Những ngày đầu năm 2025, sau khi Nghị định 168/2024/NĐ-CP chính thức có hiệu lực, dư luận đã đặc biệt quan tâm đến quy định xử phạt hành vi dừng xe quá vạch dừng trước đèn đỏ.
Nhiều tài xế thắc mắc: “Chỉ dừng đè lên vạch thì có phải là vượt đèn đỏ hay không, và mức phạt có thực sự lên tới hàng chục triệu đồng như báo chí đưa tin?”.
Theo Điều 11 Nghị định 168/2024, hành vi không tuân thủ hiệu lệnh của đèn tín hiệu giao thông sẽ bị xử phạt 18–20 triệu đồng đối với tài xế ô tô và 4–6 triệu đồng đối với người đi xe máy, kèm trừ 4 điểm giấy phép lái xe.
Trong thực tiễn áp dụng, Cục CSGT đã xác định rằng, việc dừng quá vạch dừng khi đèn đỏ là một dạng “không chấp hành hiệu lệnh của đèn tín hiệu”.
Đại tá Nguyễn Quang Nhật, Trưởng phòng Tuyên truyền, phổ biến pháp luật về trật tự an toàn giao thông (Cục CSGT), trả lời trên VnExpress ngày 9/5/2025 cho biết: “Khi lái xe chưa tới vạch mà đèn vàng hoặc đỏ bật sáng, người điều khiển phải dừng trước vạch. Nếu bánh xe đã chèn lên vạch, tức là không còn dừng đúng vị trí, đồng nghĩa với việc không chấp hành hiệu lệnh của đèn tín hiệu”.
Theo ông Nhật, vạch kẻ đường để dừng xe trước đèn tín hiệu có ý nghĩa như một “hàng đinh”: chỉ cần lấn qua tức là đã vi phạm.
Trong khi đó, nhiều tài xế lại cho rằng, dừng xe quá vạch chỉ nên bị xử lý ở mức “không tuân thủ vạch kẻ đường”, mức phạt thấp hơn nhiều.
Một số luật sư cũng bày tỏ quan điểm cần cân nhắc lại. Luật sư Đặng Thành Chung, Đoàn Luật sư Hà Nội, phân tích: bản chất hành vi dừng xe quá vạch và hành vi vượt đèn đỏ có thể khác nhau.
Với lỗi vượt đèn đỏ, tài xế thể hiện sự cố ý không chấp hành tín hiệu; còn dừng quá vạch nhiều trường hợp lại xuất phát từ kỹ thuật, như ước lượng sai khoảng cách phanh hoặc không quan sát rõ vạch. Do đó, ông cho rằng có thể xem xét xử phạt ở cấp độ nhẹ hơn.
Tuy nhiên, nhìn ở góc độ quản lý giao thông, việc dừng đè vạch từ lâu đã tạo nên cảnh hỗn loạn tại các ngã tư, đặc biệt là xe máy lấn sang phần đường dành cho người đi bộ. Do vậy, việc áp dụng chế tài mạnh mẽ được cho là cách để răn đe, lập lại trật tự khi dừng chờ đèn tín hiệu.
Luật quy định: Đèn tín hiệu là ưu tiên số một
Để hiểu rõ vì sao hành vi “dừng đè vạch” lại bị xử lý như “vượt đèn đỏ”, cần nhìn vào Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024 (có hiệu lực từ 1/1/2025). Điều 11 của luật này quy định về chấp hành báo hiệu đường bộ, trong đó sắp xếp thứ tự ưu tiên rõ ràng:
Hiệu lệnh của người điều khiển giao thông;
Tín hiệu đèn giao thông;
Biển báo hiệu đường bộ;
Vạch kẻ đường và các dấu hiệu khác trên mặt đường;
Các thiết bị báo hiệu khác.
Như vậy, đèn tín hiệu giao thông đứng ở vị trí cao hơn vạch kẻ đường. Khi đèn đỏ bật sáng, nghĩa vụ số một của người lái xe là phải dừng lại trước vạch dừng. Nếu không dừng đúng, tức là đã vi phạm hiệu lệnh của đèn, chứ không đơn thuần là lỗi vạch kẻ đường.
Luật cũng nêu rõ: tín hiệu đèn vàng yêu cầu phải dừng trước vạch, trừ trường hợp phương tiện đã tiến vào vạch thì được đi tiếp; tín hiệu đèn đỏ là cấm đi tuyệt đối. Điều này cho thấy, vạch dừng chỉ là “vật chỉ dẫn vị trí”, trong khi đèn mới là mệnh lệnh bắt buộc.
Khi xe chèn bánh qua vạch trong lúc đèn đỏ, hành vi này được coi là không còn chấp hành đúng hiệu lệnh của đèn nữa.
Từ các quy định pháp luật và giải thích của cơ quan chức năng, có thể thấy: dừng đèn đỏ quá vạch bị xử phạt như vượt đèn đỏ là cách hiểu thống nhất giữa Nghị định 168/2024 và Luật GTĐB 2024.
Dù còn ý kiến cho rằng mức phạt quá nặng, song trong bối cảnh giao thông ùn tắc và lộn xộn tại các đô thị lớn, chế tài nghiêm khắc được kỳ vọng sẽ nâng cao ý thức chấp hành, bảo đảm an toàn cho cả người lái xe lẫn người đi bộ.