Bối cảnh ra đời
Năm 2003, Bộ chỉ huy các hoạt động đặc biệt của Mỹ US SOCOM đã yêu cầu một loại súng trường tiến công mới phục vụ cho các hoạt động đặc biệt của Mỹ trên khắp thế giới.
Loại súng trường mới cần phải đáp ứng được các nhu cầu hiện tại và cả tương lai mà các loại súng trường tiến công hiện nay như M-16, M-14, M-4 đang có trong biên chế chưa đạt được.
SCAR là viết tắt của cụm từ: Special Operations Forces (SOF) Combat Assault Rifle (súng trường tiến công cho lực lượng đặc biệt).
Yêu cầu của SOCOM được triển khai thành một cuộc đấu thầu công khai cho các nhà cung cấp trong và ngoài nước Mỹ.
Năm 2004, US SOCOM tuyên bố hãng chế tạo súng trường tiến công nổi tiếng thế giới Fabrique Nationale d'Herstal (thường được gọi là FN Herstal) của Bỉ đã giành chiến thắng. Công việc giao hàng súng trường tiến công mới phải được thực hiện trong năm 2009.
Tên gọi FN SCAR được hiểu là FN là viết tắt của nhà sản xuất và SCAR là viết tắt của súng trường tiến công cho lực lượng đặc biệt.
FN SCAR sẽ thay thế cho toàn bộ súng trường tiến công M-4, M-14, M-16 trong biên chế của lực lượng đặc biệt Mỹ. Súng được sản xuất tại chi nhánh của FN tại Mỹ.
Tính năng kỹ thuật
FN SCAR là súng trường tiến công được thiết kế dạng module tích hợp, súng là một thiết kế hoàn toàn mới và không dựa vào bất kỳ mẫu súng trường nào trước đó.
Súng có hai biến thể cơ bản là FN SCAR-L (light) hạng nhẹ sử dụng cỡ đạn tiêu chuẩn NATO 5,56x45mm và SCAR-H (heavy) hạng nặng sử dụng cỡ đạn 7,62x51mm.
Đặc biệt, biến thể này có khả năng sử dụng đạn tiêu chuẩn của Nga 7,62x39mm thường dùng cho AK-47, nhờ vậy, lính đặc nhiệm Mỹ có thể sử dụng đạn của đối phương, thường là các chiến binh Hồi giáo cực đoan, những người ưa dùng AK-47.
Do yêu cầu đặc biệt của lực lượng đặc biệt, FN SCAR cung cấp cho SOCOM khả năng thay đổi cấu hình của súng chỉ trong vòng vài phút. Tất cả các bộ phận của súng có cùng một cách bố trí, điều khiển và quy trình bảo trì. Súng có hai biến thể Mk16 và Mk17, có tới 90% thiết bị tương tự nhau chỉ khác mỗi kích cỡ nòng.
Mỗi biến thể có 3 loại nòng súng khác nhau có thể nhanh chóng hoán đổi, loại S tiêu chuẩn, loại CQC nòng ngắn dùng cho các hoạt động chiến đấu cự ly gần, loại LB nòng dài dùng cho các hoạt động bắn tỉa từ xa hay chi viện hỏa lực.
FN SCAR là súng trường tiêu chuẩn với khối đạn dược và khóa nòng nằm trước có súng, súng có cơ chế nạp đạn tự động trích khí ngắn với bệ khóa nòng gắn khóa nòng xoay, hệ thống khóa nòng của súng được cho là gần tương tự như loại FN Minimi/M249 SAW, ít nhạy cảm với bụi bẩn và ô nhiễm xâm nhập vào bên trong buồng đạn so với hệ thống khóa nòng của M-16.
FN SCAR có nhiều thiết kế mới mà các loại súng trường tiến công khác không có được như, chốt an toàn kiêm lựa chọn chế độ bắn có thể được điều chỉnh từ cả 2 bên.
Tay kéo khóa nòng của súng có thể được gắn từ cả hai bên tùy thuộc vào tay thuận của xạ thủ. Dù vị trí tống vỏ đạn ra ngoài nằm bên phải, tuy nhiên, hệ thống khóa nòng đặc biệt có thể làm lệch vỏ đạn ra xa nên không ảnh hưởng đến các xạ thủ thuận tay trái.
Khóa nòng và các bộ phận quan trọng được làm bằng thép đặc biệt, phần thân trên của súng được làm bằng nhôm ép, phần dưới làm bằng vật liệu polyme. Báng súng có khả năng gập lại hoặc điều chỉnh độ dài, ngắn tùy thuộc vào người bắn.
