R-77 là tên lửa đối không tầm trung hiện đại nhất của Nga, chúng là loại vũ khí cực kỳ nguy hiểm trong không chiến giữa các chiến đấu cơ.
R-77 là đối thủ trực tiếp của tên lửa AIM-120 của khối NATO.
Với ưu điểm về tầm bắn và khả năng cơ động, R-77 tỏ ra là loại vũ khí lợi hại để diệt máy bay đối phương ngoài tầm nhìn.
R-77 được bắt đầu phát triển vào năm 1982 và bay lần đầu tiên vào năm 1984.
Nó bắt đầu trang bị cho không quân Liên Xô/Nga với số lượng nhỏ do sản xuất chậm do thiếu ngân sách, điều này chỉ chấm dứt khi hợp đồng chế tạo số lượng lớn được ký vào năm 1993.
Ra mắt công chúng vào năm 1992 tại triển lãm hàng không Matxcơva, tên lửa R-77 ngay lập tức đã bị phóng viên phương Tây gán cho biệt danh AMRAAMski (hàm ý nói R-77 sao chép AIM-120 của Mỹ).
Theo kỹ sư trưởng của Cục thiết kế Vympel, nơi khai sinh R-77 thì tên lửa này có thể sử dụng để đánh chặn các loại tên lửa không-đối-không tầm trung lẫn tầm xa của Mỹ như AIM-120 AMRAAM và AIM-54 Phoenix hoặc các loại tên lửa phòng không như Patriot.
R-77 cũng có thể tiêu diệt tên lửa hành trình và bom thông minh.
R-77 có thiết kế khí động học rất đặc biệt với 4 cánh dạng chữ nhật vát đầu cùng với 4 cánh nhỏ hơn dạng “mắt cáo” phía đuôi tên lửa.
Mỗi cánh lớn cũng có thiết kế khung, bên trong có các miếng kim loại dạng lưới nhằm giúp tăng diện tích bề mặt cánh lái, tăng tốc độ bay mà vẫn làm giảm khối lượng.
Về cơ chế tìm diệt, trong pha đầu sau khi được phóng, R-77 bay theo quán tính với dữ liệu về mục tiêu được cập nhật từ radar của máy bay phóng (như vị trí thay đổi hay G-load của mục tiêu).
Đến pha cuối, R-77 sẽ chuyển sang dùng radar chủ động của chính nó.
Khi tiếp cận mục tiêu ở khoảng cách ngắn, R-77 sẽ kích hoạt chế độ “chủ động”, radar của tên lửa sẽ lưu giữ thông tin mục tiêu đã được tính toán để sử dụng phòng trường hợp mục tiêu thoát khỏi “khóa chết”.
Nếu đầu dò bị gây nhiễu, R-77 lại chuyển sang chế độ thụ động và lần tìm theo nguồn phát nhiễu để tiêu diệt.
Khi công kích các mục tiêu không có khả năng cơ động tốt bay ở độ cao lớn trong trạng thái đối đầu, R-77 (RVV-AE) có thể bắn từ cự ly khoảng trên 80 km, đầu dò radar chủ động của tên lửa có tầm hoạt động 20 km.
Ở tầm ngắn, R-77 tiêu diệt được mục tiêu có khả năng cơ động lên tới 12G.
Hiện đã có một số phiên bản nâng cấp của RVV-AE như RVV-AE-PD cải tiến động cơ ramjet nhiên liệu rắn để có thể phóng ở độ cao lớn hơn với tầm bắn lên tới 160 km, tức gấp đôi so với phiên bản R-77 đời đầu.
R-77 nhìn chung các phiên bản đều khá tương đồng về kích thước với chiều dài: 3,6m; đường kính: 200mm; sải cánh: 350 mm.
Chúng có trọng lượng từ 175kg tới 226kg tùy phiên bản, đầu đạn nặng 30kg với đạn phá mảnh để công phá mục tiêu.
Động cơ nhiên liệu rắn giúp chúng đạt vận tốc Mach 4. Những chiến đấu cơ Su-35 trang bị tên lửa R-77 sẽ trở thành thách thức lớn cho không quân Thổ Nhĩ Kỳ nếu muốn một cuộc chiến toàn diện với liên quân Nga-Syria tại phía Bắc Syria.