Cử tri Mỹ bỏ phiếu trong Ngày tổng tuyển cử tại điểm bầu cử ở Las Vegas, bang Nevada ngày 3/11/2020. Ảnh: AFP/TTXVN
Theo quy định do Hiến pháp đặt ra, hàng triệu cử tri Mỹ thực chất bỏ phiếu bầu 538 đại cử tri. Những đại cử tri này sẽ nhóm họp tại các bang tương ứng và bỏ phiếu bầu Tổng thống và Phó Tổng thống sau khi số phiếu phổ thông được kiểm đếm toàn bộ và xác nhận.
Những đại cử tri này tập hợp lại được gọi chung là Đại cử tri đoàn. Phiếu bầu của họ sau đó sẽ được chuyển đến Chủ tịch Thượng viện - người phụ trách kiểm số phiếu trong một phiên họp chung của Quốc hội vào đầu năm sau.
Dưới đây là các cơ chế pháp lý và sự kiện diễn ra từ Ngày Bầu cử (3/11) cho tới ngày tổng thống đắc cử tuyên thệ nhậm chức 20/1/2021.
Ngày 3/11: Cử tri đi bỏ phiếu, phiếu bầu của họ được kiểm đếm. Hơn trăm triệu người dân Mỹ đi bỏ phiếu trước ngày bầu cử 3/11, hoặc trực tiếp hoặc qua đường bưu điện.
Nhân viên bầu cử kiểm phiếu bầu Tổng thống Mỹ tại thành phố Philadelphia, bang Pennsylvania ngày 4/11/2020. Ảnh: Getty Images/TTXVN
Từ ngày 4 đến ngày 23/11: Các lá phiếu gửi qua thư phải được đóng dấu bưu điện trước ngày 3/11 thì mới được coi là hợp lệ. Với những lá phiếu như vậy, mỗi bang lại đặt ra những ngày khác nhau về hạn chót nhận chúng sau ngày 3/11.
Trong phần lớn các trường hợp, các lá phiếu qua thư sẽ đến trong vòng một hoặc hai ngày sau Ngày Bầu cử. Nhưng ở bang Washington, giới chức bầu cử có thể tiếp nhận các lá phiếu gửi qua đường bưu điện muộn nhất vào ngày 23/11 - một ngày trước khi bang xác nhận kết quả bầu cử. Ở các bang chiến địa như Bắc Carolina và Pennsylvania, hạn chót nhận các phiếu bầu qua thư là ngày 6/11. Tại hai bang chiến địa như Minnesota và Nevada, các phiếu bầu qua thư có thể được nhận trước ngày 10/11.
Từ ngày 10/11 đến ngày 11/12: Các tiểu bang xác nhận kết quả bầu cử. Mỗi bang sẽ xác nhận vào thời điểm khác nhau song thường sẽ bắt đầu từ một tuần sau Ngày Bầu cử. Thời điểm xác nhận có thể thay đổi trong trường hợp số phiếu đã kiểm cho kết quả của hai ứng viên chênh lệch với tỷ lệ rất sít sao. Phần lớn các bang sẽ xác nhận kết quả bầu cử trong hai tuần cuối cùng của tháng 11 và bắt buộc phải có trước ngày 8/12.
Ngày 8/12: Xác định kết quả bầu cử và chỉ định đại cử tri. Theo Đạo luật Số phiếu Đại cử tri, đây là ngày mà các bang sẽ kiểm phiếu, giải quyết tranh chấp và xác định người chiến thắng. Các thống đốc phải công bố người chiến thắng và nhóm đại cử tri của bang.
Năm 2000, Tòa án Tối cao đã ra phán quyết kết thúc cuộc kiểm phiếu lại ở Florida vì quy trình không thể hoàn thành trước ngày 8/12. Đây là thời điểm có thể trở nên rất quan trọng đối với đảng Cộng hòa khi họ kiểm soát nhiều cơ quan lập pháp tiểu bang hơn đảng Dân chủ, bao gồm phần lớn ở các bang chiến địa.
Đại diện của cử tri đoàn bang Bắc Carolina ký vào giấy chứng nhận bỏ phiếu trong tòa nhà quốc hội ở Raleigh, Bắc Carolina ngày 19/12/2016. Ảnh: Reuters
Ngày 14/12: Đại cử tri bỏ phiếu. Theo luật pháp nước Mỹ, ngày đại cử tri bỏ phiếu được ấn định là ngày thứ Hai đầu tiên sau ngày thứ Tư tuần thứ hai của tháng 12. Năm nay, ngày đó là 14/12. Sáu ngày sau khi giải quyết các tranh chấp, các đại cử tri của bang sẽ nhóm họp và bỏ phiếu bầu cho tổng thống Mỹ. Họ xác nhận 6 bộ phiếu bầu và gửi chúng đến Washington DC.
Nhiều bang ra quy định bắt buộc các cử tri ủng hộ người chiến thắng trong cuộc bầu cử theo lá phiếu phổ thông tại bang và có thể phạt hành chính đối với những đại cử tri “phản bội”. Tuy nhiên, qui định này chỉ mang tính hình thức và trên thực tế việc đại cử tri bỏ phiếu ngược lại với nguyện vọng của đa số cử tri vẫn xảy ra, song chưa có trường hợp nào làm thay đổi kết quả bầu cử cuối cùng.
Ngày 23/12: Các lá phiếu được xác nhận của đại cử tri có 9 ngày để được đưa tới Đồi Capitol.
Ngày 3/1/2021: Quốc hội mới tuyên thệ. Các thành viên của Hạ viện và Thượng viện sẽ tuyên thệ vào buổi chiều. Đây là thời điểm khởi động của Quốc hội khóa 117.
Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi tuyên thệ trước các thành viên Hạ viện trong phiên họp đầu tiên của Quốc hội lần thứ 116 tại đồi Capitol ngày 3/1/2019 ở Washington, DC. Ảnh: Getty Images
Ngày 6/1/2021: Phiếu đại cử tri được kiểm. Các thành viên của Hạ viện và Thượng viện đều họp trong phòng của Hạ viện. Chủ tịch Thượng viện là Phó Tổng thống Mike Pence sẽ chủ trì phiên họp. Các lá phiếu của Đại cử tri sẽ do hai người – một thành viên Hạ viện và một thành viên Thượng viện - đọc và đếm theo thứ tự. Sau đó, họ sẽ thông báo kết quả cho Phó Tổng thống Pence và lắng nghe ý kiến phản hồi. Nếu có sự phản đối, Hạ viện và Thượng viện sẽ xem xét để quyết định cách kiểm những phiếu bầu đó.
Các thành viên Thượng viện tới phòng họp của Hạ viện để tham gia cuộc họp chung kiểm phiếu đại cử tri. Ảnh: house.gov
Có 538 phiếu đại cử tri. Nếu không có ứng cử viên nào đạt con số tối thiểu 270, Hạ viện sẽ quyết định ai sẽ là tổng thống và hạn chót cho việc này là 20/1. Nếu Hạ viện không thể đưa ra quyết định, thì tổng thống tiếp theo sẽ là phó tổng thống hoặc người tiếp theo đủ điều kiện trong hàng kế vị tổng thống. Thượng viện sẽ bầu Phó Tổng thống.
Ngày 20/1/2021: Tổng thống mới sẽ tuyên thệ nhậm chức vào buổi chiều.
Lễ tuyên thệ nhậm chức của tổng thống Mỹ sẽ được diễn ra trước tòa nhà Quốc hội ở thủ đô Washington, D.C. Ảnh: WhiteHouse.