Năm 1947, khi Trung đoàn Tây Tiến đến Mường Lát, ông Lương Văn Pém xin đi làm du kích. Khi ấy, bộ đội Tây Tiến về đóng quân ở bản Poọng, Sài Khao (xã Tam Chung, Mường Lý) bây giờ.
Hồi ấy, lính Pháp, và lực lượng làm tay sai cho thực dân Pháp lùng bắt cán bộ, bộ đội mình rất quyết liệt. Ông Lương Văn Pém đã chỉ đường cho bộ đội hành quân, mang muối, gạo, thuốc men, thư, súng đạn cho cán bộ.
Rồi chăm sóc người bệnh, tìm cây thuốc cho bộ đội uống... Sau đó, bộ đội dạy cho ông Pém học chính trị, huấn luyện bắn súng, ném lựu đạn, gài mìn, làm bẫy đánh Pháp.
Nhờ có bộ đội giúp đỡ, ông Lương Văn Pém cùng 22 anh em khác được làm du kích, làm cách mạng và trưởng thành từ đó.
Trung đoàn Tây Tiến ngày đó đóng quân trên đất Mường Lát hoạt động rộng khắp huyện và sang cả đất Lào. Năm 1949, một số đơn vị khác từ dưới xuôi lên tăng cường.
Lính Pháp đóng đồn ở bản Lát kết hợp với các đồn bên tỉnh Sơn La đánh nhau một trận ác liệt với bộ đội, du kích của ta ở cánh đồng bản Poọng.
Lính Pháp bị tiêu diệt, chôn bên bờ suối Lát, nay vẫn còn dấu tích, đồng bào gọi gò đất đó là “mộ Pháp”.
Trước sức mạnh của bộ đội ta, quân Pháp và tay sai ở đồn Lát tự tan rã, rút đi hết. Giặc ở địa bàn đã hết, bộ đội Tây Tiến quay lên đánh đồn giặc bên Lào.
Là người địa phương nên dọc tuyến đường từ Tam Chung, qua Tén Tằn, Quang Chiểu rồi sang Lào, ông Pém thuộc như lòng bàn tay, biết rõ nơi nào nguy hiểm, lối nào an toàn.
Được bộ đội Tây Tiến rèn luyện, du kích Lương Văn Pém và nhiều du kích ở Mường Lát đã trưởng thành, một lòng đi theo cách mạng.
Trong ba năm làm du kích cho Trung đoàn Tây Tiến, ông Pém đã dẫn đường, mang vác lương thực, đạn dược... hàng trăm lượt đảm bảo tuyệt đối bí mật cho bộ đội chủ lực của ta.
Sau khi trung đoàn này chuyển sang hoạt động ở địa bàn khác, ông Pém tiếp tục công tác ở xã với chức xã đội trưởng, rồi lên làm cán bộ huyện cho đến khi nghỉ hưu.
Tối 12/9, anh Hoàng Văn Thanh, phó bí thư Tỉnh Đoàn Thanh Hóa cùng đoàn công tác đã đến thắp hương, viếng, chia sẻ cùng với người thân ông Lương Văn Pém. Ảnh: Hoàng Lam
Kỷ niệm vui nhất trong đời ông Pém là lần được gặp Bác Hồ tại Hội nghị bảo vệ an ninh toàn miền Bắc, tổ chức tại Hà Nội vào năm 1962.
Lần ấy, Bác Hồ đến dự và nói chuyện với hội nghị. Trong lúc nói chuyện, Bác Hồ khen xã Quang Chiểu là một nơi xa trung tâm tỉnh, huyện mà có phong trào cách mạng rất tốt...
Chiều tối 12/9, Tỉnh Đoàn Thanh Hóa cùng nhiều đơn vị, cá nhân, đồng bào đã đến thắp hương, viếng, chia sẻ với người thân trong gia đình.