Ảnh hưởng của Nga tại Syria
Matthew Rojansky, giám đốc Viện Kennan tại Washington, chuyên gia nghiên cứu mối quan hệ giữa Mỹ và Liên Xô, nhận định:"Vào giai đoạn đỉnh điểm, ông Assad gần như đã mất tất cả, chính quyền đứng trước bờ vực sụp đổ. Nhưng nhờ sự hỗ trợ của Nga, chính phủ Syria đã lớn mạnh trở lại."
Đồng tình với quan điểm trên, ông Daniel Treisman, giáo sư khoa học chính trị tại Đại học California Los Angeles (UCLA), nói:" Quân đội Nga đã góp phần không nhỏ trong việc bình ổn khu vực, giúp ông Assad thu hồi lại những vùng lãnh thổ bị phe nổi dậy chiếm đóng."
Ông Treisman cũng cho biết thêm, Nga đã ngăn chặn thành công ý định của Mỹ và NATO trong việc thiết lập vùng cấm bay tại lãnh thổ của phe nổi dậy. Qua đó, hạn chế ảnh hưởng của phương Tây tại Syria.
Ý nghĩa của Syria với Nga
Đối với Nga, Syria đóng nhiều vai trò quan trọng. Theo ông Andrew Parasiliti, giám đốc Trung tâm An ninh và Rủi ro Toàn cầu (CGRS), Syria có một vị trí địa chính trị chiến lược tại trung tâm khu vực Trung Đông.
Do đó, Nga đã xây dựng căn cứ hải quân tại thành phố cảng Tartus của Syria, Hiện tại, căn cứ này là một trong những cảng quan trọng của Nga tại Địa Trung Hải với ít nhất 11 tàu chiến Nga, thể hiện tầm ảnh hưởng chiến lược của điện Kremlin trong khu vực.
Tổng thống Syria Bashar al-Assad và Tổng thống Nga Vladimir Putin. Ảnh: AP
Ngoài ra, căn cứ không quân Nga Hmeimim đóng tại Syria và chính sách của ông Assad trong việc kiên quyết tiêu diệt khủng bố cũng giúp ngăn chặn các phần tử cực đoan tiếp cận lãnh thổ Nga từ phía Trung Á.
Hơn thế nữa, theo ông Treisman, nếu chính quyền Assad sụp đổ, điều đó cũng có nghĩa "phương Tây chiến thắng sức mạnh Nga và ông Putin không muốn điều đó xảy ra. Thứ ông Putin muốn, đó là bảo toàn hình ảnh một nước Nga – đồng minh đáng tin cậy trên toàn thế giới."
Tình bằng hữu lâu bền
Mối quan hệ giữa hai quốc gia này đã có từ thời Syria và Liên Xô, bao gồm các hoạt động kinh tế, quân sự, trao đổi vũ khí, hữu nghị giữa người dân hai nước và trao đổi văn hóa cùng nhiều mối quan hệ khác.
Dù có nhiều thăng trầm, nhưng Syria vẫn giữ vững tình bạn với Nga qua nhiều thập kỉ.
Khoảng những năm 1960, Liên Xô hỗ trợ Syria phát triển các ngành công nghiệp quốc gia, bao gồm dầu mỏ, nông nghiệp và giao thông vận tải. Các nhà khoa học, kĩ sư và quân sư Liên Xô được cử tới Syria, đem theo nhiều vũ khí ,máy móc và các trang thiết bị khác.
Với sự ủng hộ của ông Hafez Assad, cha ruột của Tổng thống Syria đương nhiệm Bashar Assad, Liên Xô lần đầu có bước tiến quân sự trong khu vực Trung Đông với căn cứ hải quân ở Tartus năm 1971.
Tổng bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô Leonid Brezhnev và Tổng thống Syria Hafez Assad. Ảnh: CurrentContext
Năm 1980, Liên Xô và Syria lại tiếp tục kí hiệp định hợp tác, khởi đầu cho mối quan hệ chiến lược giữa hai nước.
Trong giai đoạn 10 năm sau đó, Liên Xô và Syria có vài bất đồng khiến mối quan hệ đi xuống, điển hình là tranh chấp Palestine (Liên Xô ủng hộ Tổ chức Giải phóng Palestine, Syria phản đối) và chiến tranh Iran-Iraq (Syria ủng hộ Iran).
Nhưng tới cuối những năm 1980, mối quan hệ lại bình thường trở lại với những hỗ trợ quân sự và kinh tế cho Syria từ phía Liên Xô.
Theo báo cáo truyền thông, năm 2005, ông Putin đã đồng ý cắt giảm 73% nợ của Syria từ thời Liên Xô, và điều này đã giúp quan hệ hai nước cải thiện vượt bậc.
Năm 2012, Nga cùng Trung Quốc cùng phủ quyết nghị quyết của Hội đồng Bảo an yêu cầu ông Assad từ chức, mặc cho những cáo buộc chính phủ Syria đã ra tay sát hại dân thường.
Năm 2015, Nga không kích căn cứ phe đối lập, cử bộ binh đặc nhiệm tới tham chiến, và cung cấp thực phẩm, đạn dược cho chính phủ Syria. Đây chính là điểm mấu chốt giúp bảo đảm quyền điều hành của ông Assad.
Mới đây, Nga đã trang bị thêm hệ thống tên lửa phòng không tại Tartus và cam kết sẽ tiếp tục nâng cấp sau đợt không kích của Mỹ ngày 7/4 vừa qua.