Trong phần lớn mùa đông, xung đột ở Ukraine diễn ra chậm chạp dọc chiến tuyến dài 960km ở phía Đông Nam. Hiện tại, cuộc xung đột đang bước vào giai đoạn mới khi cả Ukraine và Nga đều sẵn sàng tấn công.
Theo NY Times, Nga lo ngại về việc phương Tây cung cấp ngày càng nhiều vũ khí cho Ukraine và sẽ hành động trước. Moscow đang cách khai thác các điểm yếu của Ukraine để mở cuộc tấn công mà Kiev cảnh báo có thể là chiến dịch tham vọng nhất của Nga kể từ khi xung đột bắt đầu bùng phát.
Khu vực đánh dấu đỏ là vị trí Nga có thể tấn công, khu vực đánh dấu xanh vị trí Ukraine có thể tấn công trong thời gian tới. Ảnh: NYTimes
Trong khi đó, Ukraine hiện vừa phải phòng thủ trước cuộc tấn công của Nga vừa phải duy trì các nguồn lực cần thiết để tiến hành phản công.
Ông Oleksandr Danylyuk, cựu Giám đốc Hội đồng An ninh Quốc gia Ukraine, cho biết Kiev đang huấn luyện hàng nghìn binh sĩ ở nước ngoài và tập hợp vũ khí hạng nặng và đạn dược, chuẩn bị phản công Nga.
Các nhà phân tích quân sự cho rằng có khả năng Ukraine sẽ tìm cách chia cắt lực lượng đối phương, với hy vọng phá vỡ các phòng tuyến của Nga ở phía Nam và đặt các tuyến tiếp vận của Nga từ Crimea vào tình thế nguy hiểm.
Ông Mick Ryan, thiếu tướng đã nghỉ hưu của Australia và hiện là thành viên của Viện nghiên cứu Lowy, cho biết: "Cả hai bên đều đang muốn tấn công nhưng điều đó phụ thuộc vào khả năng của mỗi bên".
Nga có thể tấn công những vị trí nào?
Theo thông tin tình báo của Ukraine, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã ra lệnh chiếm toàn bộ vùng Donbass vào tháng 3 tới. Với khoảng 320.000 binh sĩ Nga đã có mặt ở Ukraine và ước tính 150.000 người đang ở các địa điểm huấn luyện, Moscow có thể có lợi thế áp đảo nhờ tiến hành nhiều cuộc tấn công tại nhiều địa điểm.
Nga đã củng cố tiền tuyến phía Đông để tấn công các vị trí quan trọng của Ukraine và đang tìm cách có một chiến thắng mang tính biểu tượng bằng việc kiểm soát thị trấn Bakhmut - nơi giao tranh diễn ra ác liệt kể từ tháng 5/2022.
Nga cũng đang hướng tới việc đảm bảo các tuyến đường tiếp tế, vốn rất quan trọng đối với lực lượng nước này ở Ukraine. Quân đội Nga đã phát động cuộc phản công quyết liệt để bảo vệ thành phố Kreminna, nằm trên đường cao tốc Bắc-Nam chính ở tỉnh Lugansk.
Nga cũng đang tấn công thành phố Ugledar (Donetsk), nơi các căn cứ của Ukraine chỉ cách tuyến đường sắt duy nhất tới Crimea vài km.
Các nhà phân tích quân sự cho rằng Nga có khả năng đang tập trung hàng chục nghìn quân theo cách có thể phát động tấn công từ phía Bắc xuống và tiến lên từ phía Nam tạo thế gọng kìm bao vây lực lượng Ukraine ở Donbass.
Tuy nhiên, cũng có thể Nga muốn chuyển hướng phòng thủ của Ukraine bằng cách mở một mặt trận mới. Nếu muốn mở mặt trận mới, nhiều khả năng sẽ phải tấn công từ chính lãnh thổ Nga. Vì vậy, Ukraine đang theo dõi chặt chẽ các hoạt động xung quanh thành phố biên giới Sumy, cũng như nỗ lực của Nga nhằm quay trở lại tỉnh Kharkiv.
Cựu Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Andriy Zagorodnyuk dự đoán, quân đội Nga sẽ cố gắng chiếm Donbass, sau đó "tuyên bố hoàn thành chiến dịch quân sự đặc biệt của họ" và kêu gọi đàm phán.
Cơ quan tình báo quốc phòng của Anh ngày 7/2 cho rằng Nga đã cố gắng khởi động "các hoạt động tấn công lớn" kể từ đầu tháng trước, nhưng "chỉ giành được vài trăm mét lãnh thổ mỗi tuần" vì thiếu đạn dược và các đơn vị cơ động.
