Trong thời gian gần đây, giới lãnh đạo Ukraine thường xuyên tăng cường chi phí cho quốc phòng và dự định sẽ khôi phục lại lực lượng hạm đội của mình.
Theo Sergey Gaiduk, hiện giới chức Ukraine đang xem xét các phương án khác nhau để trang bị cho lực lượng tàu ngầm Ukraine, trong đó cân nhắc kỹ lưỡng các yếu tố đặc biệt của khu vực để sử dụng lực lượng này tác chiến có hiệu quả nhất.
Việc xây dựng lực lượng này sẽ tính đến những nét đặc biệt về thủy lực học và đáy Biển Đen. Do đó, lực lượng tàu ngầm Ukraine có thể được cấu thành từ các tàu ngầm siêu nhỏ, nhỏ hoặc cỡ trung bình, trong đó có cả các tàu ngầm đi thuê.
Bên cạnh đó, theo Sergey Gaiduk, Ukraine cũng sẽ xây dựng hệ thống cơ sở hạ tầng mới cho lực lượng tàu ngầm.
“Theo kế hoạch của chúng tôi đến năm 2020, Ukraine sẽ khôi phục lại lực lượng tàu ngầm với biên chế từ 2-4 chiếc. Lực lượng tàu ngầm phải trở thành “tinh hoa” của lực lượng hạm đội và trở thành nhân tố tác chiến quan trọng và nhân tố kiềm chế trong khu vực” – Phó Đô đốc Sergey Gaiduk khẳng định khi trả lời phỏng vấn của tạp chí quốc phòng Defense Express.
Đáng chú ý, các tàu ngầm loại nhỏ và siêu nhỏ trong tương lai sẽ trở thành hướng đi ưu tiên của các nhà khoa học nhiều nước trên thế giới, trong đó có các nhà khoa học Nga.
Tuy nhiên, theo đánh giá của các chuyên gia phân tích và giới quan sát, nền công nghiệp quốc phòng Ukraine hiện không có đủ nguồn lực, trước hết là nguồn lực con người để xây dựng các tàu ngầm khác nhau, cho dù đó là tàu ngầm nhỏ hay lớn.
Tính trong giai đoạn từ 1997-2014, trong biên chế của Hải quân Ukraine có duy nhất tàu ngầm “Zaporozie” thuộc dự án 641 có từ thời Liên Xô. Đây là loại tàu ngầm được sử dụng để Hollywood quay bộ phim trinh thám “Biển Đen”.
“Zaporozie” được đóng từ năm 1970 và ban đầu nằm trong biên chế của Hạm đội phương Bắc của Hải quân Liên Xô. Năm 1990, tàu ngầm này được chuyển biên chế về Hạm đội Biển Đen và năm 1997 được chuyển giao cho Hải quân Ukraine.
Tuy nhiên ngay từ đầu những năm 1980, tàu ngầm này đã không đáp ứng được các yêu cầu tác chiến hiện đại khi xét về độ ồn và khả năng tác chiến.
Tàu ngầm trở nên không an toàn cho ê kíp vận hành do hệ thống đảm bảo, hệ thống vũ khí và hệ thống vận hành đã cũ kỹ.
Tàu ngầm này chỉ đôi khi được lực lượng hải quân sử dụng để thử nghiệm, ví dụ trong năm 2012, hải quân Ukraine đã cho “Zaporozie” lặn thử nghiệm xuống độ sâu 12 mét.
Trong thời gian diễn ra sự kiện Crimea, “Zaporozie” được chuyển giao cho lực lượng của Nga vì một số không nhỏ hải quân Ukraine chạy sang phía Nga, đứng đầu là chỉ huy tàu này.
Tháng 3/2014 Bộ Tư lệnh Hải quân Nga tuyên bố rằng, “Zaporozie” đã không thể khai thác và không thể sửa chữa được.
Hạm đội Biển Đen của Nga sẽ không sử dụng tàu ngầm này và nó sẽ được chuyển giao cho phía Ukraine sau khi kết thúc chiến sự ở Donbass.
