Thứ trưởng Quốc phòng Philippines Pio Lorenzo Batino, Chủ tịch hội đồng đàm phán Hiệp định khung về sự tăng cường hiện diện luân phiên cho quân đội Mỹ (IRP) cho biết, đó là những điều nằm trong “lĩnh vực chính” mà Philippines muốn tập trung trong các cuộc đàm phán.
“Sẽ có các mục tiêu chính, các cuộc tập trận, các hoạt động có giá trị cao sẽ tập trung vào an ninh hàng hải, nhận thức về lĩnh vực hàng hải và các thảm họa hàng năm”, ông nhấn mạnh.
Trung Quốc đã chỉ trích mạnh mẽ chính quyền của Tổng thống Philippines Benigno Aquino vì đã tham gia vào cuộc đàm phán IRP với Mỹ và cho rằng điều đó “có thể đẩy những thách thức vào môi trường thuận lợi cho hòa bình trong khu vực châu Á- Thái Bình Dương”.
Trong một bài báo trích dẫn lời của nhiều chuyên gia khác nhau ở Trung Quốc, tờ China Daily, cơ quan ngôn luận của chính phủ Trung Quốc, cho biết sự phát triển của IRP cũng có thể “gây tổn hại cho lợi ích của Washington”.
“Philippines nên từ bỏ hy vọng hão huyền của mình rằng Hoa Kỳ sẽ cho phép bất cứ điều gì mà Manila muốn để bảo vệ yêu sách của mình ở Biển Đông, mặc dù Washington luôn cố gắng để giữ cho căng thẳng trong khu vực ở một mức độ nhất định”, tờ báo cho biết.
“Sự tăng cường hiện diện quân sự của Mỹ, một sức mạnh ở ngoài khu vực, sẽ mang lại những bất ổn lớn hơn trong Biển Đông và gây tổn hại cho lợi ích kinh tế của Washington trong khu vực”, tờ báo dẫn lời Wang Fan, một giáo sư về quan hệ quốc tế tại Đại học Ngoại giao Trung Quốc, “Mỹ sẽ không cho phép Philippines làm bất cứ điều gì mà nước này muốn làm với các tranh chấp lãnh thổ với Trung Quốc và đánh đổi sự ổn định chung trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương”.
“Mỹ sẵn sàng giữ cho căng thẳng trên Biển Đông ở một mức độ nhất định”, ông Li Guoqiang, Phó Giám đốc Trung tâm Lịch sử và Địa lý biên giới Trung Quốc tại Học viện Khoa học Xã hội Trung Quốc cho biết trên tờ China Daily.
“Sự căng thẳng tạo ra một cái cớ tốt cho Washington triển khai lực lượng quân sự nhiều hơn đến khu vực châu Á- Thái Bình Dương trong chiến lược tái cân bằng châu Á, cho rằng một số nước trong khu vực có thể yêu cầu Mỹ giúp đỡ để đối phó với các tranh chấp lãnh thổ”, ông nói thêm.
Tuy nhiên, Thứ trưởng Quốc phòng Batino đã loại trừ bất kỳ lý do nào cho rằng các cuộc tập trận chung giữa Philippines và Mỹ có liên quan đến tranh chấp nội bộ ở Biển Đông. Ông nói rằng, Tòa án Tối cao Philippines đã làm rõ vai trò của lực lượng quân sự Mỹ là không thể tham gia vào hoạt động này: “Tòa án Tối cao đã đặt ra những hạn chế trong hoạt động của Mỹ ở Philippines và chúng tôi nghiêm chỉnh chấp hành các luật lệ đề ra trong trường hợp đó”.
Theo ông Batino, trong khi cả hai bên vẫn chưa thông qua được về các hoạt động của Mỹ sẽ được phép thực hiện ở Philippines, Bộ Quốc phòng nước này muốn có một thỏa thuận có thể giúp tăng cường khả năng xây dựng sức mạnh quân đội trong an ninh hàng hải, phòng chống thiên tai và cứu trợ nhân đạo.
Cuối cùng, vào thứ Tư (21/8), Manila và Washington bắt đầu thảo luận về các chi tiết của thỏa thuận sẽ cho phép quân đội Mỹ và các thiết bị bảo vệ truy cập tạm thời đến các trại quân đội ở Philippines - một sự sắp xếp sẽ giúp nước này đạt được một sức mạnh quốc phòng đáng tin cậy tối thiểu trong bối cảnh các mối đe dọa lãnh thổ và yêu cầu hiện đại hóa các lực lượng vũ trang.
