Đối mặt với thách thức chưa từng có
Trước khi cuộc bầu cử Mỹ diễn ra, ông Joe Biden đã dành nhiều tháng tiến hành vận động tranh cử một cách an toàn tại trụ sở của ông, giao tiếp với cử tri trên toàn quốc phần lớn bằng hình thức trực tuyến, thông qua các camera truyền hình. Tại đại hội đảng Dân chủ hồi tháng 8 vừa qua, ông cũng có bài phát biểu trực tuyến nhận đề cử và trình bày chương trình hành động từ nhà riêng ở Wilmington, Delaware. Sau khi được được các hãng truyền thông lớn của Mỹ công bố là người giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống, ông Biden sẽ có lễ nhậm chức vào ngày 20/1/2021.
Giới phân tích cho rằng, buổi lễ nhậm chức cũng giống như chiến dịch tranh cử của ông sẽ diễn ra theo một cách hoàn toàn khác biệt, không giống như bất kỳ lễ nhậm chức nào trong lịch sử nước Mỹ.
Nếu như ở những lễ nhậm chức tổng thống trước đây, các nhà tổ chức phải giải quyết những vấn đề phức tạp liên quan đến việc đảm bảo an ninh và kiểm soát đám đông, thì hiện giờ họ phải đối mặt với một thách thức lớn chưa từng có, đó là đảm bảo sự kiện diễn ra một cách an toàn giữa đại dịch Covid-19.
Washington Post dẫn thông tin từ những người tham gia lập kế hoạch cho biết, đã có nhiều cuộc thảo luận liên quan đến việc yêu cầu mọi người đeo khẩu trang và giãn cách xã hội. Những người được cho phép đứng gần ông Biden tại lễ nhậm chức sẽ phải làm xét nghiệm virus SAR-CoV-2. Bữa tiệc trưa truyền thống sau lễ tuyên thệ nhậm chức, được tổ chức Statuary Hall với các thành viên của Quốc hội, dự kiến bị hủy bỏ. Sẽ không có màn dạ vũ nhậm chức và quy mô của đám đông sẽ bị cắt giảm khá nhiều.
Các cố vấn của ông Biden dự đoán ông Trump sẽ không tham gia lễ nhậm chức. Và vì thế rất khó hình dung ra cảnh tượng tổng thống tiền nhiệm và người kế nhiệm sẽ tham gia buổi tiệc trà truyền thống tại Nhà Trắng, cùng ngồi trong xe ô tô đến tòa nhà Quốc hội hoặc ông Trump sẽ cho phép hình ảnh của ông được chú ý khi Joe Biden nhậm chức.
Các nhân vật thân cận với ông Biden khẳng định rằng, buổi lễ nhậm chức vẫn phải tạo ra những ấn tượng và cảm xúc mạnh mẽ tương tự như các lễ nhậm chức trước đây, điều quan trọng hơn là phải khẳng định được tính hợp pháp của một tổng thống kế nhiệm. Tuy vậy, nhiệm vụ này đang bị thách thức bởi một yêu cầu cấp thiết khác: tuân thủ các quy tắc về ý tế mà ông Biden đã áp dụng trong suốt quá trình tranh cử tổng thống và muốn củng cố ngay khi ông lên nắm quyền.
Rufus Gifford, phó giám đốc quản lý chiến dịch vận động tranh cử của ông Biden, từng là người phụ trách mảng tài chính của Ủy ban Nhậm chức Tổng thống năm 2013 thừa nhận: “Giống như chiến dịch tranh cử, nhiều khả năng chúng tôi sẽ phải tổ chức một lễ nhậm chức theo cách thức khác biệt”.
Lễ nhậm chức là sự kiện đặc biệt quan trọng, không chỉ đánh dấu việc hoàn tất quá trình chuyển giao quyền lực mà còn là cơ hội lớn đầu tiên để ông Biden đưa ra tiếng nói cho nhiệm kỳ tổng thống của ông. Các trợ lý của ông Biden cũng xem đây như một sự giải tỏa cảm xúc cho những người muốn ông Trump rời khỏi Nhà Trắng và hơn hết là thời điểm để thực hiện nỗ lực hàn gắn đất nước.
Steve Kerrigan – một thành viên của đảng Dân chủ - người từng hỗ trợ tổ chức hai lễ nhậm chức của ông Obama cho biết: “Việc có mặt tại Điện Capitol, tuyên thệ nhậm chức trước sự chứng kiến của Chánh án Tòa án Tối cao và các thành viên tại Quốc hội là điều thực sự quan trọng đối với bất cứ tổng thống nào của nước Mỹ. Sự kiện này giúp tất cả người dân Mỹ thấy rằng chúng ta có một hệ thống chính phủ mới và có sự chuyển giao quyền lực”.
Joan Hoff, giáo sư lịch sử tại Đại học bang Montana nhận xét, trong bối cảnh nước Mỹ chìm trong khủng hoảng và dịch bệnh Covid-19 vẫn đang hoành hành, sẽ không có nhiều điểm tương đồng giữa lễ nhậm chức vào ngày 20/1/2021 với những lễ nhậm chức trước đây.
“Nó sẽ không giống như những lễ nhậm chức trước đây. Tôi cho rằng ông Biden sẽ không cố gắng phủ nhận hoặc che giấu những gì đang diễn ra ở đất nước khi ông ấy nhậm chức chỉ để xoa dịu dư luận một cách sai lầm”.