Ông Serhiy Hrabsky, một cựu đại tá trong quân đội Ukraine và là nhà bình luận về xung đột Ukraine cho biết, bất kỳ trận chiến nào nhằm tạo ra một bước đột phá lớn qua các phòng tuyến của Ukraine sẽ bắt đầu bằng các trận pháo kích dữ dội của Nga, các cuộc ném bom bằng máy bay tấn công mặt đất và các cuộc xuất kích của trực thăng bay thấp. Theo ông, tiếp sau đó sẽ là cuộc tấn công trên bộ của xe tăng và bộ binh qua vùng đệm giữa các chiến hào.
"Nỗ lực chính sẽ diễn ra trên mặt đất, nơi Nga sẽ sử dụng các chiến thuật truyền thống của họ, tập trung đông đảo xe tăng, xe bọc thép chở quân và hỏa lực pháo binh rất dày đặc", ông Hrabsky nói.
Nga cũng phải đối mặt với áp lực về thời gian khác, phải tấn công nhanh chóng trước khi vũ khí phương Tây như xe tăng Leopard do Đức sản xuất, xe tăng Abrams và xe chiến đấu bộ binh Bradley của Mỹ… được đưa tới Ukraine.
Ông Danylyuk, cựu cố vấn an ninh quốc gia Ukraine, cho biết Nga đang theo dõi các thông báo viện trợ của phương Tây và muốn chắc chắn rằng họ sẽ có thể hành động trước khi Kiev nhận được vũ khĩ mới.
Ukraine có thể tấn công vào đâu?
Các nhà phân tích cho rằng, Ukraine có rất ít triển vọng nếu tiến quân ở phía Đông. Để tiến quân ở những nơi khác, Ukraine vừa cần phải ngăn chặn cuộc tấn công của Nga vừa phải bảo toàn binh lính và thiết bị.
Cuộc phản công hứa hẹn nhất của Ukraine là ở phía Nam. Hiện tại, phần lớn lãnh thổ do Nga kiểm soát ở phía Nam đều nằm trong tầm bắn của Hệ thống tên lửa pháo binh cơ động cao (HIMARS). Điều này đã buộc Nga phải di chuyển các kho đạn dược, trung tâm chỉ huy và các nguồn cung cấp quan trọng khác ra xa tiền tuyến.
Melitopol có thể sẽ là mục tiêu cho một cuộc phản công của Ukraine. Thành phố này nằm ở giao lộ của 2 đường cao tốc chính và một tuyến đường sắt quan trọng, đóng vai trò thiết yếu trong việc tiếp tế cho binh sỹ Nga ở phía Nam.
Nếu có thể chia cắt các lực lượng của Nga nhờ vào việc kiểm soát Melitopol, Ukraine có thể làm suy yếu đáng kể sự kiểm soát của Nga đối với khu vực Kherson. Nếu không có các tuyến tiếp tế từ phía Đông, quân tiếp viện của Nga chỉ có thể tới đây qua Crimea - một tuyến đường dài hơn nhiều và nằm trong tầm bắn của HIMARS.
Tuy nhiên, việc tấn công vào khu vực chiến lược này sẽ là một thách thức, bởi Nga đã xây dựng hệ thống phòng thủ trên toàn bộ chiến tuyến, mạng lưới chiến hào và bẫy chống tăng xung quanh Melitopol.
Các nhà phân tích quân sự và cựu quan chức an ninh Ukraine cho rằng cái gọi là cầu nối đất liền của Nga - trải dài qua miền Nam Ukraine từ biên giới Nga đến Bán đảo Crimea - là mục tiêu hấp dẫn nhất cho một cuộc phản công của Ukraine.
Bà Nataliya Gumenyuk, Người phát ngôn của Bộ chỉ huy quân sự miền Nam Ukraine, cho biết Nga cũng tin rằng đó có thể sẽ là mục tiêu tấn công của Ukraine.
Nga đang đưa thêm binh lính đến để bảo vệ các vị trí phòng thủ ở Melitopol và Crimea, nhưng Ukraine đã triển khai các thiết bị hạng nặng để ngăn điều này, không cho quân Nga đến gần các địa điểm được ấn định.
Ukraine đang hy vọng phương Tây sẽ nhanh chóng cung cấp pháo binh tầm xa hơn để cho phép lực lượng nước này một lần nữa phá vỡ các vị trí của Nga, giống như cách họ đã làm khi Ukraine tái chiếm các khu vực phía Nam, bao gồm cả thành phố Kherson, vào tháng 11/2022.
Cuộc tấn công khi đó rõ ràng đã được dự báo trước. Lần này, Ukraine muốn để Nga đoán xem họ có thể tấn công ở đâu và khi nào.
Ông Hrabsky nhận định, Ukraine sẽ kết hợp một cuộc tấn công trên bộ với các cuộc tấn công tầm xa, trước tiên làm suy yếu khả năng phòng thủ bằng cách bắn đạn pháo và tên lửa chính xác vào các boongke chỉ huy, đồn trú và kho đạn dược. Sau đó, Ukraine sẽ tìm cách chọc thủng các phòng tuyến của quân Nga.