"Trung tâm nền kinh tế Nga" gặp khó khăn
Tạp chí Newsweek (Mỹ) dẫn một phân tích mới từ tổ chức tư vấn Hội đồng Đại Tây Dương chỉ ra, gã khổng lồ khí đốt Nga Gazprom không thể tìm được thị trường sinh lợi mới cho khí đốt tự nhiên của mình. Điều này khiến nguồn doanh thu có giá trị cho Moscow bị cắt giảm, ảnh hưởng đến nỗ lực sử dụng năng lượng làm "vũ khí chống lại phương Tây" của Tổng thống Nga Vladimir Putin.
Là một trong những tập đoàn khí đốt tự nhiên niêm yết công khai lớn nhất thế giới, gã khổng lồ năng lượng Gazprom được coi là "trung tâm của nền kinh tế Nga". Tuy nhiên, chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga ở Ukraine đã gây tổn hại nặng nề cho tập đoàn này.
Công nhân tại mỏ khí Vyngayakhinsky ở Siberia. Ảnh: Getty
Vào giữa năm 2022, Gazprom đã hạn chế dòng khí đốt sang châu Âu. Động thái này thời điểm đó được đánh giá là đòn bẩy giúp Tổng thống Putin đối phó với các đồng minh của Kiev trước mùa đông và trả đũa các lệnh trừng phạt của phương Tây vào Moscow cũng như sự hỗ trợ của phương Tây cho Ukraine.
Nhưng Liên minh châu Âu (EU) đã tìm được nguồn nhập khẩu khí đốt dài hạn thay thế và thoát phần lớn phụ thuộc vào việc nhập khẩu khí đốt thông qua đường ống của Nga, mặc dù một số nước phương Tây như Áo và Hungary vẫn phụ thuộc vào Moscow.
Trong nửa đầu năm 2023, doanh thu của Gazprom giảm 41% so với cùng kỳ năm ngoái. lợi nhuận giảm 71% và sản lượng khí đốt giảm 25%. Tập đoàn Gazprom đã công bố khoản lỗ ròng 6,9 tỷ USD trong năm ngoái, khiến chính phủ Nga chỉ đạo Gazprom không chi trả cổ tức cho năm 2023.
Báo cáo của cơ quan nghiên cứu Hội đồng Đại Tây Dương của cựu Thứ trưởng Năng lượng Nga Vladimir Milov cho biết, Gazprom đã phải vật lộn với hậu quả của việc tách khỏi thị trường EU và hiện "thiếu một mô hình kinh doanh khả thi để bù đắp cho mất mát".
Báo cáo này cũng cho hay, cơ sở sản xuất khí đốt ở thượng nguồn của Gazprom hiện đang bị cô lập vì thiếu cơ sở hạ tầng kết nối các mỏ chính ở phía Tây Siberia với các thị trường châu Á thay thế. Tập đoàn này cũng thất bại trong việc xây dựng các nhà máy khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) ở phía Tây Siberia để định tuyến lại nguồn khí đốt đến các thị trường thay thế.
Hội đồng Đại Tây Dương chỉ ra, việc xây dựng một đường ống mới tới Trung Quốc sẽ tiêu tốn của Nga khoảng 100 tỷ USD và chi phí này có thể khó mang lại lợi nhuận bởi Moscow "rất có thể sẽ bán khí đốt cho Trung Quốc với mức giá thấp".
Tổng thống Nga Vladimir Putin. Ảnh: Sputnik
Chiến thuật của Nga phản tác dụng?
Newsweek dẫn nhận xét của nhà phân tích năng lượng Thomas O'Donnell rằng, những khó khăn của Gazprom cho thấy chiến thuật sử dụng khí đốt của Nga làm đòn bẩy chống lại châu Âu phản tác dụng.
Ông Thomas O'Donnell cho biết: "[Chiến thuật của Nga] nhằm mục đích gây sốc cho châu Âu và khiến họ gặp bất lợi trong cuộc chiến năng lượng nhằm ngăn chặn hành động hỗ trợ cho Ukraine. Điều này đã không xảy ra. Ông Putin có rất nhiều khí đốt và ông ấy không thể bán được chúng."
Báo cáo của Hội đồng Đại Tây Dương chỉ ra, ngành dầu mỏ Nga đã vượt qua các lệnh trừng phạt tốt hơn Gazprom, chủ yếu là do ngành này không yêu cầu cơ sở hạ tầng giống như khí đốt. Dầu mỏ có thể được vận chuyển qua cảng biển mặc dù mức giá trần 60USD/thùng đối với dầu thô do các nước G7 áp đặt đã khiến Nga được cho là phải sử dụng tới các "hạm đội tàu bóng đêm" để vận chuyển hàng hóa của mình.
Cựu Thứ trưởng Năng lượng Nga Vladimir Milov kết luận, mặt dù các ngành công nghiệp dầu khí và tài chính công của Nga có đủ khả năng phục hồi, nhưng "những ngành này đang gặp khó khăn to lớn do các lệnh trừng phạt và sự tách rời khỏi thị trường năng lượng phương Tây."