Súng có thước ngắm cơ khí có thể gập lại, ngoài ra, thân súng có các mấu để gắn kính ngắm quang học khi cần, súng có thể lắp súng phóng lựu 40mm tiêu chuẩn NATO. Tuy nhiên, thiết kế của súng khó trang bị lưỡi lê cho cận chiến.
Các biến thể
FN SCAR được sản xuất với hai biến thể chính FN SCAR-L, dài 850mm, 620mm với báng gập, nòng súng dài 355mm tiêu chuẩn S, 254mm cho biến thể CQC, 457mm biến thể LB.
Trọng lượng tương ứng cho mỗi biến thể là 3,29kg, 3,04kg và 3,49kg, tầm bắn hiệu quả với các biến thể là 500, 300 và 600 mét.
Biến thể này sử dụng hộp tiếp đạn tiêu chuẩn NATO 5.56x45mm 30 viên, sơ tốc đầu nòng 870 mét/giây, tốc độ bắn 600 phát/phút.
FN SCAR-H, dài 997mm, 770mm với báng gấp, chiều dài nòng súng 406mm tiêu chuẩn S, 330mm biến thể CQC, 508mm biến thể LB.
Trọng lượng tương ứng, 3,58kg, 3,49 và 3,72kg, tầm bắn hiệu quả với các biến thể là 600, 300 và 800 mét, hộp tiếp đạn 7.62x51mm của NATO hoặc 30 viên 7.62x39mm của Nga.
Biến thể này có thể trang bị thêm tay cầm phụ hoặc chân chống gắn vào các mấu dưới súng.
Các thử nghiệm
Trong năm tháng 7/2007, Quân đội Mỹ đã tổ chức một cuộc đánh giá M-4, FN SCAR, HK 416 và mẫu súng trường tiến công hủy hũy bỏ trước đó là HK XM8. Trong thử nghiệm, mỗi khẩu súng sẽ bắn 6.000 viên đạn trong môi trường cực kỳ bụi.
Kết quả, HK XM8 bị tắc đạn 127 lần, FN SCAR bị tắc đạn 226 lần, HK 416 bị tắc 233 lần, M-4 tỏ ra khá tệ với 882 lần, nếu được tăng cường bôi trơn số lần tắc đạn của M-4 giảm xuống còn 307 lần.
FN SCAR không hoàn toàn là một mẫu súng trường tiến công xuất sắc, khả năng chính xác của súng cũng chỉ ở mức tương đương với M-16. Tuy nhiên, điểm mạnh của FN SCAR là độ ổn định cao, trọng lượng nhẹ, linh hoạt. Sau khi bắn liên tục 600 viên đạn, khói thuốc súng và bụi xung quanh bám bẩn không đáng kể.
Điểm mạnh nữa mà các súng trường tiến công khác như M-4, M-16 không có được là khả năng nhanh chóng thay đổi cấu hình để phù hợp với điều kiện chiến đấu thực tế, cùng với đó là khả năng dùng chung đạn của đối phương để tác chiến là yêu cầu vô cùng quan trọng.
Đối với lực lượng đặc nhiệm không thường xuyên nhận sự hỗ trợ hầu cần, sử dụng những gì có được tại chỗ là yếu tố then chốt để tạo nên sự khác biệt và giành chiến thắng cuối cùng.
So sánh với loại súng trường tiến công được trang bị cho lực lượng đặc biệt Nga là AN-94, xét ở góc độ tổng thể, FN SCAR có nhiều điểm mạnh hơn nhờ sự linh hoạt, khả năng chống chịu với bụi bẩn. Tuy nhiên, nếu xét ở khả năng chính xác và tốc độ bắn AN-94 vượt trội hơn nhiều so với FN SCAR.
Hiện tại, FN SCAR được sản xuất với quy mô thấp, con số đặt hàng cho cả hai biến thể của US SOCOM lên đến 160.000 khẩu. Tương lai đây sẽ là súng trường tiến công tiêu chuẩn cho lực lượng này.
FN SCAR chính thức được chấp nhận sử dụng trong US SOCOM từ ngày 14/4/2010. Tháng 5/2011, đội 6 của SEAL NAVY đã sử dụng FN SCAR trong chiến dịch tiêu diệt bin Laden. Chiến thắng này của nước Mỹ đã góp phần làm khẩu súng thêm trở nên nổi tiếng. Ngoài sử dụng trong lực lượng đặc biệt Mỹ, FN SCAR còn được trang bị cho một số đơn vị đặc nhiệm của các nước như Gruzia, Italia, Mexico, Peru, và Ba Lan.