Một tên lửa phóng từ hệ thống phòng không S-300 của Nga bay qua trường bắn Ashuluk bên ngoài Astrakhan, Nga. Quân đội nước này đã triển khai phiên bản tiên tiến của hệ thống S-300 trên một hòn đảo mà Nhật Bản cũng tuyên bố chủ quyền.
Theo Nikkei Asia, đây không phải là một sự kiện cá biệt: Từ vài năm nay, Moscow đã thực hiện sứ mệnh tăng cường sự hiện diện quân sự của mình ở Đông Bắc Á. Để chống lại Mỹ, Nga đã nâng cấp vũ khí ở Viễn Đông, biên chế các tàu mới cho Hạm đội Thái Bình Dương và mở rộng đáng kể hợp tác quân sự với Trung Quốc.
Sự tích tụ này làm tăng thêm tính phức tạp trong một khu vực thường bận tâm đến các tranh chấp ở Biển Đông - và đặt ra một thách thức đối với chính quyền sắp tới của Tổng thống Mỹ Joe Biden.
Nga nói hệ thống S-300V4 đã được đưa vào trực chiến từ ngày 1 tháng 12 trên đảo Iturup - được gọi là Etorofu ở Nhật Bản. Hòn đảo này là một trong bốn liên kết phía nam trong chuỗi quần đảo Kuril mà Tokyo cũng tuyên bố chủ quyền, gọi chúng là Lãnh thổ phía Bắc. Các tên lửa tinh vi của Nga nay được đặt trước ngưỡng cửa Hokkaido, hòn đảo chính ở cực bắc của Nhật Bản.
Tokyo nhanh chóng đưa ra phản đối chính thức và tố cáo động thái này là "không thể chấp nhận được”.
Việc triển khai hệ thống tên lửa diễn ra sau tuyên bố của Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu hồi tháng 9 rằng quân đội Nga ở Viễn Đông sẽ nhận được hơn 500 đơn vị "thiết bị mới và hiện đại hóa" trước cuối năm nay.
Ông Shoigu nói: “Tình hình quân sự và chính trị trên hướng chiến lược miền Đông vẫn còn căng thẳng. Quân khu phía Đông đã đưa ra một loạt các biện pháp để ngăn chặn các mối đe dọa đang nổi lên. Lực lượng quân sự ở các hướng quan trọng nhất đang được thường xuyên củng cố”.
Kể từ năm 2016, các lực lượng Nga ở Viễn Đông đã nhận được hơn 3.700 đơn vị vũ khí và thiết bị quân sự mới, theo dữ liệu công khai từ Quân khu phía Đông của Nga. Số vũ khí này bao gồm mọi thứ, từ tên lửa và pháo đến máy bay chiến đấu và xe tăng.
Tương tự như vậy, vào năm 2018, Bộ Quốc phòng Nga cam kết sẽ tăng cường cho Hạm đội Thái Bình Dương 70 tàu chiến và tàu hậu cần mới vào năm 2027. Mặc dù tiến độ tổng thể đang chậm lại do đại dịch coronavirus, hạm đội Thái Bình Dương dự kiến sẽ nhận thêm 15 tàu mới trước cuối năm nay.
Theo các chuyên gia, Nga đang làm điều này với các mối bận tâm liên quan đến Mỹ và các đồng minh Đông Bắc Á của Washington trong đầu.
"Nếu bạn nhìn vào các hệ thống vũ khí được Bộ Quốc phòng Nga triển khai tới vùng Viễn Đông trong những năm gần đây, thì bạn sẽ nhận thấy rằng các hệ thống này nhằm đẩy lùi mối đe dọa từ trên biển và trên không, chứ không phải là mối đe dọa trên bộ từ Trung Quốc”, Artyom Lukin, giáo sư quan hệ quốc tế tại Đại học Liên bang Viễn Đông của Nga nói.
Ông tiếp tục: “Chúng tôi không chuẩn bị để đẩy lùi một cuộc xâm lược giả định của Trung Quốc qua sông Amur. "Thay vào đó, sự chú trọng trong việc lập kế hoạch quân sự ở Viễn Đông là nhằm ngăn chặn mối đe dọa Mỹ-Nhật."
Cuộc đối đầu với Mỹ không hoàn toàn là lý thuyết. Các lực lượng Nga và Mỹ đã đọ sức trong nhiều cuộc chạm trán căng thẳng ở Biển Okhotsk, eo biển Bering và Biển Nhật Bản trong những năm gần đây. Mỗi nước đều cáo buộc nước kia tiến hành các cuộc tuần tra bằng máy bay và hải quân khiêu khích gần biên giới của họ.
Gần đây nhất, vào cuối tháng 11, tàu khu trục USS John S. McCain của Hải quân Mỹ đã đi sâu 2 km vào Vịnh Peter Đại đế, một vùng nước gần thành phố cảng lớn của Nga là Vladivostok. Nga coi vùng vịnh này là lãnh hải của mình, nhưng Mỹ không công nhận yêu sách này.
Ngay sau khi phát hiện tàu McCain, Hạm đội Thái Bình Dương của Nga đã điều động khu trục hạm Đô đốc Vinogradov để đánh chặn và đe dọa đâm tàu Mỹ trừ khi nó rời khỏi khu vực. Bộ Quốc phòng Nga đưa tin tàu McCain đã rút lui, mặc dù Mỹ phủ nhận rằng họ đã bị trục xuất.
Một nguồn căng thẳng khác giữa hai nước là khả năng Mỹ triển khai tên lửa ở châu Á. Vào tháng 8 năm 2019, Mỹ đã rút khỏi Hiệp ước Lực lượng Hạt nhân Tầm trung với Nga, trong đó cấm mọi tên lửa hành trình hoặc tên lửa đạn đạo phóng từ mặt đất có tầm bắn từ 500 km đến 5.500 km.
Chỉ vài ngày sau, Lầu Năm Góc thông báo rằng họ đang tìm cách triển khai các tên lửa như vậy ở châu Á. Nhật Bản được coi là ứng viên hàng đầu trong việc lựa chọn địa điểm đặt tên lửa.