấp kéo dài này lên đến đỉnh điểm là một cuộc chiến khoảng một thế hệ sau đó, từ năm 91 đến năm 87 trước Công nguyên, khi nhiều đồng minh của La Mã ở Ý đòi hỏi và nhận được quyền công dân La Mã đầy đủ.
Tuy nhiên, có rất ít tài liệu lịch sử còn sót lại từ thời cuộc nổi loạn Fregellae, vì vậy các nghiên cứu khảo cổ học là lựa chọn tốt nhất để xác định những gì đã xảy ra ở đó, Dominik Maschek, giáo sư khảo cổ học La Mã tại Trung tâm Khảo cổ học Leibniz và Đại học Trier, ở Đức, cho biết.
Biệt thự La Mã cổ đại
Maschek giải thích rằng, các nhà khảo cổ học người Ý lần đầu khai quật địa điểm này vào những năm 1980 và phát hiện ra tàn tích của các bức tranh tường, tranh ghép sàn, nhà cửa và phòng tắm công cộng.
Ông và một nhóm các nhà nghiên cứu đến từ Đức, Ý và Thụy Sĩ đã khai quật được một ngôi biệt thự ở rìa thành phố cổ trong ba năm qua; và năm ngoái họ cũng tìm thấy tàn tích của một trại quân đội La Mã gần đó, được bảo vệ bởi một bức tường kiên cố và một con hào.
Trong số các hiện vật được tìm thấy tại địa điểm được cho là biệt thự có những bình gốm lớn để lưu trữ nông sản. Những thứ này và hạt giống cổ đại được khai quật tại địa điểm này cho thấy biệt thự là một trung tâm nông nghiệp sản xuất rượu vang, trái cây và ngũ cốc, có thể để xuất khẩu sang các vùng khác và nước ngoài. Hồ sơ về các biệt thự La Mã tương tự cho thấy có tới 50 người có thể đã làm việc ở đây, nhiều người trong số họ bị bắt làm nô lệ.
Tuy nhiên, ông cho biết, một lớp hư hại do hỏa hoạn cho thấy ngôi biệt thự và mùa màng đã bị phá hủy cùng lúc với thành phố lân cận — một xác định được củng cố bằng bằng chứng là những mảnh gốm từ thời điểm diễn ra cuộc nổi loạn.
Đồng minh cổ đại
Fregellae là một thành phố thuộc địa của La Mã, nhưng có vẻ như nơi đây bao gồm nhiều người là hậu duệ của người Samnite, một dân tộc không phải người La Mã ban đầu sống trong khu vực này và ban đầu là kẻ thù của đế chế La Mã .
Maschek lưu ý rằng, vấn đề người Samnite di dời đến Fregellae đã được Thượng viện La Mã thảo luận khoảng 60 năm trước cuộc nổi loạn, nhưng Thượng viện quyết định rằng thành phố Fregellae phải tự giải quyết vấn đề dòng người đổ đến.
