Ngày 22/8 vừa qua, hãng xếp hạng tín dụng quốc tế Fitch đã hạ mức tín nhiệm dài hạn tính theo đồng nội tệ của Ukraine xuống CCC và mức tín nhiệm ngắn hạn ở hạng C (rủi ro tín dụng đặc biệt cao). Lý giải cho quyết định của mình, Fitch cho biết, các nhân tố cơ bản khiến chỉ số xếp hạng tín dụng của Ukraine sụt giảm là các hành động quân sự ở phía Đông và xung đột với Nga.
Ukraine ngày càng sa lầy vào cuộc nội chiến ở miền Đông và bất ổn ở ngay trong lòng Kiev. Bên cạnh đó, Ukraine cũng liên tục “gây sự” để xung đột với Nga và điều đó dẫn đến tính thanh khoản của nền kinh tế Ukraine đang đứng trước một dấu hỏi lớn. Niềm hy vọng cuối cùng hay nơi bám víu cuối cùng của Kiev trước nguy cơ vỡ nợ quốc gia là việc Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) sẽ thông qua khoản trợ giúp tiếp theo.
Liệu IMF có dám chi tiền cho Ukraine nữa hay không cũng là một ẩn số lớn bởi với mức tín nhiệm tín dụng CCC thông thường, tất cả các khoản vay sẽ bị đình lại. Một số chuyên gia lại cho rằng đánh giá của Fitch không ảnh hưởng đến kế hoạch trợ giúp tài chính của IMF vì sự giúp đỡ này ngay từ đầu đã được tính toán dựa trên các lý do chính trị chứ không phải kinh tế.
Căn cứ vào hiện trạng hiện nay, GDP của Ukraine trong năm 2014 ước giảm 6,5%, thâm hụt ngân sách sẽ tương đương 10% GDP và nợ nước ngoài có sự bảo lãnh của nhà nước sẽ ở mức trên 65% GDP. Trong khi đó, đồng grivna của nước này có thể sẽ tiếp tục đà mất giá sau khi đã đánh mất 37% giá trị so với đồng USD trong năm 2013. Các ngân hàng được dự báo cũng sẽ không có đủ nguồn vốn để hoạt động.
Fitch còn đưa ra một thông tin đáng bi quan nữa là do xung đột với Gazprom, Ukraine sẽ đối mặt với nguy cơ thiếu hụt nhiên liệu ở mức cao. Để đảm bảo nhu cầu sưởi ấm cho người dân vào mùa Đông tới, Ukraine phải tích trữ ít nhất 5 tỷ m3 khí đốt và giảm mức tiêu thụ ít nhất 30% so với trước đây.
Fitch dự báo nếu thị trường tài chính tiếp tục suy giảm và mâu thuẫn chính trị với Nga không ngừng leo thang thì Ukraine có khả năng sẽ phải tuyên bố vỡ nợ sau khi không đủ khả năng xử lý các khoản nợ công mà nước này đang phải gánh.
Theo kế hoạch, cuối tuần này IMF sẽ xem xét việc cấp cho Ukraine gói tín dụng thứ hai trị giá 1,4 tỷ USD trong tổng số 17 tỷ USD mà tổ chức tài chính này dự kiến cho Ukraine vay trong giai đoạn 2013-2016. Tuy nhiên, kế hoạch này được xem xét khi Ukraine còn chưa lâm vào khủng hoảng và điều kiện đi kèm là GDP của Ukraine phải đạt mức tăng trưởng dự kiến là 3% và nợ công không vượt quá 53% GDP. Với hiện trạng hiện nay, mọi chỉ số của Ukraine đều không đáp ứng được các điều kiện này.
Ngoài niềm hy vọng IMF, Kiev còn mong muốn sẽ nhận được sự trợ giúp bổ sung từ Đức và Ngân hàng Thế giới (WB). Trong chuyến thăm Ukraine ngày 23/8 vừa qua, Thủ tướng Đức Angela Merkel đã cam kết sẽ trợ giúp Ukraine 500 triệu euro, nhưng không phải bằng tiền mặt mà dưới dạng bảo lãnh để Ukraine thực hiện các giao dịch ngoại thương.
Giám đốc Viện phân tích chiến lược Nga Igor Nikolaev cho rằng, đánh giá của Fitch phản ánh đúng hiện trạng của nền kinh tế Ukraine hiện nay. Mặc dù các chỉ số của Ukraine đều đang ở mức đáng báo động, song nước này vẫn có khả năng tiếp cận một cách hạn chế thị trường tài chính thế giới thông qua sự bảo lãnh của Đức, Mỹ và IMF.
Vấn đề là nguồn tiền này sẽ được sử dụng thế nào và có thể giúp Ukraine cầm cự được trong bao lâu. Rõ ràng với những số liệu đã công bố thì các khoản vay bên ngoài không thể đủ để giúp Ukraine vượt qua khủng hoảng kinh tế và nếu khủng hoảng chính trị không sớm được giải quyết thì việc Ukraine tuyên bố vỡ nợ chỉ còn là vấn đề thời gian.
