Syria thất thủ, chiến trường Ukraine sẽ tàn khốc hơn
Việc chế độ của Tổng thống Syria Assad - đồng minh thân cận nhất của Nga tại Trung Đông, sụp đổ đã làm lộ rõ thế khó của Nga về quân sự cũng như về gây ảnh hưởng toàn cầu vào giai đoạn hiện nay. Zakhar Prilepin - một nhà dân tộc chủ nghĩa cực đoan người Nga, đã gọi Syria là “thảm họa của chúng ta”.
Tuy nhiên, sự kiện chấn động tại Syria cũng có thể là một lực đẩy mạnh khiến Nga quyết tâm giành mục tiêu địa chính trị lớn hơn - đó là chiến thắng trong xung đột quân sự với Ukraine .
Tổng thống Nga Putin phát biểu tại căn cứ không quân Hmeimim ở tỉnh Latakia (Syria) vào năm 2017. Ảnh: Klimentyev.
Giới phân tích chính trị và quân sự cho rằng thắng lợi trong xung đột Ukraine đã trở thành mục tiêu bao trùm của Tổng thống Nga Putin. Theo họ, đối với ông Putin, một chiến thắng như vậy sẽ bảo vệ nhà nước Nga và vị thế toàn cầu của Nga cũng như bù đắp cho những thất bại của Nga ở những nơi khác, bao gồm Syria .
Aleksandr Baunov - nhà phân tích chính trị tại Trung tâm Nga Á-Âu Carnegie, viết rằng ông Putin hiện nay đánh cược cao độ vào vấn đề Ukraine. Ông Baunov nhận định, Tổng thống Nga cho rằng vận mệnh thế giới nói chung và tương lai Syria nói riêng sẽ được quyết định ở vùng Donbass (Ukraine).
Các nhà bình luận Nga ủng hộ xung đột với Ukraine đã kêu gọi Tổng thống Putin tăng cường đà tiến công ở Ukraine và đặt ra những điều kiện đàm phán cao hơn.
Những tình huống này gây khó khăn, phức tạp cho cam kết của Tổng thống đắc cử Mỹ Trump về chấm dứt xung đột Ukraine một cách mau chóng. Ngay sau khi chính quyền Assad sụp đổ tại Syria, Tổng thống đắc cử Trump đã kêu gọi Tổng thống Putin hãy đạt một thỏa thuận về Ukraine. Ông Trump viết trên tài khoản mạng xã hội của mình rằng Nga “đang trong trạng thái suy yếu do Ukraine và nền kinh tế khó khăn… Tôi biết rõ Putin. Đây là lúc ông ấy phải hành động”.
Vào năm 2023, quân đội Nga đã từ bỏ nỗ lực thực hiện các cuộc tiến công lớn để lật đổ nhà nước Ukraine. Thay vào đó, họ tập trung vào tấn công ở miền Đông Ukraine, đồng thời gia tăng áp lực lên các lực lượng Kiev trên nhiều khu vực của mặt trận.
Giới chuyên gia quân sự giải thích chiến lược trên là nỗ lực làm kiệt sức quân đội Ukraine và buộc Kiev phải ngồi vào bàn đàm phán.
Ông Putin cho rằng bất cứ thỏa thuận hòa bình nào cũng phải cho phép Nga duy trì ít nhất những vùng lãnh thổ mà họ đã chiếm được và bảo đảm Ukraine trung lập về mặt quân sự (nghĩa là không được gia nhập NATO). Ngoài ra, Nga cũng muốn làm suy yếu năng lực quân sự của Ukraine.
Nguy cơ cho Nga nếu đóng băng xung đột
Tại một diễn đàn ở miền Nam nước Nga vào tháng 11/2024, Tổng thống Nga Putin nói rõ rằng “chúng ta không được phép nói về một lệnh ngừng bắn trong nửa tiếng đồng hồ hay là trong nửa năm - điều có thể tạo điều kiện cho đối phương tái cung cấp đạn dược”.
Nhiều nhà bình luận nói rằng Nga phải rút ra bài học từ các sai lầm của Tổng thống Syria Assad.
Oleg Tsaryov - một cựu nghị sĩ Ukraine thân Nga, hiện đang sống lưu vong ở Nga, viết rằng bài học rút ra từ sự sụp đổ chế độ Assad là không nên để các cuộc xung đột bị đóng băng. Ông viết: “Nếu xung đột bị đóng băng, kẻ thù sẽ khai thác thời khắc yếu kém của bạn… Các lãnh thổ bị tranh cãi là nguyên nhân của xung đột bất tận”.
Tsaryov viết tiếp rằng, để bảo vệ lợi ích của mình, Nga phải buộc Ukraine chấp nhận một thỏa thuận hòa bình, trong đó có nội dung cấm Ukraine trở thành thành viên của NATO, và buộc Ukraine chấp nhận mất vĩnh viễn các tỉnh đã bị Nga sáp nhập.
Chính Tổng thống Ukraine Zelensky gần đây nói rằng nước ông có thể tạm thời chấp nhận mất một số lãnh thổ nhưng nước này sẽ không bao giờ chấp nhận thay đổi biên giới quốc gia lâu dài. Các cuộc thăm dò dư luận cho thấy hầu hết người Ukraine ủng hộ cách nhìn nhận này.
Một số nhà bình luận Nga khác thậm chí còn đi xa hơn cả Tsaryov. Họ kêu gọi quân đội Nga đáp trả tình thế bất lợi ở Syria bằng những hành động cứng rắn hơn nữa ở Ukraine.
Aleksei Pilko - một nhà sử học Nga dân tộc chủ nghĩa cực đoan, viết trên ứng dụng Telegram vào hôm 8/12 rằng “đã đến lúc thể hiện sự cứng rắn cực đoan, thậm chí cả tàn nhẫn”. Ông kêu gọi thực hiện ám sát các quan chức Ukraine và không kích nhiều hơn nữa vào các trụ sở chính phủ Ukraine và cơ sở năng lượng của nước này.
Tất nhiên, Tổng thống Nga Putin có quyền lựa chọn độc lập, không nhất thiết phải nghe theo những lời khuyên trên của những người dân tộc chủ nghĩa Nga.
Vasily Kashin - nhà chính trị học tại Trường Kinh tế ở Moscow, cho rằng điện Kremlin sẽ tiếp tục tiến hành chiến dịch quân sự ở Ukraine theo kế hoạch và ít khả năng bị phân tán bởi những sự kiện bên lề ít tác động hoặc không có tác động lên tình hình chiến trường.
Trong khi đó, Tatiana Stanovaya - nhà chính trị học Nga tại Trung tâm Nga Á-Âu Carnegie, nhận định rằng biến cố Syria vừa qua có thể thúc đẩy ông Putin tỏ rõ sức mạnh ở Ukraine, nhằm chứng minh rằng Nga không thất bại tại Syria và ý thức rõ mình đang làm gì. Và để thể hiện sức mạnh, ông Putin có thể chọn phương án đặt ra những điều kiện mới về đàm phán hòa bình hoặc leo thang các cuộc tập kích bằng tên lửa , như tên lửa đạn đạo tầm xa Oreshnik.