Không có vị trí bố trí
Theo đô đốc Viktor Kravchenko, cựu Tư lệnh Hạm đội Biển Đen, Ukraine có thể thành lập được lực lượng hạm đội mới nhưng điều này không hợp lý. “Nếu như giới lãnh đạo Ukraine là cấp ra quyết định thì lực lượng này sẽ được thành lập.
Tuy nhiên, kế hoạch này sẽ rất đắt đỏ và mất nhiều thời gian. Tóm lại, những tuyên bố của Gaiduk chỉ là bước đi tiếp theo mang tính chất “tự quảng bá” của Ukraine”- Kravchenko nhận định.
Theo Kravchenko, hiện trên lãnh thổ Ukraine chỉ có 2 cảng biển về mặt lý thuyết là có thể bố trí chỗ neo đậu cho các tàu ngầm là cảng Odessa và cảng Ilichevsk (ở Nam Odessa).
Thời Liên Xô, cảng Odessa là nơi bố trí 21 tàu ngầm nhưng giai đoạn 1991-1992, tất cả các tàu ngầm đã được đưa ra khỏi cảng biển này. Hiện hệ thống cơ sở hạ tầng hiện nay đã cũ kỹ, lạc hậu nên sẽ không thể đáp ứng được các yêu cầu hiện đại.
“Để đào tạo đội ngũ nhân sự cho lực lượng tàu ngầm, Ukraine chỉ có thể trông cậy vào các trung tâm huấn luyện của NATO.
Bản thân tự Ukraine sẽ không thể xây dựng được lực lượng tàu ngầm nên Ukraine chỉ có thể trông cậy vào các nước NATO để mua hoặc thuê tàu ngầm.
Trong khi đó, trong biên chế của Hải quân Mỹ lại không có các tàu ngầm động cơ Diezel. Hiện chỉ có Đức, Pháp, Italia và Tây Ban Nha còn đóng các loại tàu này”- Kravchenko nhận định.
Phó Đô đốc Sergey Gaiduk.
Tham vọng “hão huyền”
Theo nhận định của Chủ tịch Phong trào ủng hộ hạm đội Ukraine, đại úy cấp 1 Mikhail Nenasheva, việc thành lập lực lượng hạm đội cho dù chỉ với một vài tàu ngầm nhỏ là rất khó thực hiện đối với Ukraine.
Hơn nữa, theo Mikhail Nenasheva, để thành lập được lực lượng hạm đội cũng cần phải có các cơ sở vững chắc về kinh tế, khoa học kỹ thuật, và cái chính là phải có truyền thống lịch sử hải quân. Ukraine đang và đã không có các yếu tố này.
Bình luận về tuyên bố của Gaiduk, Mikhail Nenasheva cho rằng Ukraine, khi phát đi thông điệp trên, muốn chứng minh với lãnh đạo các nước Biển Đen, có thể cả các nước ngoài khu vực, rằng họ có khả năng chống lại Nga nếu như được “phương Tây cấp đạn”.
Mikhail Nenasheva cũng lên tiếng công kích giới lãnh đạo Ukraine khi cho rằng không loại trừ khả năng sẽ tìm được trong giới lãnh đạo Ukraine những nhân vật sẵn sàng xem xét khả năng sử dụng tàu ngầm vào các vụ tấn công khủng bố, ví dụ như tấn công các tàu thương mại.
“Ở Ukraine hiện không còn ai đã phục vụ trong lực lượng hạm đội thực sự. Trong khi đó giới lãnh đạo Ukraine có thể đưa ra bất cứ tuyên bố nào nếu muốn.
Họ đã từng đưa ra những tuyên bố tham vọng về vũ trụ, máy bay nhưng mục đích chính là nhằm để “vòi” tiền phương Tây theo kiểu:
Hãy cấp tiền cho chúng tôi, chúng tôi sẽ tích cực chống Nga, trong đó có chống Nga từ biên giới trên biển”- Mikhail Nenasheva nhận định.
