Con số báo động
Theo thống kê của Phòng GD&ĐT huyện Kỳ Sơn (Nghệ An), từ đầu năm học 2022-2023 đến nay, đã có 154 học sinh của các trường THCS trên địa bàn huyện này nghỉ học. Trong số các em nghỉ học có nhiều em đi làm, nhiều em theo gia đình chuyển đi nơi khác sinh sống. Đặc biệt, có đến 57 em học sinh nghỉ học để lấy vợ, lấy chồng. Được biết, số học sinh nghỉ học này hầu hết đang theo học tại các trường THCS trên địa bàn và chủ yếu là những học sinh học lớp 8, lớp 9, thậm chí có em chỉ mới học lớp 7. Những em học sinh nghỉ học đi lấy vợ, lấy chồng chủ yếu ở các xã như Mường Lống, Mường Típ, Na Ngoi. Đây là những xã biên giới, vùng sâu vùng xa và tập trung nhiều đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống.
Lãnh đạo Phòng GD&ĐT huyện Kỳ Sơn cho biết: “Vào các ngày chào cờ đầu tuần, trường thường xuyên phối hợp với công an lồng ghép vào các chương trình để tuyên truyền về các tệ nạn xã hội, nạn tảo hôn để các em học sinh phòng tránh. Phòng Lao động - Xã hội của huyện cũng có nhiều chương trình riêng tại các thôn, bản để tuyên truyền nhưng vẫn chưa chấm dứt được hẳn nạn tảo hôn này”.
Mặc dù Phòng GD&ĐT Kỳ Sơn, các trường học thường xuyên phối hợp với địa phương để tuyên truyền, khuyến cáo các em học sinh không tảo hôn, không bỏ học, tránh xa tệ nạn xã hội. Tuy nhiên, tình trạng tảo hôn vẫn còn xảy ra. Từ sau kỳ nghỉ Tết đến nay, Trường Phổ thông dân tộc bán trú THCS Na Ngoi (huyện Kỳ Sơn, Nghệ An) có đến 21 học sinh bỏ học ở nhà. Trong đó, 10 học sinh nghỉ học ở nhà và đi làm, 11 em bỏ học để lấy vợ, lấy chồng.
Mở cuốn sổ theo dõi học sinh của trường, thầy Ngô Anh Tuấn - Hiệu trưởng Trường phổ thông dân tộc bán trú THCS Huồi Tụ (huyện Kỳ Sơn) chia sẻ: “Chưa đến 3 tháng, đã có 16 em trong trường nghỉ học. Giáo viên thấy học sinh không đi học nên đến nhà tìm hiểu thì mới biết các em đi lấy chồng, lấy vợ cả rồi. Phụ huynh cũng bảo giờ con đã lấy chồng, lấy vợ và không đi học nữa. Tình trạng học sinh nghỉ học để đi lấy chồng, lấy vợ đã diễn ra từ lâu, năm nào cũng có. Tuy nhiên, số lượng năm nay nhiều hơn những năm trước”.
Sau kỳ nghỉ Tết Nguyên đán vừa qua, có 154 học sinh THCS ở huyện Kỳ Sơn (Nghệ An) nghỉ học, trong đó có 57 em đi lấy chồng, lấy vợ
Để quản lý, tránh tình trạng học sinh đi ra ngoài chơi vào ban đêm, Trường Phổ thông dân tộc bán trú THCS Na Ngoi đã lắp 12 camera trong khu vực trường và khu nội trú. Ngoài ra, trường cũng bố trí 2 giáo viên thường xuyên đi tuần tra khu nội trú của học sinh. Việc tuần tra thường kéo dài đến 22h30. Theo thầy Phạm Mạnh Hùng - Hiệu trưởng Trường Phổ thông Dân tộc bán trú THCS Na Ngoi, khoảng 3 năm trước có trường hợp một thanh niên khác xã đã lén đến khu nội trú của học sinh nữ chơi vào ban đêm và bắt, kéo một em nữ sinh đi (theo tập tục bắt vợ của người vùng cao- pv). Em này phản đối và được học sinh báo lên nhà trường. Biết sự việc, các thầy lập tức xuống và ngăn chặn kịp thời, không cho nam thanh niên kia bắt em học sinh nữ đi.
