Rừng ngập mặn chết, bị ngập một phần trong nước biển dâng tại Hagonoy, Philippines, ngày 12/8/2025 (Ảnh: Getty Images)
Một nhóm nhà khoa học tại Anh vừa công bố bộ dữ liệu nhiệt độ toàn cầu mới mang tên GloSAT, cho thấy mức độ ấm lên của Trái Đất có thể cao hơn so với các đánh giá phổ biến hiện nay. Khác với các bộ dữ liệu truyền thống thường lấy mốc năm 1850 làm điểm bắt đầu, GloSAT truy ngược nhiệt độ toàn cầu về năm 1781.
Theo các nhà nghiên cứu, việc kéo dài mốc thời gian này là quan trọng bởi nồng độ khí nhà kính trong khí quyển đã tăng khoảng 2,5% trong giai đoạn 1750 - 1850, đủ để gây ra một phần hiện tượng ấm lên nhưng chưa được tính đầy đủ trong các đánh giá trước đây. Điều này cho thấy mức độ nóng lên do con người gây ra có thể bị đánh giá thấp.
Trạm khí tượng Hohenpeißenberg cùng nhà thờ hành hương hiện lên trong sương mù tại Đức, ngày 9/11/2018 (Ảnh: Getty Images)
Dữ liệu GloSAT, được công bố trên tạp chí Earth System Science Data với sự tham gia của 16 nhà khoa học, cho thấy Trái Đất trong giai đoạn cuối thế kỷ 18 đến năm 1849 lạnh hơn đáng kể so với giai đoạn 1850 - 1900, vốn được coi là mốc tiền công nghiệp. Tuy nhiên, các chuyên gia lưu ý không phải toàn bộ sự chênh lệch nhiệt độ này đều do hoạt động của con người.
Một số yếu tố tự nhiên, trong đó có 2 vụ phun trào núi lửa lớn vào đầu thế kỷ 19, đã khiến Trái Đất lạnh đi tạm thời. Theo các nhà khoa học, một phần sự ấm lên sau đó là quá trình phục hồi tự nhiên. Dù vậy, Hội đồng Liên chính phủ về Biến đổi khí hậu của Liên hợp quốc từng kết luận rằng con người có thể đã gây ra mức ấm lên từ 0 - 0,2 độ trong giai đoạn 1750 - 1850.
Ảnh vệ tinh Funafuti, Tuvalu cho thấy hòn đảo thấp đang đối mặt nguy cơ nghiêm trọng từ nước biển dâng và xói mòn bờ biển (Ảnh: Getty Images)
Một nghiên cứu tiếp theo, sử dụng dữ liệu GloSAT kết hợp với mô hình khí hậu, ước tính con người đã góp phần làm Trái Đất ấm lên khoảng 0,09 độ trong giai đoạn này. Các nghiên cứu độc lập khác cũng đưa ra con số tương tự, dao động từ 0,1 - 0,2 độ.
Để xây dựng bộ dữ liệu mới, các nhà khoa học đã tổng hợp hàng nghìn ghi chép nhiệt độ cổ từ châu Âu, Bắc Mỹ và các tuyến hàng hải, bao gồm dữ liệu từ các tàu buôn thế kỷ 18. Dù thừa nhận mức độ bất định cao hơn so với dữ liệu hiện đại, giới khoa học khẳng định Trái Đất trong giai đoạn trước năm 1850 rõ ràng mát hơn.
Các chuyên gia cho rằng phát hiện này không làm thay đổi ngay các mục tiêu khí hậu hiện nay vốn dựa trên mốc 1850 - 1900, nhưng giúp hiểu rõ hơn mức độ tác động tổng thể của con người lên hệ thống khí hậu Trái Đất.