Thiếu sự tham gia của tổng thống tiền nhiệm
Có lẽ, một trong những khía cạnh bất thường nhất là thiếu sự tham gia của Tổng thống tiền nhiệm Donald Trump. Joan Hoff nói, ông Trump có thể là tổng thống bị thất cử đầu tiên không tham dự lễ nhậm chức của người kế nhiệm trong nhiều thế kỷ qua.
“Mọi thứ dường như đều khác biệt với ông Trump – một nhà lãnh đạo nhiều lần phá vỡ các quy tắc hoặc chuẩn mực truyền thống. Với tính cách của ông ấy, tôi không nghĩ rằng ông ấy sẽ tham gia một buổi lễ thể hiện rõ ràng rằng ông ấy đã thua trong cuộc bầu cử”.
Đến thời điểm hiện tại, Nhà Trắng vẫn chưa cho biết liệu ông Trump có tham gia lễ nhậm chức của ông Biden hay không.
Các cố vấn của ông Biden cho rằng, lễ nhậm chức có thể diễn ra với hình thức giống như đại hội của đảng Dân chủ, chuyển từ sự kiện công chúng có đông đảo người tham gia thành một sự kiện trực tuyến gần như hoàn hảo. Tuy vậy, hình thức này vẫn khó áp dụng. Nếu như chủ đề của đại hội mang màu sắc chính trị và đảng phái thì chủ đề tại lễ nhậm chức sẽ bao trùm nhiều khía cạnh hơn, bởi ông Biden không chỉ phát biểu trước những người ủng hộ ông mà còn trước những người ủng hộ ông Trump.
Ngay cả khi nghi lễ tuyên thệ được thực hiện trực tiếp, thì một số sự kiện liên quan có thể được tổ chức theo hình thức trực tuyến. Kế hoạch rõ ràng vẫn chưa được hoàn thiện và các cố vấn của ông Biden vẫn đang xem xét ý tưởng biến buổi hòa nhạc trước lễ nhậm chức tại Quảng trường Quốc gia (National Mall) thành sự kiện trực tuyến và thu hút sự chú ý của tất cả người dân trên khắp nước Mỹ.
Paddy Moloney, một trong những người sáng lập ban nhạc Chieftains có trụ sở tại Dublin, gần đây nói với Irish Mail rằng, ông Biden đã mời họ biểu diễn trong một số sự kiện, nhưng không rõ buổi biểu diễn sẽ được tổ chức trực tiếp hay theo hình thức trực tuyến.
Phát biểu với ABC News hôm 23/11, ông Ron Klain, Chánh văn phòng Nhà Trắng tương lai cho biết: “Chắc chắn việc tổ chức các sự kiện sẽ phải thay đổi. Đây không giống như những lễ nhậm chức mà chúng ta đã thấy trước đó”. Theo ông Ron Klain, sẽ có sự pha trộn giữa hình thức trực tuyến mà đội ngũ của ông Biden từng áp dụng trong đại hội đảng Dân chủ cùng với “phiên bản thu nhỏ của các thủ tục truyền thống hiện có”.
“Mục tiêu của chúng tôi là tổ chức một lễ nhậm chức tôn vinh tầm quan trọng và ý nghĩa biểu tượng của sự kiện này nhưng đồng thời không làm lây lan dịch bệnh”.
Một đám đông ủng hộ ông Biden và bà Harris tại Pennsylvania. Ảnh: AFP.
Ngay cả khi có sự thay đổi, đội ngũ của ông Biden vẫn muốn khơi dậy nguồn năng lượng và nhiệt huyết mà nhiều người dân Mỹ thể hiện sau khi ông được truyền thông công bố là người thắng cử. Ở thời điểm đó, các bữa tiệc khiêu vũ bùng nổ trên khắp các đường phố và những người ủng hộ ông tổ chức ăn mừng tại Wilmington dưới màn trình diễn ánh sáng đặc sắc.
Tuy vậy, để đảm bảo sự an toàn của người dân trong thời điểm dịch bệnh hoành hành, các nhà tổ chức có thể không khuyến khích tụ tập đông người tại Quảng trường Quốc gia, thay vì đó cho phép khán giả tập trung ở khoảng cách xa dọc theo tuyến đường diễu hành kéo dài từ Điện Capitol đến Nhà Trắng.
Ông Steve Kerrigan cho biết: “Điều quan trọng nhất là giúp mọi người được an toàn, đảm bảo không khí của buổi lễ nhậm chức và không làm bất cứ điều gì thiếu trách nhiệm”.
Mặc dù việc xây dựng sân khấu đã được bắt đầu thực hiện tại cánh tây của tòa nhà Quốc hội, nơi diễn ra các lễ nhậm chức trong những năm gần đây, nhưng theo những người lập kế hoạch, buổi lễ có thể được diễn ra ở một nơi khác.
Joe Biden vẫn chưa chỉ định một Ủy ban Nhậm chức Tổng thống, cơ quan giúp tổ chức các sự kiện liên quan lễ tuyên thệ nhậm chức, nhưng ông dự kiến sẽ sớm đưa ra quyết định. Các thành viên của Quốc hội có vai trò liên quan, đã họp trong nhiều tháng để lên kế hoạch cho sự kiện này.
Lễ nhậm chức của tổng thống thường có sự tham dự của hàng trăm chức sắc - bao gồm các cựu tổng thống, thẩm phán Tòa án Tối cao, các thành viên của Quốc hội và thu hút sự quan tâm của đông đảo người dân Mỹ. Trước đó vào năm 2009, đám đông tại lễ nhậm chức đầu tiên của ông Obama được ước tính đạt mức kỷ lục 1,8 triệu người./.