Trường Phổ thông dân tộc bán trú THCS Nậm Tít ( huyện Kỳ Sơn) cũng lắp camera ở hành lang dãy nhà nội trú học sinh để quản lý, giám sát ngăn chặn học sinh đi chơi buổi tối
Không dám ngăn cản mạnh tay vì sợ mất con
Trong số 57 em học sinh nghỉ học đi lấy chồng lấy vợ dù đang học ở các trường THCS trên địa bàn huyện Kỳ Sơn, có nhiều trường hợp là học sinh giỏi, ngoan ngoãn và là con của cán bộ xã khiến thầy cô, gia đình tiếc nuối. Đơn cử như trường hợp em Xồng Y. N. (Trường Phổ thông dân tộc bán trú THCS Na Ngoi) được các thầy cô phát hiện yêu một nam thanh niên khác xã và dự định sẽ kết hôn khi đang còn học lớp 6. Các thầy cô sau đó báo về gia đình để cùng thuyết phục, can ngăn không cho em N. yêu và lập gia đình sớm. Khi được can ngăn, em N. hiểu và trở lại trường tiếp tục học. Thế nhưng khi lên học lớp 7, em N. tiếp tục yêu một chàng trai đang sinh sống tại Lào. Chuyện yêu đương của N. được giấu kín nên gia đình và nhà trường đã không biết để can ngăn. Sau kỳ nghỉ Tết Nguyên đán vừa qua, bố của N. lên trường để lấy đồ về và thông báo với các thầy, cô em N. không còn đi học nữa vì đã lấy chồng ở Lào.
Sau mỗi kỳ nghỉ Tết Nguyên đán hoặc nghỉ hè, các giáo viên vùng cao phải đến tận nhà vận động học sinh trở lại trường học
“N. là học sinh giỏi, các thầy cô đã bồi dưỡng cho em từ đầu năm để chuẩn bị cho kỳ thi học sinh giỏi cấp tỉnh sắp tới. Nhưng giờ em đã lấy chồng bên Lào, chúng tôi buồn và tiếc lắm. Bố em ấy cũng buồn và khóc. Nhưng không còn cách nào khác. Gia đình các em cũng không dám can ngăn quyết liệt vì sợ con giận lại lên núi ăn lá ngón thì mất luôn con”, thầy Phạm Mạnh Hùng nói. Ông Xồng Vả Dềnh - Chủ tịch UBND xã Na Ngoi cho biết: “Những học sinh lấy nhau khi chưa đủ tuổi sẽ không được đăng ký kết hôn và bị xử phạt hành chính theo quy định. Đa số các em học sinh lấy vợ lấy chồng đều chỉ tổ chức vài mâm cơm nhỏ mời người thân chứ không tổ chức đám cưới linh đình. Phong tục của một số dân tộc, người con gái khi đã bước vào nhà chồng dù chỉ vài phút cũng đã thành vợ. Nếu không ở lại mà bỏ về thì coi như đã một đời chồng nên rất khó. Đa số bố, mẹ các em đều không đồng ý việc các em lấy nhau khi còn nhỏ tuổi. Tuy nhiên, nhiều gia đình không dám can ngăn quyết liệt vì sợ các em lên núi ăn lá ngón tự tử”.
Trước đây, đã có trường hợp vì bị gia đình ngăn cấm chuyện tình cảm nên ăn lá ngón tự tử. Cụ thể, ngày 27/3/2020, một nam thanh niên 26 tuổi trú xã Nậm Càn (huyện Kỳ Sơn) và một nữ sinh lớp 12 (18 tuổi) trú huyện Tương Dương (Nghệ An) vì bị gia đình ngăn cản chuyện yêu đương nên cả 2 ăn lá ngón. Khi phát hiện, người dân đã đưa cả 2 đi bệnh viện cấp cứu. Tuy nhiên, nam thanh niên đã tử vong, còn nữ sinh may mắn được cứu sống.