Một bức tranh có bố cục gọn gàng, ít chi tiết và tuyệt đẹp, tại sao Nighthawks lại khiến nhiều người xem cảm thấy khó chịu đến vậy? Bí mật nằm ở những chi tiết nhỏ xuất hiện xuyên suốt bức tranh,cùng câu chuyện buồn đằng sau cuộc đời của vị họa sĩ thiên tài, Edward Hopper.
Nighthawks được ra đời vào tháng 1/1942 tại thành phố New York. Bức tranh sơn dầu mô tả 4 con người đang ngồi trong 1 quán ăn đêm. Không gian tĩnh lặng đến lạ thường, chỉ có ánh sáng từ đèn huỳnh quang đổ bóng xuống góc phố. Bản chất tiêu đề của bức tranh, Nighthawks (diều hâu đêm), cũng là một từ lóng ám chỉ những người có thói quen hoạt động về đêm.
Bức tranh Nighthawks vẽ 4 con người trong 1 quán ăn đêm. Ảnh: The Art Institute of Chicago
Góc phố trong tranh Hopper được giản lược đến mức tối thiểu, người ta tưởng như không còn có sự sống bên ngoài quán ăn này. Cửa hiệu bên đường tối đen, chỉ có một máy thu ngân trơ trọi.
Bố cục của bức tranh hướng mọi ánh mắt về phía 4 người trong quán ăn: 1 người bồi bàn, 1 cặp đôi và 1 người đàn ông đang quay lưng lại. Họ bị nhốt trong một lồng kính vô hình, tù túng, ngăn cách với người xem. Cánh cửa duy nhất trong quán ăn chỉ là một cánh cửa dẫn vào nhà bếp.
Phóng to bức tranh này, người ta nhận thấy cả 4 nhân vật đều xa cách đến mức không có bất kỳ một tương tác nào với nhau. Người bồi bàn không nói chuyện hay tương tác ánh mắt với ai, anh ta chỉ nhìn chằm chằm ra ngoài cửa sổ. Người đàn ông giấu mặt trên quầy cũng vậy. Một tay cầm cái ly, tay còn lại cầm một tờ báo gấp đôi. Anh này không bày tỏ bất kỳ cảm xúc gì.
Cửa hàng ở bên kia đường trông như đã bị bỏ hoang từ lâu. Ảnh: The Art Institute of Chicago
Người phụ nữ và người đàn ông này không hề chạm vào nhau hay có bất kỳ tương tác nào khác. Ảnh: The Art Institute of Chicago
Người đàn ông và người phụ nữ ngồi cạnh nhau sẽ khiến nhiều người liên tưởng đến một cặp đôi, thế nhưng khi phóng to tranh lên, các nhà phê bình đã nhận thấy họ còn không hề chạm vào nhau.
Tay phải của người đàn ông đang cầm một điều thuốc chưa châm lửa chứ không cầm tay người phụ nữ. Ly cafe của ông nguội ngắt trong khi ly của người phụ nữ vẫn đang bốc khói. Dường như họ không đến cùng một lúc hoặc có thể đây còn không phải một cặp đôi.
Edward Hopper đã hoàn thành Nighthawks ngay sau trận tấn công Trân Châu Cảng gây rúng động nước Mỹ. Người ta cảm nhận rõ ràng nỗi thống khổ và nỗi sợ chiến tranh của người Mỹ len lỏi vào tác phẩm này. Bầu không khí cô đặc, bức bối đến mức nhiều nhà phê bình thú nhận họ không thể nhìn vào bức tranh quá lâu.
Họa sĩ của sự cô đơn
Hình ảnh con người, đặc biệt là những đôi nam nữ, thường xuyên xuất hiện trong các tác phẩm của Edward Hopper. Hopper luôn vẽ họ gần gũi về mặt vật lý, ngồi cạnh, nằm cạnh nhau, nhưng xa cách trong tâm tưởng. Gương mặt, cử chỉ không có sự tương tác, họ đang lạc lõng trong thế giới nội tâm của chính mình.
"Có thể đó là hình ảnh phản chiếu của chính tôi, hay sự cô đơn của tôi. Tôi không biết nữa" - Edward Hopper trả lời trong một buổi phỏng vấn.
Vị họa sĩ sinh năm 1882 đã luôn luôn là một kẻ cô đơn. Hopper cao 1,8m khi 12 tuổi và cao gần 2m khi trưởng thành. Ông cảm thấy mình như một người khổng lồ lạc lõng trong đám đông, phức tạp, hay xấu hổ và gặp nhiều khó khăn trong giao tiếp xã hội.
Hopper từng vẽ tranh để giễu nhại và trả thù vợ mình sau những trận cãi vã. Ảnh: Hopper Collection Trust
Vị họa sĩ kiếm sống bằng nghề vẽ minh họa cho tạp chí nhưng lại chán ghét công việc này. Ông chấp nhận sống với mức thu nhập ít ỏi trong một căn hộ còn không có nhà vệ sinh chỉ để tập trung vẽ tranh. Mỗi năm, ông hoàn thành được 5 bức tranh song vẫn bị các nhà phê bình cùng thời ghẻ lạnh, liên tục chứng kiến những người đồng nghiệp vụt sáng bỏ lại mình.
Hopper kết hôn với nữ họa sĩ Josephine. Cuộc hôn nhân kéo dài 43 năm của ông được mô tả là "một cơn ác mộng kéo dài hàng ngày". Josephine hay ghen tuông nên không cho phép chồng gặp người mẫu nữ, bà làm mẫu trong tất cả những bức tranh của ông.
Cả hai ở bên nhau 24 giờ mỗi ngày, 7 ngày một tuần trong hàng năm trời. Họ trở nên bức bách, liên tục cãi vã, chửi bới và đánh đập nhau, điều này đã được ghi lại trong những cuốn nhật ký vẽ tranh của Edward Hopper.
Một cảnh phim lấy cảm hứng từ bức tranh Nighthawks. Ảnh: Pinimg
Cuộc đời không được công nhận và sự cô đơn trong chính cuộc hôn nhân của mình đã là nguồn cảm hứng để Hopper vẽ nên những tác phẩm đỉnh cao. Tranh của ông luôn biết kể chuyện, chúng truyền cảm hứng cho các nhà làm phim sau này, đặc biệt là dòng phim Noir nổi bật những năm 1950 ở Hollywood.
Trong đại dịch COVID-19, người ta lại một lần nữa trăn trở với sự cô đơn từng được khắc họa trong những kiệt tác của Edward Hopper. Tranh của ông là cái ôm ấm áp đầy cảm thông cho những con người đơn độc, lạc lõng dù ở bất kỳ thời kỳ nào giữa dòng lịch sử.
