Trong những năm qua, các nhà nghiên cứu đã bắt đầu thấy mối liên hệ giữa ô nhiễm môi trường và các bệnh thần kinh, như bệnh Parkinson và Alzheimer. Mặc dù các bằng chứng đang được gắn kết nhưng các nhà khoa học vẫn chưa lí giải được cách các hạt bụi trong không khí tác động đến não.
Gần đây, các nhà khoa học từ Đại học bang Pennsylvania đã nghiên cứu các mối liên hệ có thể xảy ra giữa ô nhiễm, khứu giác và bệnh thần kinh. Và họ đã công bố phát hiện của mình vào đầu tuần này trên tạp chí eLife.
Để nghiên cứu, các nhà khoa học đặc biệt quan tâm đến dòng chảy của dịch não tủy. Dịch não tủy là một chất lỏng bao quanh hệ thống thần kinh trung ương bao gồm não và tủy sống. Về mặt kinh điển, nó hoạt động như một bộ đệm bảo vệ hệ thần kinh trung ương nhưng theo thời gian, các nhà khoa học đã phát hiện ra nhiều vai trò của nó hơn.
Giáo sư Patrick Drew giải thích:"Chúng tôi ngày càng nhận ra rằng nó không chỉ đệm não mà còn có thể chuyển những thứ khác ra khỏi vùng não và cột sống".
Vai trò của dịch não tủy đối với các căn bệnh
Các nhà nghiên cứu đang ngày càng quan tâm đến vai trò của dịch não tủy trong việc xử lý chất thải và cách thức nó chảy xung quanh hệ thần kinh trung ương. Cho đến nay, họ vẫn chưa thể giải thích rõ ràng cái gì điều khiển việc sản xuất và chảy ra của dịch não tủy.
Các bệnh về thần kinh như Parkinson và Alzheimer, được đặc trưng bởi sự tích tụ của các protein bị lỗi hoặc biến dạng và dịch não tủy có thể là một phần nguyên do gây ra hiện tượng này.
Các nhà khoa học rất muốn tìm hiểu vì sao ô nhiễm môi trường có thể tác động đến dịch não tủy. Làm thế nào hạt bụi trong không khí có thể chạm tới dịch não tủy?
Jordan N. Norwood đã giải thích manh mối đầu tiên của mình:"Tôi đã cố gắng đánh dấu dịch não tủy bằng thuốc nhuộm cho một thí nghiệm khác. Và sau đó tôi bắt đầu thấy chất dịch não tủy nhuộm này chảy ra qua mũi".
Mặc dù rất ngạc nhiên nhưng Norwood không phải là người đầu tiên suy đoán rằng dịch não tủy có thể chảy khỏi não thông qua mũi. Khi ông xem qua các tài liệu nghiên cứu cũ, trong đó có một vài tài liệu tham khảo đã đề cập về khả năng này.
Các nhà khoa học cũng chú ý rằng việc giảm khứu giác đôi khi là dấu hiệu sớm của bệnh thần kinh. Ví dụ, một nghiên cứu được công bố trên Neurology đã kết luận rằng hiệu suất kém trong việc nhận dạng mùi có thể là một cách hữu ích để dự đoán bệnh Alzheimer trước khi các triệu chứng kinh điển xuất hiện.
Phá hủy các dây thần kinh cảm giác
Để điều tra thêm, các nhà nghiên cứu đã phá hủy các dây thần kinh khứu giác ở chuột bằng kẽm sunfat. Thật thú vị, những dây thần kinh này là bộ phận duy nhất trong hệ thần kinh trung ương của động vật có vú tiếp xúc trực tiếp với môi trường bên ngoài.
Đúng như dự đoán, việc phá hủy những dây thần kinh cảm giác này đã loại bỏ khả năng ngửi của chuột. Ngoài ra, nó "làm giảm đáng kể" dòng chảy của dịch não tủy từ mũi. Sau đó, các nhà nghiên cứu đã điều tra xem liệu điều này có ảnh hưởng gì đến chuột không.
Theo giáo sư Drew:"Động vật và con người liên tục sản sinh ra dịch não tủy, vì vậy nếu nó không biến mất, áp lực sẽ tăng lên. Nhưng chúng tôi lại thấy rằng áp lực không tăng lên sau khi dòng chảy từ mũi ngừng lại".
Các tác giả nghiên cứu tin rằng hệ thống phải được bù theo những cách khác. Có thể hệ bạch huyết đang làm thay thế nó. Ngoài ra, cơ thể có thể tạo ra ít dịch não tủy hơn để tránh tăng áp lực trong hệ thần kinh trung ương.
Sau khi xem xét tất cả những phát hiện này, các nhà nghiên cứu đưa ra giả thuyết rằng theo thời gian, ô nhiễm sẽ làm hỏng các tế bào thần kinh khứu giác. Điều này tạo ra sự thay đổi trong dòng chảy hoặc việc sản xuất dịch não tủy. Bởi vì chất dịch này rất quan trọng để làm sạch chất thải trong việc trao đổi chất từ hệ thần kinh nên điều này đóng một phần quan trọng trong sự phát triển của các bệnh thần kinh.
Họ không khẳng định rằng đây là con đường chính xác mà ô nhiễm môi trường tác động đến não, nhưng lý thuyết này rất hấp dẫn. Và các nhà nghiên cứu đã lên kế hoạch để kiểm tra linh cảm của họ nhiều hơn nữa.
"Tiếp theo, chúng tôi muốn hợp tác với một phòng thí nghiệm tại Viện nghiên cứu vật liệu đang làm việc trên các hạt nhiên liệu bồ hóng hoặc phản lực để xem liệu chúng tôi có đạt được hiệu quả tương tự không", Norwood giải thích.
Mặc dù đây chỉ là những trang đầu tiên nhưng nó sẽ rất hấp dẫn khi xem câu chuyện này mở ra như thế nào.