Thay đổi điều kiện công nhận đất không có giấy tờ
Tại Điều 137 của dự thảo Luật Đất đai sửa đổi, việc công nhận quyền sử dụng đất cho hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất mà không có giấy tờ được chia thành 2 trường hợp. So với quy định hiện hành tại Luật Đất đai 2013, trường hợp 1 không có sự thay đổi, sự thay đổi lớn nằm ở trường hợp 2.
Cụ thể, theo dự thảo này, ngoài trường hợp 1, hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất không có các giấy tờ chỉ được công nhận quyền sử dụng đất nếu có các điều kiện:
- Thửa đất sử dụng vào mục đích nông nghiệp không thuộc trường hợp lấn, chiếm, tranh chấp đất đai;
- Thửa đất sử dụng vào mục đích phi nông nghiệp không thuộc trường hợp lấn, chiếm, tranh chấp đất đai, phù hợp với quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch chi tiết xây dựng đô thị, quy hoạch xây dựng điểm dân cư nông thôn đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt đối với nơi đã có quy hoạch và phải thực hiện nghĩa vụ tài chính theo quy định.
Đối chiếu với quy định trước đây, điều kiện để công nhận quyền sử dụng đất trong trường hợp này đã được siết chặt hơn. Dự thảo của Luật mới yêu cầu đất phải không thuộc trường hợp bị lấn chiếm thì mới được công nhận quyền sử dụng (Luật Đất đai hiện hành không quy định).
Thực tế hiện nay, các trường hợp hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất mà không có giấy tờ về quyền sử dụng đất hiện nay chủ yếu là thuộc trường hợp "lấn, chiếm đất" do quá trình khai hoang, du canh, di cư...
Trước đây, các trường hợp lấn, chiếm đất này vẫn có cơ hội được cấp Sổ đỏ, còn sắp tới, khi dự thảo Luật Đất đai mới chính thức được thông qua, cánh cửa được cấp Sổ đỏ với các trường hợp này sẽ hoàn toàn khép kín.
Ngoài điều kiện đất không có giấy tờ phải không thuộc trường hợp lấn, chiếm thì dự thảo Luật mới cũng đã bỏ điều kiện cá nhân, hộ gia đình phải sử dụng đất ổn định, lâu dài từ trước ngày 1/7/2004.
Trước đây, theo khoản 2 Điều 101 của Luật đất đai, các trường hợp sử dụng đất không có giấy tờ vẫn có cơ hội được công nhận quyền sử dụng mà không cần phải đáp ứng yêu cầu "sử dụng ổn định lâu dài trước 01/7/2004, miễn là đáp ứng các điều kiện còn lại.
Chỉ được quản lý tạm thời đất không có giấy tờ
Theo dự thảo Luật đất đai sửa đổi, hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất không được công nhận quyền sử dụng đất theo hai trường hợp nêu trên thì vẫn được Nhà nước ghi nhận là người đang sử dụng đất tại thời điểm đăng ký, nhưng chỉ được tạm thời quản lý đất cho đến khi Nhà nước có quyết định xử lý.
Dự thảo cũng quy định, Chính phủ sẽ quy định chi tiết về việc công nhận quyền sử dụng đất cho hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất mà không có giấy tờ về quyền sử dụng đất.