Mặc dù nội dung cụ thể của thỏa thuận chưa được công bố song Thủ tướng Papua New Guinea James Marape cho biết trong khuôn khổ của thỏa thuận, Mỹ sẽ gia tăng sự hiện diện quân sự tại nước này. Bên cạnh đó, thỏa thuận cũng thúc đẩy an ninh kinh tế của Papua New Guinea khi trao cho lực lượng quốc phòng của nước này “năng lực để có thể biết được điều gì diễn ra ở dưới nước”.
Phó Thủ tướng Papua New Guinea John Rosso đón Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken tại Port Moresby ngày 21/5/2023. Ảnh: Getty
Trước những lo ngại về tính hợp hiến của thỏa thuận, Thủ tướng Papua New Guinea James Marape khẳng định, thỏa thuận này phù hợp với luật pháp của Papua New Guinea cũng như luật pháp Mỹ: “Hai bên đều nhất trí rằng thỏa thuận được ký kết ngày hôm nay không đi ngược lại luật pháp của Papua New Guinea cũng như luật pháp Mỹ. Nó mang lại lợi ích cho cả hai bên…Nó đảm bảo lợi ích quốc gia và tạo tiền đề để nền kinh tế bứt phá”.
Trong tuyên bố đưa ra trước đó, Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết, thỏa thuận quốc phòng mà nước này ký với Papua New Guinea thúc đẩy hợp tác song phương trong lĩnh vực an ninh, giúp nâng cao năng lực của Lực lượng quốc phòng Papua New Guinea, đóng góp vào sự ổn định và an ninh trong khu vực.
Phản ứng trước những lo ngại về thỏa thuận này, Ngoại trưởng Mỹ Anthony Blinken cho biết, thỏa thuận hoàn toàn minh bạch: “Thỏa thuận quốc phòng mà hai bên cùng dự thảo là công bằng và đảm bảo chủ quyền cho mỗi quốc gia. Thỏa thuận này sẽ tăng cường năng lực cho lực lượng quốc phòng Papua New Guinea, cung cấp các hỗ trợ nhân đạo bao gồm cả các hỗ trợ về y tế đối với những đối tượng bị khủng hoảng tác động”.
Phản ứng trước thỏa thuận quốc phòng giữa Mỹ và Papua New Guinea, Trung Quốc cho biết nước này không phản đối trao đổi bình thường và hợp tác bình đẳng, cùng có lợi giữa các bên nhưng cảnh báo về “trò chơi địa chính trị”. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Mao Ninh cho hay “điều chúng ta cần cảnh giác là tham gia vào các trò chơi địa chính trị dưới danh nghĩa hợp tác và chúng tôi tin rằng không có sự hợp tác nào nhằm vào bất kỳ bên thứ ba nào”.
Cùng với thỏa thuận quốc phòng, Mỹ cũng công bố kế hoạch chi 45 triệu USD để thúc đẩy hợp tác nhiều mặt với Papua New Guinea từ quốc phòng tới an ninh, kinh tế, biến đổi khí hậu, chống tội phạm xuyên quốc gia và HIV/AIDS./.